Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
plechtige bekendmaking van de resultaten van een wedstrijd, examen e.d.
vnw: feestelijke bekendmaking van de schoolresultaten, rapportdag
(verouderd in Nederland)
< Frans: proclamation < Latijn proclamatio: Beroep, in een rechtszaak. Sinds lang verouderd (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
Van Dale online: BE
Op het einde van het academiejaar, houdt de universiteit een plechtige proclamatie, waarop de studenten hun diploma in ontvangst kunnen nemen.
“Op donderdag 5 juli 2018 vond de plechtige proclamatie plaats van de pas afgestudeerde masterstudenten (Master Rechten en Master of Laws) van de Faculteit Rechten.” (www.uantwerpen.be)
- overloop
- verbindingsgang op een bovenverdieping, waarop de trap uitkomt
- dat stukje in de gang tussen de trap en een deur.
vnw: in België ook: overloop, ruimte bovenaan een trap
uitspraak Antwerpse Kempen: alei-j
Als ge de trap kuist, vergeet dan ook niet den allee ook te kuisen.
Allee, den allee is boven.
Laat dien eemer na ni in de kamer staan, zet hem efkes op den “allèè” of ge loept hem nog oemvaar.
> zie andere betekenis van allee
verliezen, kwijtraken
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook kwijtgeraken
Ik ben in het casino al mijn geld kwijtgespeeld.
Bij een evenement, met een massa volk, kunt ge mekaar kwijtspelen als ge mekaar niet rap genoeg kunt volgen.
doldraaien van mensen, dingen of toestanden
Die vijs draait zot.
Zet de hoofdkraan eens af. Die kraan hier draait zot en het water blijft lopen.
De week is nog niet uit of ik ben al helemaal zotgedraaid. Het werk blijft maar komen.
24 uur per dag, dag en nacht
vnw: 24 uur op 24: 24 uur per dag
Van Dale 2017 online: BE
zie ook uur, 24 ~ op 24
< Frans: 24h sur 24
Onze helpdesk is 24 u. op 24 bereikbaar.
blinde vinken
ook: vogel zonder kop, loze vink
Wikipedia: In het Franstalige deel van België wordt blindevink “oiseau sans tête” genoemd en in verschillende regio’s in Vlaanderen “vogel(tje) zonder kop” en “loze vink”.
Deze avond eten we vogelkes zonder kop
meerdanvlees.nl: De Russen noemen ze golubtsy, oftewel “duifjes”, wat waarschijnlijk in de verte weer verband houdt met onze “blinde vink” of de Vlaamse “vogel zonder kop”.
- recipiënt, groter dan een kopje
- gebruikt om aan de mond te zetten, bol die een drinkbare vloeistof kan inhouden
- de hoeveelheid die zo’n kom bevat
vnw: in België vaak voor: schaal, schotel, pan
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
wnt: Kom
Benaming voor vaten in den vorm van een bolsegment van betrekkelijk groote diepte, of in een daarvan niet al te zeer afwijkenden vorm; inzonderheid gebruiksvoorwerpen, in de eerste plaats vaatwerk dienend om er uit te drinken of te eten of gereedgemaakte spijs of drank in op te dienen. In Noord-Nederland is kom als benaming van een voorwerp om uit te drinken thans beperkt tot eenvoudige kringen.
vb. Verder schonk zij voor de tweede maal een potje koffie op, want Triene dronk telkens een kommeken, Courtmans-Berchmans, Gesch. v.d. J. (1864).
zie ook kom koffie
Man drinkt uit een kom
Een kom koffie, een kom melk, zelfs een kom soep,…
Een hele geestige uitdrukking is trekken, ergens op ~ gelijk mijn gat op een kommeke soep.
1) broekophouders (SN)
2) schouderbandjes van een BH
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Ontleend aan Frans bretelle, meestal in het meervoud bretelles, dat zelf weer ontleend is aan Oudhoogduits britil ‘teugel, toom’.
klemtoon op de tweede lettergreep
zie ook verzamellemma kledij
1) Zijn broek hangt altijd tot op zijn hielen. Wij hebben hem mooie bretellen gekocht voor zijn verjaardag.
2) De bretel van haar BH was over haar linkerschouder omlaag gezakt.
> andere betekenis van bretel
café
zie ook: estaminet, staminee, stameneebaas
in bepaalde vaste verbindingen dikwijls schijnbaar onzijdig, zie grammatica: gereduceerd lidwoord
Klik op de afbeelding
Oude Vlaamse stamenee (Lesser Ury 1884)
Hij zit weer op stamenee, pinten te drinken in plaats van te gaan werken.
Bij zo’n zomerhitte zoeken veel mensen verkoeling met een frisse drank op het terras van ’t stamenee.
ijsje, crème-glace
vnw: ijscrème, ijskreem, ijsroom (de): ijs, roomijs
Wikipedia: ijs is volgens de Belgische wetgeving onder vier categorieën weergegeven: roomijs, melkijs, waterijs en slagroomijs.
softijs
Voor mij nen ijskreem met twee bollen vanille, alstublieft.
Softijs eet ik het liefste van alle ijskremen
“Het is bijzonder moeilijk om ‘ijskreem’ te verkopen op de Noordpool.” (Louis Tobback – vrt.be)
lattenbodem
Van Dale 1995: in België
Van Dale online 2017: BE, niet algemeen
Klik op de afbeelding
De klein mannen hebben op het bed staan springen en heel de lattenvering is naar de genoux (genoux, naar de ~ zijn).
plots kadul komen te staan: vervormen, kapot gaan
ook fig: hij sloeg kadul: hij sloeg door, werd gek, werd buitenzinnig
vnw: kadul slaan: van slag zijn
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Zuid-Nederland en in Limburg. In de uitdrukking kadul slaan.
Toen de velo tegen de borduur reed sloeg ’t wiel kadul.
Hij sloeg kadul en begon wild rond te stampen.
Hij heeft teveel aan de vodka gezeten en nu slaagt zijn tong kadul.
antiek grasmachien met een roller die ge moet voortduwen
zie ook: stoemperke
Klik op de afbeelding
Ik geloof niet dat er nog iemand in Vlaanderen een duwerke gebruikt, maar op de rommelmarkt kunt ge die antieke grasmachines nog vinden.
- raken, komen
Van Dale online: BE, archaïsch in Nederland
DS2015: standaardtaal
Met al die stormen van de laatste tijd is de fruitboer financieel in de knoei geraakt.
De holleblokken geraken helemaal in onbruik.
Na anderhalf jaar onderhandelen geraakte het tijd dat er een regering kwam. (tijd raken: Van Dale 1995 gewestelijk)
ja dat heb ik ook gedaan tot de dokter zei dak thuis moest blijven ivm mijn bekken en ikzelf werk bij een beenhouder en ik geriek nog met moeite aan iets in de toog!!! (deverdwaaldeooievaar.be)
Wanneer Van Crombrugge bij een corner niet goed bij de bal geraakte, belandde de bal na geharrewar aan de tweede paal. (demorgen.be)
> andere betekenis van geraken
Dag van de arbeid op 1 mei. Het is een feestdag van de socialistische en communistische arbeidersbeweging. Katholieken vieren op deze dag het feest van Sint-Jozef als arbeider.
google2015: .BE (>77.000); .NL (>7.700)
vgl.ook wettelijke feestdag
klik op de afbeelding
wikipedia: De Dag van de Arbeid, in België ook Feest van de Arbeid genoemd.
demorgen.be: Feest van de Arbeid: valt er wat te vieren, dan?
waregem.be: Op vrijdag 1 mei (Feest van de Arbeid) en zaterdag 2 mei zijn de stedelijke diensten gesloten.
feestdagen-belgie.be: Feest van de Arbeid 2014: donderdag 1 mei 2014
Vierkant pateeke, opgebouwd als Limburgse vlaai, met een laagje bladerdeeg, een laagje abrikozenconfituur en afgewerkt met in reepjes versneden bladerdeeg.
in het Roeselaarse gekend als “geleietaartje”
zie ook konfituur
Voor mij een sjoeke en een carré konfituurke.
Een steekwagentje: een transportmiddel met een horizontaal vlak, 2 wielen en 2 handvatten dat gemaakt is om vb. bierbakken of dozen te transporteren.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: duivel: Rolwagentje. In Zuid-Nederland (V. Houcke en Sleypen, Mets. (1897); Cornelissen-Vervliet 1899).
zie ook pierewiet, pirrewitje
De brouwer kan dankzij zijn duvelke verschillende bakken bier in 1 keer verzetten.
> andere betekenis van duvelke
binnenkort
Van Dale 1995: gewestelijk
In ’t kort, rond Pasen, gaan we nog eens naar de zee.
(juridisch) op de plaats van een ongeval of delict waarnemingen gaan verrichten
< Frans: descendre sur les lieux
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands juridisch, van het parket
DS2010 afgewezen
Het parket stapte af ter plaatse om de oorzaak van het ongeval te onderzoeken.
Gezien de omstandigheden zijn leden van het labo en de federale politie Antwerpen ter plaatse afgestapt om de eerste vaststellingen en sporenonderzoek te verrichten.
demorgen.be: Het Brusselse parket stapte ter plaatse af, samen met een onderzoeksrechter, het labo van de federale politie en een brandexpert. Ook de ontmijningsdienst van het leger, DOVO, kwam ter plaatse.
tandarts
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands
< Frans dentiste
zie ook: tandist; verzamellemma geneeskunde
Klik op de afbeelding
Ik moet dringend naar den tantist want ik kan niet slapen van de tandpijn.
“Naar den tantist.
Het moest er toch wel ene keer van gaan komen. Ik liep onderhand al 37 jaar met hetzelfde vals gebit.” (uit een blog 1 juli 2017)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
