Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
nijptang om nagels uit te trekken
< Middelnederlands trectange
Middelnederlandsch Woordenboek: Een smet die met zijne hamers, beertels (beitels) ende trectanghen foortselinghe die sloten van der poorte open brack, Despars Vlaanderen/Brabant, (1562-1592).
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Thans nog in Zuid-Nederland voor: nijptang, als gereedschap voor het uittrekken van nagels en spijkers.
Van Dale 2017 online: BE
vnw: tang om iets mee uit te trekken, nijptang
Pak de trektang en trek die nagel uit de plank.
> andere betekenis van trektang
de periode voor de examens waarin de studenten blokken; bloktijd
Van Dale 2018 online: BE, informeel
> zie andere betekenis van blokperiode
vrt nieuws: “Januari, de scholieren gaan weer naar school, maar voor de studenten is het blokperiode.”
hln.be: Zo vullen Vlaamse studenten hun blokperiode in.
voorgoed verleden tijd zijn
<Frans: passé composé = voltooid verleden tijd
esseveeforum.be: Lepoint, dat is passé composé!! Dat is 5de keus mijn gedacht. N’diaye, SKulason, Aneke, en ook Charni zijn toch gewoon beter al 6.
facebook.com: Maar sinds deze week geen drank meer voor mij, dat is passe compose.
esseveeforum.be: Dat is passé composé zou Balthazar Boma zeggen! Een 10 zie ik ze niet halen in eigen competitie, eerder uit Frankrijk, ofwel ergens huren.
1 januari, middernacht, het oude jaar is passé composé.
kraamafdeling, moederhuis
< Frans maternité
Van Dale 2017 online: BE
zie ook verzamellemma geneeskunde
Voor de materniteit in Sint-Augustinus zoeken we een vroedvrouw met eventueel kans op verlenging mits positieve evaluatie.
Van Dale: in België: tussendoortje rond vier uur ’s middags
< Frans: quatre heures
vgl.: tienuurtje
Elke dag nemen de kinderen een vieruurtje. Naar men zegt, is dat zeer gezond.
van verantwoordelijkheid ontheffen, decharge verlenen, dechargeren (v. penningmeester of bestuur gezegd)
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
de uitdrukking is naar verluidt niet zeer courant in Nederland
De jaarlijks door de gewone algemene vergadering te verlenen kwijting.
Flitspalen ontwijken door uit te wijken naar het rijvak in de andere rijrichting
zie ook: flitspaalspookrijder; verzamellemma wegcode
Flitspaalspookrijden is uit den boze omdat de huidige flitspalen beide rijstroken controleren.
’t is begonnen
uitdrukking in de zin van: nu ga je nog wat zien, nu gaat er wat gebeuren, iets ernstigs, iets spectaculairs, …
vnw: het spel is/zit op de wagen: de poppen zijn aan het dansen
wnt: bij wagen:
In enkele zegswijzen die refereeren aan de voorstellingen die door de rederijkers op wagens gebracht werden. ‘Nu is of hebben we het spel op den wagen’ e.d. Nu zijn de poppen aan het dansen; ook wel: de zaak is in gang gezet, het werk is begonnen.
Van Dale gedrukte editie 2005
(Belg. Nederlands, niet algemeen) het spel is of zit op de wagen, daar heb je de poppen aan het dansen.
Van Dale 2016:
uitdrukking; vaak sport ‘het spel is of zit op de wagen’
het gevecht is aan de gang, de strijd is volop ontbrand
etymologiebank: M. De Coster (1999), Woordenboek van Neologismen: Het spel is op de wagen, wieleruitdrukking voor ‘de strijd kan beginnen’. Oorspronkelijk een Zuid-Nederlandse uitdrukking, nu ook in Nederlandse sportkringen ingeburgerd.
’t Spel zit op de wagen, ze hebben hem gepakt met zwartwerk.
Toen de oorlog in Irak uitbrak, zat het spel oep de waogel.
Verbouwingen: ’t spel zit op de wagen
We hebben een plan! Allez, ’t is te zeggen, we zijn er aan begonnen! Vanavond samengezeten met architect en aannemer-binnenhuis-dink-mens, en het voorlopige meesterplan is het volgende… (blog)
Vlak daarvoor speelde De Decker twee processen—verbaal door aan de pers en het spel zat op de wagen. (Het goddelijke monster – Tom Lanoye)
Brakel, O.-Vl.:
het spel zit aan de wagen: ’t zit ter bovenarms op
het spel zit op de wagen: ’t es gènk
Met het participatieproject ‘Het spel zit op de wagen’ blaast Sjarabang de verloren traditie van het wagenspel nieuw leven in. Acteurs met en zonder beperking werken samen aan een straattheatervoorstelling op en rond een oude kar. (demos.be)
LIVESTREAM: Spel zit meteen op de wagen op BK wielrennen voor mannen (sporza.be)
naam die nogal eens gegeven wordt aan zwerf- en buurkatten (of ook honden) die enkel opduiken tijdens de maaltijden
Met Mijnheer Pastoor erbij gerekend hebben we nu 4 katten en 2 konijnen te voeren: de kosten lopen op.
En natuurlijk bleek dat Mijnheer Pastoor niet enkel bij ons kwam schooien: de hele buurt kende hem.
eten
vgl. boefer
Wat boefen we vanavond? Bloemkool en worst.
Bediende in het bedrijf aan de ontvangst, receptioniste
zie ook onthaal
Vanaf vorige week vrijdag hebben wij op in het bedrijf een nieuwe onthaalbediende gekregen via het interimkantoor.
doelverdediger, verdediger van het doel bij balspelen
Van Dale 2018 online: BE, verouderd
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 4
Bij het nemen van de strafschop zette hij de doelwachter op het verkeerde been.
Georgy Fourcroy was jarenlang een bijzonder gepassioneerd doelwachter bij Racing. (hockey.be)
Ik ben 32 jaar, doelwachter bij de nationale ploeg van Andorra, en er is mij gevraagd om tijdens het duel tegen de Rode Duivels een blog bij te houden; in plaats van het traditionele verslag van een absolute non-wedstrijd. (hln.be)
Op 11 november wordt het staakt het vuren van WO I herdacht. In België is het begrip wapenstilstand onlosmakelijk verbonden met dit gebeuren. Nederland was niet in WO I betrokken en herdenkt 11/11 niet.
Van Dale: wapenstilstand: officieel voorlopig staakt het vuren (voorafgaand aan eventueel vredesakkoord)
Van Dale 2013 online: in België, feestdag op 11 november…
zie ook wapenstilstandsdag
In Vlaanderen heeft wapenstilstand een bijzondere betekenis vanwege de bijzondere oorlogsgeschiedenis aan het Ijzerfront.
grote teen
zie ook: teen, dikke ~; verzamellemma geneeskunde
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
Er zit een gat in mijn kous, en m’nen dikken teen steekt erdoor.
1 november, herdenkingsdag van de overledenen
“Op 1 november herdenken de Kerk én de Anglicanen de doden die al heilig zijn verklaard. Pas op 2 november – Allerzielen – komen de ‘gewone’ doden aan de beurt. Maar omdat 1 november een hoogdag is én een vrije dag, plannen de meeste families hun kerkhofbezoek op die vrije dag.
In vele parochies worden die dag tijdens de hoogmis nog eens alle overledenen van het voorbije jaar opgesomd.” (gva.be 31 okt. 2017)
Het was prachtig weer deze allerheiligendag. Veel mensen gingen naar het kerkhof bloemen zetten om hun begraven dierbaren te herdenken.
De katholieken hebben ons oorspronkelijke Keltische nieuwjaar afgenomen en er de godsdienstige allerheiligendag van gemaakt.
afkorting van kop of letter
= kruis of munt, tossen;
de letter is de zijde van de munt die de waarde aangeeft
ook: kop of letter
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Kop of letter, in Zuid-Nederland bij het omhoog gooien van centen voor: kruis of munt. Ook letters en letteren, blijkbaar de meervoudsvormen, komen in dit verband voor; die woorden worden in sommig verband als bijw. gevoeld, en door analogie wordt in plaats van kop wel eens koppen of kopperen (koppelen) gezegd.
- Ze zijn betraapt, bezig zijnde met kop of letter te spelen, Loquela (1893).
- Het is letters, De Bo (1873).
- De cent valt letter, Joos (1900-1904).
- Koppen of letteren spelen, Cornelissen-Vervliet (1899)
Van Dale 2016 online: kop of letter: BE
Etymologiebank: Kruis of munt: Synonieme uitdrukkingen zijn kop of letters (of let),…
.jpg)
Wie begint er? Zullen we kop of let doen?
Kop of let gebruikt men in het voetbal en in sommige andere sporten, voor het bepalen van de speelrichting in de eerste helft en wie met het spel mag beginnen.
gebeurtenissen of beslissingen die in Parijs plaatsvinden hebben invloed in Brussel
Van Dale 2016 online: BE
Als het in Parijs regent, druppelt het in Brussel, zegt de volkswijsheid. Zo zagen we de Minister van Financiën een bocht van 100 graden nemen toen hij vernam dat zijn Franse ambtsgenoot Pierre Moscovi terecht niet akkoord ging met de uitbetaling van die extra voordelen aan de Dexia-top. (uit een blog)
in orde zijn, geklonken zijn
synoniem: sacoche, in de ~ zijn
NL: iets in de pocket ‘hebben’ betekent in de randstad: iets binnen hebben, iets in zijn zak hebben, een diploma, een prijs bvb. Iets wat niet zo makkelijk te krijgen is.
Het heeft hem veel moeite gekost, maar het is in de pocket.
Den deal is in de pocket.
“Ik heb vertrouwen in de ploeg en de ploeg in mij. Het is nog niet ‘in the pocket’, maar ik wil de trui houden tot het einde. " (sporza.be)
handeling
< Frans: la manoeuvre
- vrt.taal: “In België is het manoeuvre gebruikelijk, in Nederland de manoeuvre.
Van Dale spelt ook maneuver, wat de Belgische uitspraak beter weergeeft, maar wij volgen de Woordenlijst.”
zie ook wegcode
Hij moest alle soorten maneuvers doen om dat op zijn plaats te krijgen.
Inhalen is een heel gevaarlijk maneuver. (rijbewijs-online.be)
> andere betekenis van maneuver
Afdeling in het ziekenhuis waar patiënten in kritieke toestand worden opgenomen
is standaardtaal in België
intensieve zorg, intensive care
< ook afgekort tot intensieve
Van Dale 2016 online: BE
zie ook verzamellemma geneeskunde
Mijn tante ligt op intensieve zorgen, we kunnen haar vandaag nog niet bezoeken.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
