Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
griezelig, verschrikkelijk, akelig
ook grellig
< het werkwoord “grillen” dat “rillen” betekent. Volgens de etymologen zou dit ontstaan zijn onder invloed van woorden zoals gruwelijk, grouwen, griezelen die semantisch verwant zijn
Ons geburen hebben een gerellige hond, ik heb er echt schrik van.
Het deed gisteren grellig buiten, het was geen weer om een hond door te jagen.
Wat een gerellige lucht. Sebiet een goei onweer.
Amai, dat meisje kan gerellig krijsen van schrik als een grote hond in haar buurt komt.
1. groot vertoon, blijk geven van grote zelfdunk
< Frans grand genre: grote zjaar
wnt: bij zjèren: afgeleid zjaar:
Wijze waarop iemand handelt of te werk gaat; manier van doen. In de aanhaling steeds in de verbinding groote zjèèr, groot vertoon.
- Groote zjaar, prachtvertoon, trant, wijze der rijken, Joos (Waasland) (1900-1904)
- ’t Is allemaal groote zj?r in dat huis, Cornelissen-Vervliet (Antwerpse Kempen en Antwerpen) (1903).
- Ze hebben ’nen knecht die een frak draagt met vergulde knoppen, dat is de groote zjaar, Joos (1900-1904).
Voorbeelden:
Hij heeft nogal wat zjaar bij.
Als ge da zeet, op den boul’vard,
al dien chik en dien groten zjaar,
dan zegde: non de bleu, dee maude,
da kost toch aude.
(Als je dat zie op de boulevard
al die chick en die grote zjaar,
dan zegde "non de bleu, die mode, dat kost toch geld)
(non de bleu: bastaardvloek voor “nom de dieu”
aude: Brusselse uitspraak van oorden (=geld))
(http://www.wreed-en-plezant.be/)
zie ook zjaartrut, zjaarwijf, zjaaremme, zjaarkloot
2. genre, passend bij, iemands stijl, voorkeur
Dat vintage kastje kon ik niet laten staan. Vintage is mijne zjaar, hé. (Regio Waasland).
legkast, linnenkast; tapkast
Van Dale: schap, (het, de; schappen)
2. plankenkast, legkast, (gewestelijk)
3. tapkast, (gewestelijk)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 1. Planken in een winkelrek worden in Algemeen Nederlands ook ‘schappen’ genoemd. In Belgisch-Nederlands wordt het woord ook gebruikt voor legplanken in een kast.
schrijf- en uitspraakvariant: schab
zie ook van ’t schab
Tapkast met schappen
Voor mij nen trappist van ’t schap a.u.b. (d.i. niet gekoeld)
Tenzij je twee meter lang bent, heb je ongetwijfeld al eens hardop gevloekt dat je telkens een opstapje er bij moet nemen wanneer je iets van het bovenste schap in de keukenkast wil halen. (interieurbouwenschrijnwerk.be)
…nu staan ze mooi te wezen op het bovenste schap van de middelste archiefkast naast ongeveer 25 notitieboeken die zowat mijn hele levensloop overspannen (inter.be blog)
een bepaald doel is bereikt
synoniem: sjakosj, in de ~,
pocket, in de ~ zijn,
valies, in de ~ zijn,
handtas, in de ~,
gebakken, ’t is ~
Het is in de sacoche, ik mag morgen aan de haven beginnen als dokwerker.
- kolen, steenkool
- turf, gedroogd veen dat dient als brandstof
< nu nog in de betekenis van kolen voor een kolenkachel, steenkool
zie ook: hoelle, oe(i)le, oelen, hullen
Ik zal eens hulle op de hullestoof doen.
> andere betekenis van hulle
een vrouw die niet erg snugger is, een trut, een seut
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Van Dale 2016 online: niet algemeen
ook treesebees of trees
zie achtervoegsel bees
Het is een echte trezebees.
Ziet die treesebees daar staan!
een lange, met curry gekruide "vlees"worst die gefrituurd wordt. Nederlanders noemen dit een “frikandel.”
vnw: gebraden gehaktmengsel in de vorm van een worst, frikadel.
In “Man over woord” is het woord uitgebreid aan bod gekomen. Curryworst beperkt zich tot links en rechts van een brede strook Antwerpen-Brussel. In West-Vlaanderen ‘frikadel’. In Limburg heeft men het blijkbaar over een ‘lange hamburger’.
zie ook lange
Een curryworst met frieten
Een kleintje met mayonaise en een curryworst, alstublieft.
verpleegkundige die werkt op de dienst spoedgevallen
zie ook mug, urgentiezorg, urgentiearts, spoedpersoneel
Mijn zus is spoedverpleegkundige en maakt deel uit van het medisch urgentieteam in een hospitaal.
Meest geprefereerde kind van iemand (ouders, leraar,…)
zie ook: kakkelatje, flebbeke, fleppeke, bebbeke, fiske, keppesleppe
Jantje is het keppekindje van zijn mama, zo’n lief baaske!
kantine, eetzaal, refter
In Nederland betekent een “cafetaria” hetzelfde als snackbar of frituur. Deze betekenis wordt in Vlaanderen niet gebruikt.
Mama was haar badpak vergeten, en is dan maar een tas koffie gaan drinken in de cafetaria van het zwembad.
In de cafetaria van ons werk verkopen ze goei smoskes.
“Het schepencollege heeft zopas Jan Goddet aangesteld als de nieuwe concessionaris, zelfstandig uitbater voor het cafetaria van het sportpark de Weyer.” (hbvl.be)
Betekent zoveel als “amaai!” en drukt dus vooral een gevoel van verbazing of verstomming uit.
Die man kan grote getallen met mekaar vermenigvuldigen, zomaar uit het hoofd. Ja, de goeien appel!
een eclair: een langwerpig gebakje van soezenbeslag, gevuld met banketbakkersroom en bestreken met chocolade of mokkaglazuur
vergelijk in Antwerpen: een chou
Ik heb bij de bakker twee sjoekes en een carré konfituurke gekocht.
> andere betekenis van sjoeke
De nationale feestdag van België wordt gevierd op 21 juli. Het is de datum waarop in 1831 de eerste koning der Belgen, Leopold van Saksen-Coburg-Gotha, de grondwettelijke eed aflegde als koning. (Wikipedia)
zie ook feestdag, wettelijke ~
De nationale feestdag van België is een wettelijke feestdag wat neerkomt op een algemene verlofdag. Op deze dag zijn de winkels, banken, postkantoren en andere openbare diensten zodoende gesloten. (Wikipedia)
Mijn zus verjaart op de nationale feestdag van België.
ongewild in verwachting raken
zie ook prijs hebben, moetens, van ~, moetens, van de ~
Pas maar op dat je niet met een pakstje thuis komt.
Hebt ge het gehoord? Die van hier neven is met een pakske thuisgekomen.
1. hoofd zonder haar, kale kop
2. persoon met een kale kop, ‘kaalkop’
vnw:
•kaal hoofd
•iemand met een kaal hoofd
Antwerpse Kempen: vleesklak
Oost-Vlaanderen: pletskop
Prov. Antwerpen: blottekop, kletsenbol
zie ook blotte
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook kletskop, op een ~ staat geen haar; klets
Ik heb mijne kletskop met zonnecrème ingesmeerd.
Toreadoor, op ne kletskop staat geen ‘hoor’ (haar).
schoolresultaat
uitslag is in deze betekenis niet gebruikelijk in Nederland
Van Dale: uitslag (dem)
3. afloop van een wedstrijd of resultaat van een onderzoek, een examen of verkiezingen
Hij had dit jaar ne goeie uitslag.
De uitslagen van de examens (exaam) zijn nu al wel gekend zekers.
1. tip, fooi > Instituut voor Nederlandse Lexicologie: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
2. (Brugs) zakgeld > zie ook zondag
3. (Brugs) teelballen > zie ook kindergeld
Van Dale 2016: BE, spreektaal fooi
1. We laten dat kleingeld wel als drinkgeld liggen.
2. ‘k èn m’n drienkgeld nog nie gekregen van moeder.
3. Die koater is z’n drienkgeld kwiet; hij is gecastreerd.
piepschuim, polystyreen, isomo, isomoschuim
Klik op de afbeelding
herkomst: merknaam Frigolith
zie ook verzamellemma verwaterde merknamen
De dvd-speler zit veilig verpakt in frigoliet.
kikker, vors, kikvors, veus, kikveus
uitspraak in Antwerpen: peut
Van Dale: puit
< 1287 ‘kikker’
Zweeds puta (gezwollen zijn), de grondbetekenis is ‘zwellen’
uitdrukking:
puit, een ~ in de keel
Onze vijver zit vol puiten.
“Daar wipte opeens een puit vlak vóor zijnen neus uit het gras” De Mont en De Cock, Vl. Vert. (1898).
gruwelijk
heeft in het Aalsterse tal van betekenissen: enorm, vreselijk, verschrikkelijk en duidt steeds een superlatief aan van het zinsdeel dat er op volgt:
Uitspraak: graa-lèk
Antw. Kempen: graawelek
Een gralijk accident (een enorm, vreselijk ongeval)
Ze heeft gralijk veel geld (ontzettend rijk)
’t Is gralijk hoor! (het is erg, het is vreselijk)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
