Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
schuld hebben, schuldig zijn (i.h.b. i.v.m. een verkeersongeluk)
< Frans: être en faute
vnw: in fout zijn: schuld hebben, fout zijn
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1042/: In België komt soms ook ‘in fout zijn’ voor. Deze wending wordt niet als standaardtaal beschouwd.
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
ook: in de fout zijn, in `t fout zijn
zie fout
De Jean heeft een accident gedaan, gelukkig was er alleen blikschade en was em niet in fout.
Gisteren heeft de Jean weeral een accident gedaan en deze keer was em in ’t fout. Het gaat hem geld kosten.
Hij blies positief, was niet vergezeld van een begeleider en was in fout in verband met de toegelaten rijuren. (standaard.be)
De vrouw ligt in coma in het ziekenhuis, de discussie woedt intussen volop: wie was in fout? (standaard.be)
Ouders die hun kinderen van 14, 15 jaar alcohol laten drinken, zijn in fout. (standaard.be)
enz.
in de eigen omgeving niet gewaardeerd worden
vnw: niemand is sant in eigen land/geen sant in eigen land: een profeet wordt in zijn eigen land niet geëerd, iemand die een buitengewone prestatie heeft geleverd wordt in zijn omgeving dikwijls niet erkend
Van Dale 2020 online: BE: niemand is sant in eigen land, geen sant in eigen land zijn
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 5
sant = sint
etymologiebank.nl: Belg.
Hij is wereldberoemd, maar niemand kent hem hier. Ja, zo gaat dat, hij is gene sant in eigen land.
Rubens, Bruegel en Van Eyck zijn internationaal bekend, maar geen sant in eigen land. Zo blijkt uit een studie. (vrt.be)
Olivier Rochus is momenteel sant in eigen land. Of toch zeker in Bergen (demorgen.be)
De jury van de ‘Sant in eigen land’-prijs toerde dinsdag door Dendermonde, op zoek naar de beste bedrijven en de bedrijven met het beste project (standaard.be)
samenkomen, samenscholen, bij elkaar komen
vnw: samendrommen
VD2016 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6
zie ook samentroeping
Een dertigtal pop- en rockzangers en -zangeressen zijn vandaag samengetroept in een studio in Londen om een nieuwe Band Aid single op te nemen. (VRT, nieuws)
Met zijn allen bleven ze ook op een kluitje samentroepen toen lange voorstopper De Boeck, als in de eerste de beste caféploeg, in de vuurlinie werd gejaagd. Bron: ANW
vloeken, foeteren, mopperen
vnw:
•vloeken
•mopperen, foeteren
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 6
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook sakkeraar
< Frans sacrer = wijden, (ver)vloeken < Latijn sacer, ~cri
afleiding: sakkers(e) (bijv.nw.) vervloekt(e)
andere bastaardvloeken:
sakkerloot (sacra lotio- heilige doop),
sakkerdju (sacredieu – heilige god)
sapristi (verbastering van sacristie)
Ik heb al gesakkerd op die sakkerse deugniet. Sapperloot!
Real en Courtois sakkeren na bedenkelijke strafschop (hln.be)
Hebt u de voorbije weken zitten sakkeren op het klokje van uw microgolfoven of op uw wekkerradio, omdat het de tijd niet correct weergaf? (vrt.be)
pensioen dat men op de pensioengerechtigde leeftijd krijgt
vnw: (bnl.) ouderdomspensioen
VD2017 online: BE
SN-NL: ouderdomspensioen
vgl. rust, op ~
Uw rustpensioen is het inkomen waarop u recht hebt na pensionering, op basis van de wettelijke bijdragen die u in de loop van uw carrière gedaan hebt. (aginsurance.be)
Wat is eigenlijk het verschil tussen brugpensioen, vervroegd pensioen, rustpensioen en overlevingspensioen? (seniorennet.be)
Als het van sommige politiekers afhangt dan wordt het rustpensioen binnenkort pas vanaf 97 jaar toegekend. Als ge kunt asemen, kunt ge werken ook is hun redenering.
de oude pluimen of haren verliezen, ruien
vnw: ruien, van veren of haren wisselen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: ruiven: Het in Zuid-Nederlands van ouds gebruikelijke woord voor het in Noord-Nederland gebezigde Ruien. Bij Plantijn (1573) en Kiliaan zoekt men ruyden of ruyen tevergeefs; men vindt daar ruyven, dat nog in Zuid-Nederland bekend is. Oorsprong onbekend.
Van Dale online: (gewestelijk), ruien
West-Vlaanderen: muiten
Als onze kippen ruiven leggen ze geen eieren.
“De konijnen waren aan het ruiven, als je die vastpakt verliezen ze veel haren. (vrt.be)
De kat ruift en ik krijg een vriendschapsverzoek van een man die DEWAERHEID heet. (demorgen.be)
de nieuwsuitzending op televisie
Van Dale 2016: BE; verouderd
gesproken dagblad: radiojournaal, televisiejournaal
opm: overdrachtelijk wordt het nog wel gebezigd en is het niet verouderd
Zet de TV eens op, ’t is tijd voor ’t gesproken dagblad.
Berlaen stelt zijn nieuwe album ‘t gesproken dagblad’ voor. (vrt.be)
Na een voorbereiding van twee jaar verscheen begin juni 1975 onder de titel Het Gesproken Dagblad een dagelijks verschijnende krant op geluidscassette voor blinden en slechtzienden. (fnac.be)
Geschiedenis als ‘gesproken dagblad’, een privédetective zonder geheugen of zicht, en frieten met pickles: dit zijn uw favoriete podcasts. (demorgen.be)
Het gesproken dagblad", muziek, luisterspelen en de zeer populaire “bonte avonden”). Het belang van dit nieuw medium had propagandaminister Goebbels reeds …(vliz.be)
Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, ook gebruikt om een betaling aan deze dienst aan te doen
vnw
•(bnl.) afkorting van: Rijksdienst voor Sociale Zekerheid
•inhouding op het loon als bijdrage voor de sociale zekerheid
Van Dale 2015 online: in België
Een deel van uw brutosalaris gaat naar de RSZ.
De voetbalploeg heeft de RSZ van het afgelopen jaar nog niet betaald.
Dat wat (al dan niet vermeend) leeft in grote lagen van de bevolking (eventueel ‘onderhuids’, niet zichtbaar). Term die recent in politiek Vlaanderen opgang gevonden heeft.
Van Dale 2013 online: Het is een overdrachtelijke betekenis van SN (elektrotechnisch) aardstroom.
Van Dale 2015 online: BE
Bart De Wever: ‘De grondstroom is centrumrechts’. (Knack)
Of het nu gaat over euthanasie, homohuwelijk of experimenten met embryo’s, België behoort telkens tot een van de meest ethisch progressieve landen ter wereld. Curieus, vindt Freddy Mortier, want is dat niet moeilijk te rijmen met de Vlaamse ‘grondstroom’? (De Standaard)
(wijlen) PDW: Voor alle duidelijkheid: het woord (grondstroom) bestaat niet. Nu ja, het bestaat wel, zoals ‘amai’ bestaat.
“In Vlaanderen is er een groene grondstroom” (deredactie.be)
Solidariteit is onze grondstroom. (acv-online.be)
Maar ook Logan ziet geen uitgewerkt plan van aanpak of strategisch stappenplan achter Trumps uitspraken en initiatieven. Enkel een grondstroom: America First. (vrt.be)
synoniem: rijhuis
“Rijwoning te huur Ingelmunster
Prachtige gesloten nieuwbouwwoning op een nieuwe verkaveling.” (immo.casa.be)
binnenhalen, in de wacht slepen, geld opstrijken
znw: (Eig.: met een hark naar binnen halen). (Een overwinning e.d.) op zijn naam schrijven, behalen; (iets) in zijn bezit krijgen, binnenhalen.
Van Dale 2015 online: BE
Binnenrijven is een woord dat vrijwel alleen in België bekend is; in Nederland wordt het maar zelden gebruikt. Rijf is een ander woord voor ‘hark’ en rijven betekent ‘harken’. Ook deze woorden komen vooral in België voor, maar zijn ook in sommige delen van Nederland nog wel bekend. Letterlijk betekent binnenrijven dus ‘binnenharken’, ‘met een hark naar je toe halen’. In de praktijk wordt het vooral figuurlijk gebruikt voor ‘binnenhalen, binnenslepen’. (onzetaal.nl)
zie rijven
We hebben een dik contract binnengerijfd.
De gezinnen die er het minst nood aan hebben, reven het grootste deel van de 3,5 miljard steun voor investeringen in energiebesparing binnen. (DS 20/01/17)
BINNENRIJVEN, – Fig. Binnenpalmen. Hij héet dat erfdeel daar binnengereven. (Cornelissen-Vervliet 1899)
Voor het tweede opeenvolgende jaar heeft de Amerikaanse zangeres en actrice Jennifer Lopez de titel van meest sexy vrouw ter wereld binnengereven. (hbvl.be)
Facebook en co. hebben het afgelopen kwartaal weer vele miljarden binnengerijfd. (nieuwsblad.be)
rijbaan, rijstrook
vnw: rijstrook
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
vgl. baanvak
zie ook wegcode
Tegenwoordig hebt ge meer en meer aparte rijvakken voor de bussen.
Sommige chauffeurs ergeren hun eigen (eigen, zijn ~) dood aan auto’s die op het middenste rijvak blijven rijden. Waarom eigenlijk? Daar is toch het meeste plaats? En ’t schoonste zicht.
Bijna de helft van de autobestuurders gebruikt zijn richtingaanwijzers niet als ze van rijvak veranderen. (vrt.be)
Vrijdagavond wandelde een voetganger op het middelste rijvak in de Belliardtunnel in Brussel, de man leek zich van geen kwaad bewust. (demorgen.be)
Zware geldboete voor trucker op derde rijvak (standaard.be)
pap van rijst
vnw: rijstebrij
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 5
Van Dale 2017 online: BE
SN-NL: rijstepap
NL: rijstebrij
anw: rijstepap: (vooral) in Nederland; weinig gebruikt
zie ook rijspap
In de hemel eten ze rijstpap met gouden lepeltjes.
Jeroen maakt smeuïge rijstpap met vanille, bosbessen, een bolletje vanille-ijs en een zalige crumble van bruine suiker en amandel. (dagelijksekost.vrt.be)
1.200 dozen rijstpap, 2.300 tomatenblikken: Samusocial liet voedselhulp bederven (demorgen.be)
verkeersbelasting voor auto’s en motorfietsen
vnw: jaarlijkse verkeersbelasting van auto’s en motorfietsen
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
Voor voertuigen op LPG betaal je – in tegenstelling tot de korting die toegekend wordt op de belasting op inverkeerstelling – een hogere rijtaks. (touring.be)
Geen rijtaks en BIV op elektrische auto – Het Nieuwsblad
Men weet wie een nummerplaat heeft en geen rijtaks betaalt. Daarvoor zijn toch geen camera’s nodig zeker? 07 (hln.be )
Voor deze scooter betaalt u geen rijtaks in België. (2dehands.be)
uniek identificatienummer waarmee elke Belg in het Rijksregister vermeld staat
vnw: (bnl.) persoonlijk identificatienummer in het rijksregister
ook INSZ; insz
kortrijk.be: Je vindt jouw rijksregisternummer achteraan jouw identiteitskaart of op de voorzijde van jouw SIS-kaart, zoals getoond in de voorbeelden hieronder.
dienstencheques-rva.be: Hoe moeten personen die geen INSZ hebben, zich inschrijven in het systeem van de dienstencheques?
huis in de rij: huis dat links en rechts tegen een ander huis is gebouwd.
Een rijhuis is niet hetzelfde als een ‘rijtjeshuis’ in Nederland waar de huizen meestal identiek zijn. In Vlaanderen kan een rijhuis totaal verschillend zijn van de aanpalende huizen wat betreft architectuur en grondplan.
vnw: rijtjeshuis
NL: rijtjeshuis
Van Dale 2005: rijhuis: (algemeen Belgisch-Nederlands) zie rijtjeshuis
zie ook verzamellemma: vastgoed
Klik op de afbeelding
Rijhuis in Antwerpen (vastgesteld als bouwkundig erfgoed, art deco, modernisme, interbellum)
“Rijhuis onbewoonbaar door keukenbrand.” (hbvl.be)
in samenstellingen zelden gebruikt bij de Noorderburen
NL: ~overeenkomst, ~akkoord
< pact afspraak (1832) < frans pacte < latijn pactum afspraak, verdrag, eig. verl. deelw. van pacisci (met iem. overeenkomen), verwant met pax (2e nv. pacis) vrede. (Van Dale etymologisch woordenboek)
VRT Taalnet: Mv pacten: In samenstellingen:
cultuurpact, duivelspact, generatiepact, niet-aanvalspact, schoolpact, veiligheidspact, Warschaupact,…
Het Cultuurpact kun je best vergelijken met een oude wijze tante die het cultuurbeleid in Vlaanderen al bijna 40 jaar bewaakt. (vvbad.be)
duif om wedstrijden mee te vliegen
vnw: postduif
Van Dale 2017 onlne: BE
SN-NL: postduif
opm: Er zijn heel veel café’s De Reisduif
zie ook prijsduif
Er was een reisduif geland op de vensterbank van het vierde leerjaar. Waarschijnlijk had ze daar de nacht doorgebracht. (masj.be)
In een duiventil in het Vlaams-Brabantse Oetingen (Gooik) is een reisduif gestolen die volgens de eigenaar een waarde heeft van 15.000 tot 20.000 euro. (demorgen.be)
Wonen in café De Reisduif (Nevele) – Het Nieuwsblad
nota aangaande politieke voorstellen die meerdere beleidsterreinen omvat
vgl. landingsnota
De federale onderhandelaars hebben zich over de ‘supernota’ van Bart De Wever gebogen. (Nieuwsblad)
Supernota’ wordt niet gesmaakt bij coalitiepartners, De Wever moet gas terug nemen. (Gazet van Antwerpen)
De beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd, het indexeren van nettolonen, meer nachtwerk en minder macht voor de vakbonden. De voorstellen uit de ‘supernota’ van formateur Bart De Wever komen uit het centrumrechtse boekje, maar Vooruit mist evenwicht en duidelijkheid over een bijdrage van vermogens. (De Tijd)
(serieuze) regenbui
vnw: in België ook: regenbui
volgens Van Dale 1995 en vrttaal.net mag regenvlaag enkel gebruikt worden voor ‘felle windstoot met regen’
Van Dale 2016 online: BE
Als de context duidelijk is ook gewoon vlaag.
zie ook het weer
’t Heeft daarstraks een serieuze regenvlaag gedaan.
We waren op de heide aan het wandelen toen we verrast werden door een vlaag. En nergens kunnen schuilen. We zijn zeiknat thuisgekomen.
Vliegt de zwaluw laag, er komt gauw een regenvlaag. (knack.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.