Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
het samenwonen van een koppel dat niet getrouwd is en al dan niet een verklaring van wettelijke samenwoning afgelegd heeft
Sinds de strengere wetgeving op schijnhuwelijken en schijnrelaties van oktober vorig jaar is het aantal geweigerde samenwoonsten in ons land sterk gestegen, blijkt uit nieuwe cijfers.
In 2000 werden nog maar 5.100 wettelijke samenwoonsten gesloten, in 2014 waren dat er al 78.000. (hln.be)
In het kader van het plan gender mainstreaming liet het Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen een studie uitvoeren over de financiële gevolgen van relatiebreuken, met een vergelijking van huwelijk en samenwoonsten vanuit genderperspectief. (lexalert.be)
zelfstandig en gespecialiseerd werkend onderdeel van een organisatie (dikwijls overheid)
Van Dale 2016 online: BE
In Nederland: unit.
Overige SN-betekenissen: zie Van Dale.
cel vermiste personen, cel Interne Milieuzorg, Cel Algemene Beleidscoördinatie, cel wetenschapscommunicatie, antiwitwascel, antiterreurcel, evenementencel, crisiscel, cel vermiste personen, …
Maar ook bv. erfgoedcel, plaatselijke organisatie die het erfgoed ter plaatse bewaakt.
N.B.‘Cel’ heeft in NL vaak een geheimzinnige en/of negatieve betekenis: een cel van de geheime dienst, een terroristische cel.
De autoriteiten hebben de hulp ingeschakeld van de Cel Vermiste Personen in ons land, ze werken samen met een internationaal team van experts.
Erfgoedcel Mechelen laat iedereen die erfgoed koestert samenwerken zodat er een netwerk van erfgoedzorgers ontstaat in onze regio.
standaard.be: Op het niveau van de kabinetten Binnenlandse Zaken en Justitie wordt een cel opgericht rond de aanpak van antisemitisme.
minfin.fgov.be: Bevoegdheid van de Cel verrekenprijzen…
DeMorgen.be: Topman antiwitwascel: “Politiek laat fraudeurs hun gang gaan”
digitale gazet, nieuwssites op het internet
De verkiezing van onze eigen prins en prinses carnaval schopte het zelfs tot in de internetgazet. (sjberchmans.rusthuizenza.be)
Gisteravond las mske in de internetgazet: “NSZ dient klacht in tegen Bedrijvengids.” (wizzewasjes.be)
In de “Internetgazet”, een plaatselijke online krant voor de gemeenten Beringen, Bocholt, Hamont-Achel, Hechtel-Eksel, Houthalen-Helchteren, Lommel, Meeuwen-Gruitrode, Neerpelt, Overpelt, Peer, Tongeren, verscheen een mooi artikel over “Radioamateurs van heinde en verre”. (on4mlb.be)
Internetgazet: de snelste gazet van de streek!
helemaal niets zeggen, de kaken stijf op elkaar houden
vnw: zwijgen als vermoord: in alle talen zwijgen, geen woord uitbrengen
Van Dale 2013 online: algemeen Belgisch-Nederlands
Hij zweeg als vermoord en liet onverstoord alle beledigingen over zich heen gaan.
Ik weigerde. Ik zweeg. Zweeg en dronk. Zweeg als vermoord. (Jeuk – Saskia De Coster)
koste wat kost
vnw: te(n) allen prijze: tot elke prijs, wat het ook moge kosten
zie ook ten alle kosten; kost wat kost; ten prijze van
Van Dale:
tot elke prijs, (Belgisch-Nederlands) te allen prijze
leenvertaling van Frans à tout prix
“Dat is de stoel die ik, als ik het terras van Faits Divers bezoek, te allen prijze wil vermijden.” Herman Brusselmans, Ik ben rijk en beroemd en ik heb nekpijn.
“Standaardtaal is belangrijk in het onderwijs, maar leerkrachten moeten er niet te allen prijze of in elke situatie aan vasthouden. Dat zegt assistent Taalkunde Steven Delarue (UGent) na een onderzoek over de manier waarop Vlaamse leerkrachten omgaan met de taalnorm.” (hln.be)
een raam in brandglas of in glas-in-lood
zie ook brandraam, brandvenster, glasraam
brandglasraam is standaardtaal in België voor gebrandschilderd raam (VRT-Taalnet)
Klik op de afbeelding
Brandglasramen in de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel
De iconografie van Andreas Vesalius op brandglasramen te Brugge, Leuven en wereldwijd. (montanusbrugge.be)
In de traphal van het ziekenhuis in Duffel zijn op elk verdiep brandglasramen in de muren geplaatst.
Uitroep van ontsteltenis, teleurstelling, pech; arrè
Vergelijkbaar met “verdorie”.
vnw: •pats
-lap zeg!: verdorie!, het is weer zover!
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Uitroep ter nabootsing van het geluid door een klap veroorzaakt. In een deel van Zuid-Nederland.
“Als de driehonderd man toeschoten, en hem langs alle kanten te gelijk aanvielen. ”Lap! Tien vliegen in éenen slag!” zei Fernand, en … met een enkelen slag van zijn zwaard had hij er tien in ’t zand doen bijten”, De Mont en De Cock, Vlaamsche Wondersprookjes.
Van Dale online: BE, informeel: uitroep ter nabootsing van het geluid door een klap veroorzaakt
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
“Een pintje kost hier 1,80€.”
“Ja, lap, ik heb niet meer dan 1,50€.”
Ja lap, het is weer van dat: nieuwe spoorstakingen (newsmonkey.be)
Wanneer Gert iets vervelends meemaakt spreekt hij steevast de catchphrases Ja, lap zeg! en ’t Is niet waar hè?! uit. (Wikipedia)
Arre lap, dat er ook nog eens bij, dubbel genieten dus ! (happymama.be )
arre lap, zit ik vollenbak op procenten bezig .(hondenvrienden.be)
> andere betekenissen van lap
iemand die opzettelijk ruzie maakt; ruziemaker
NL: stokebrand
Van Dale 2018 online: BE
vgl. oorlogstoker
‘Ik ben een ruziestoker en een klootzak’ – De Standaard
Held maar ook ruziestoker – Het Nieuwsblad
De juf probeert dit een beetje in de hand te houden door die ruziestoker te laten knutselen op andere momenten dan mijn zoontje (.libelle.be )
populariteitsmeting
Van Dale online: BE
hln.be: De resultaten voor het partijbestuur worden beschouwd als een poppoll. Als die oefening wordt gemaakt, is Turtelboom de grote verliezer.
nieuwsblad: er een poppoll die alle vrijwilligers in de bloempjes zet en zo iedereen bedankt voor de hulp van het afgelopen jaar.
standaard.be: De poppoll: De Block nestelt zich naast Peeters aan de top
discussiëren
< Frans: discuter
- vrt.taal.be: discussiëren / discuteren
Beide vormen zijn correct. Voorkeur: discussiëren
- Belgisch-Nederlands volgens het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
zie ook: discutie; bediscuteren
We hebben op café (café, op ~) de hele avond over de politiek gediscuteerd.
lus, bijvoorbeeld in de kraag van een kledingstuk of aan een handdoek
Lits van een handdoek
Woordenboek der Nederlandsche Taal: bij lus:
Middelnederlands litse, letse; de vorm met t is lang in schrijftaal in gebruik gebleven (list, luts) en gewestelijk nog wel bekend (gronings lits, zuid-limburgs litsj, brabants lits, west-vlaams lets(e)); evenzoo fries luts.
< Uit Oudfrans lice.
Van Dale 1995: gewestelijk
> verzamellemma kledij
Wilt ge de lits van mijn jas eens maken? Ik kan hem niet meer deftig aan de kapstok hangen.
Aan washandjes zit er soms ook een litske.
> andere definitie van lits
er lang/kort over doen; (ook) lang/kort leven
ook: blijven
vnw: het kort trekken: het kort maken, zich haasten
vnw: het kort/lang trekken: er (niet) lang over doen
vnw: hij trekt het niet lang meer: hij maakt het niet lang meer, hij zal niet lang meer leven
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
vgl. kort zijn
Gaat ge het hier nog lang trekken, of hoe zit dat?
Bompa trekt het niet lang meer, hij is percies zijn pakskes aan het maken. (pakske, zijn ~s maken)
Ik ga het niet te lang trekken want ik moet nog langs de Jean.
Als ge gaat speechen, trek het niet te lang dan he.
stoeltje op drie poten, statief
eigenlijk: drijpikkel
vnw: drievoet, driepoot, statief
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
vgl. pikkel
De koeien werden vroeger gemolken, gezeten op een driepikkel.
19 nov. 2018 – 3 driepikkels (krukken) (melkstoeltjes) + 1 gesculpteerde bijzettafel Bijzettafel of stoeltje in Zwarte Woudstijl. € 50,00. 0 bieding(en).
De politie Denderleeuw/Haaltert wou de camera op een driepikkel zetten maar moest die weer in de auto installeren door de hevige regen. (nieuwsblad.be)
bowlen
We zijn gisteren gaan bowlingen.
En hoe was het? Hedde goe gebowlingd? Ge hebt u moeten inhouden of ge had alles gewonnen wat er te winnen viel zeker? ;)
Zij bowlingt al van haar 7 jaar en oefent 4 à 5 maal per week.(Zandhoven)
Hij bowlingt al meer dan tien jaar en heeft zelfs een speciale rolstoel. (nieuwsblad.be)
We gaan Bowlingen in Kinsport te Kinrooi.(bocholt-kaulille.landelijkegilden.be)
Vorig jaar had “Crescendo” de fanfare uitgenodigd om samen te gaan bowlingen.(www.ceciliakeerbergen.be)
Ik weet niet hoe dat het in hasselt zit maar hier in oostende is zondag nammidag toch alles open hoor en als … lol, eerste date gaan bowlingen! (9lives.be)
het medisch team van de dienst spoedgevallen in een ziekenhuis
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
zie: urgentie~
AZG versterkt urgentieteam en stuurt medisch materiaal (azg.be)
De urgentiearts staat aan het hoofd van een urgentieteam.
Leden van het urgentieteam op spoed dienen dikwijls bijscholing te volgen in bepaalde disciplines zoals o.a. reanimatie, agressie-aanpak etc.
binnenplaats
Klik op de afbeelding
Zicht op de binnenkoer van het Kasteel van Beersel
< Frans: cour intérieure
Van Dale online 2017:
binnenkoer
BE binnenplaats, binnenplein
DS2015 geen standaardtaal
Alle voorstellingen vinden plaats op de binnenkoer van het waterkasteel.
bloemlezing (alleen nog maar) titels De Standaard:
De Brusselse Ardennen op de binnenkoer – De Standaard
Kasten en bureaus politie staan op binnenkoer (Ieper) – De Standaard
Kunstwerk kleurt binnenkoer – De Standaard
Historische binnenkoer van De Margriet (Mechelen) – De Standaard
Kunst palmt binnenkoer in (Lier) – De Standaard
Hamme Zomert op binnenkoer (Hamme) – De Standaard Mobile
enz.
> andere betekenis van binnenkoer
bloemencorso, optocht van met bloemen versierde voertuigen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Elk jaar was er een bloemenstoet in onze wijk, VVKS en KSA wedijverden om de mooiste wagen.
Een bloemencorso (in België ook: bloemenstoet) is een optocht van praalwagens die versierd of bedekt zijn met bloemen. (Wikipedia)
half augustus
Van Dale online 2017:halfoogst
zelfstandig naamwoord • de m • g.mv.: niet algemeen
- 15 augustus
- de feestdag van Onze-Lieve-Vrouw op 15 augustus
Onze-Lieve-Vrouwhalfoogst
Maria-Tenhemelopneming
Nu op veertien en vijftien augustus wordt halfoogst gevierd. De eerste appelen zijn plukrijp en de oogst is half binnen.
Één wielerwedstrijd die op een klein, meestal gesloten circuit wordt gereden, als het ware “rond de kerktoren”, waarbij de ‘helden’ uit de voorbije Ronde van Frankrijk zich in de kijker fietsen (zeg maar: een extra centje bijverdienen)
Van Dale 2016 online: “na-Tourcriterium” (ongemarkeerd), maar:
google2016: .BE (>47.000); .NL (>2.000)
klemtonen op de eerste en vierde lettergreep
Natourcriterium in Roeselare 2017
Een week na de ronde van Frankrijk worden er overal natourcriteriums gereden, meestal rond de kerktoren.
Chris Froome heeft het natourcriterium in Aalst op zijn naam geschreven. (demorgen.be)
In Herentals wordt er altijd tijdens het laatste weekend van juli een natourcriterium gereden.
de soldenperiode van de zomer
niet in Van Dale 2013 online
Van Dale 2016 online: BE
google2014: > 11.000
vgl. ook wintersolden
deredactie.be: De zomersolden zijn matig gestart, maar het mooie weer vanaf de tweede week van juli maakte veel goed.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
