Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
- 1 friet: stukje, reepje patat
- portie friet, pak frieten
zie andere betekenis van frit
zie ook patat frut
Chronologisch woordenboek, Nicoline van der Sijs:
“Boeiend zijn de benamingen voor gebakken aardappels. De patates frites (waarvoor ik als datering 1932 heb gevonden) zijn in België uitgevonden, zowel qua naam als qua zaak. In het Frans heten ze pommes frites. De patates frites zijn in Nederland verkort tot patat(es) (pas in 1976 gevonden), geheel volgens de normale ‘regel’ dat het eerste relevante deel van een verbinding bewaard blijft en het tweede verdwijnt. In Vlaanderen stuitte dit echter op een probleem, want hier bestond het woord patat al voor de aardappel (een leenwoord uit Spaans patata). Daarom werd in het Zuid-Nederlands patates frites verkort tot frites/friet (gedateerd op 1924, dus eerder dan de verbinding patates frites, wat ongetwijfeld te danken is aan het toeval). Zo zijn dus twee geografisch gescheiden verkortingen ontstaan.” (DBNL)
- Is er iets Vlaamser als fritten?
- Ja, frieten.
moe
overdrachtelijk: beu (iets moe zijn):
zeer veel uitspraakvarianten, ook buiten de provincie Antwerpen
vgl. trap: muug, muuger, muugst; zie ook muugte
Hij is muug van het werken.
Na een paar dagen was hij het spelletje muug.
> andere betekenis van muug
huilen
zie ook: wenen, schreien, schreeuwen
< Middelnederlands ‘scremen’
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
ik
< Frans: bibi
Van Dale 2015 online: BE; informeel, schertsend
in de provincie Antwerpen ook: bibieke, bibieke hier,…
zie ook mondeeke, wiewouter, eummekes
Bibi heeft dorst en gaat er seffens ene pakken.
Bibieke hier heeft genoeg gewerkt voor vandaag. Ik kap ermee.
splinter
zie ook splinsteren, versplinsteren
Zie da’ ge werkhandschoenen aantrekt, anders krijgde nog splinsters in uw pollen!
Ge hebt chance dat ik een splinster in mijn oog heb, anders zou ik den balk in uw oog wel zien. (Variant op een bekend spreekwoord)
bijten, kauwen
Karin: “Dan moeten we vanavond op baksels van vanmorgen knoeften!” (bron: het Peulengaleis)
> andere betekenis van knoeften
(kindertaal) eitje
ook in het Waasland
< in het Antwerpsch- en Waasch idioticon is ‘tik’ een hen in kindertaal
’s Zondags eten wij altijd een tikkeneike bij ons ontbijt.
(hard) werken
Woordenboek der Nederlandsche Taal: trafakken, travakken:
Bargoense vervorming van frans travailler, hoofdzakelijk in Zuid-Nederland in gebruik, en aldaar ook in sommige dialecten opgenomen. Vergelijk voor den vorm dialectisch hoogduits trawaklen ”angestrengt arbeiten”.
Van Dale: travakken
toegevoegd in 2007
BE; spreektaal: hard werken
zie ook travo
Mendag is de vacance om en mutte we wee gaan travakke. (Antwerpse Kempen)
(Maandag is de vakantie voorbij en moeten we weer gaan werken.)
We moesten hard travakken om op tijd met het werk klaar te zijn.
schommelen
ook uitgesproken /zjokkelen/
Laat hem eens sjokkelen op het schommelpaard.
cool
Wa een graaf spel is da.
zeuren, zagen
m.: ne krefter of ne kreft
v.: een kreft
zie http://gerdernissen.wordpress.com/2007/08/18/kreften-over-hoeken-af-en-iemand-opeten/
ook in de Antwerpse Kempen en de Denderstreek
’t Is niet omdat ge vies gezind zijt, dat ge tegen ons moet beginnen kreften!
ergens naar toe gaan, zich ergens naar begeven, reizen
We tsjollen naar Amerika deze vakantie.
De vorige vakantie tsjolde ik met mijn fiets elke dag naar de winkel.
kortademig, onmachtig (meest in figuurlijke zin)
wnt:
‘A’ op zich is een verouderd ontkenningsvoorvoegsel, thans alleen nog over in het bnw. amechtig en oubollig, verbastering van abolgig.
Middelnederlands: amachtich, amechtich ‘machteloos, uitgeput, verslagen’.
Afleiding van het zelfstandig naamwoord middelnederlands amacht ‘onmacht’, gevormd uit het voorvoegsel ā- ‘zonder, niet’ en macht, met achtervoegsel – ig. De oorspronkelijke betekenis is dus ‘onmachtig’. De huidige betekenis ‘buiten adem’ heeft zich vernauwd uit het oorspronkelijke ‘uitgeput’ door volksetymologische associatie van het eerste lid, dat niet meer als ontkenningsvoorvoegsel werd begrepen, met aam, de samengetrokken vorm voor adem. Daar de betekenis vervolgens niets meer met machtig te maken had, kon de oorspronkelijke Brabantse vorm met – e- zich handhaven in de standaardtaal. Inmiddels is het woord echter verouderd. (M. Philippa e.a.)
Van Dale 2016 online: BE, niet algemeen
Ik was veel te snel vertrokken: al na twee minuten liep ik te puffen als een amechtig hangbuikvarken.
Hun gesprekken tonen aan dat hun eigen, verschillende spirituele tradities en geloofsovertuigingen het samenleven niet bemoeilijken maar dat ze juist het antwoord bieden om het spirituele vacuüm van een amechtig Europa opnieuw met zin te vervullen. (en nu gij!)
dat is het probleem, dat is de kern van de zaak
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
vgl. paard, daar ligt het ~ gebonden; daar ligt de hond gebonden
“Het is niet dat hij het niet kan. Het is dat hij niet genoeg studeert! Dááárr ligt het kalf gebonden…” (uit de handleiding ‘Wat zegt ge op een oudercontact’ voor leraars)
afbouw, beëindiging
zie ook: uitdoofscenario
De partij streeft een uitdoving van het brugpensioen na.
lieveling, hartedief
ook ‘sjoe’ gespeld
< afkomstig van het Franse chou of chouchou
niet te verwarren met schoe
weinig gebruikt in West- en Oost-Vlaanderen
Slaapwel, shoe.
Dit is mijne sjoe, Paul, de rechtse op de foto.
> andere betekenis van shoe
ook knuffelzone, knuffelstrook
SN: kiss & ride, afzetzone
zoenzone in Brussel
Er is een zoenzone vlak voor de schoolpoort.
stekelbes,
zie kruisbes voor overzicht
Doet uw ouwe jas maar aan als ge kroeselen gaat plukken!
Zo vol als een kroesel.
Pas op voor de doorns as ge kroeselen gaat plukken!
Rooj kroeselen. Zuur kroeselen.
aandacht krijgen van iemand die duidelijk wilt maken dat hij/zij je aantrekkelijk vindt op romantisch vlak
Van Dale BE; spreektaal “sjans hebben”
Zie die stoeipoes rond de Geraar draaien! Hij heeft touche!
“Ik was donderdag zo beta maat, had touche van een niet normaal snel wijf, wat ouder dan mij. En kdurfde er niet op ingaan.” (forum.shrimprefuge.be 22 jun. 2014)
ook knuffelzone, knuffelstrook
SN: kiss & ride, afzetzone
zoenzone in Brussel
Er is een zoenzone vlak voor de schoolpoort.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
