Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
1) chronometer
2) een gechronometreerde tijd (zie chronometreren; chronotijd)
VD2016 online: BE
Typisch Vlaams: (op een stopwatch of chronometer afgelezen) tijd: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 7
vgl. chrono afdrukken
ook krono, zie voorbeelden
2) nieuwsblad.be: Dauwens werd vijfde in haar reeks met een chrono van 55"82, haar beste jaarprestatie.
Op de meeting van Zürich vestigt de Ethiopiër Haile Gebreselassie een nieuw wereldrekord op de 5.000 meter met een krono van 12.44.39. (knack.be)
1) quizarchief.be: U geeft enkel het antwoordblad af met de lettercombinaties van de foto’s. Voordat we onze chrono indrukken krijgt u van ons nog een voorbeeld.
1) kriebels in de buik door een plotse neergaande beweging, bijvoorbeeld op een kermisattractie
2) Ook soms in de betekenis van de kermisattractie zelf waarvan ge kriebelenbuik kunt krijgen
Op de touter zitten doet kriebelenbuik!
1) Met mama ga ik ook veel in bad en zij laat mij altijd door de lucht vliegen want ze weet dat ik kriebelenbuik leuk vindt. (blogspot.com)
En telkens als Eddie naar beneden suist met de camera naast hem, boven hem of gewoon in zijn kielzog, is het van kriebelenbuik! (humo.be)
2) Grootvader Frans Reyns stond op de kermis met een rad, de “kriebelenbuik”. (heemkundezb.be)
In gedachten zie ik het allemaal nog staan: een kindermolen, een speelgoedkraam, een "smoutebollen -en een schietkraam. Er stond zelfs een “kriebelenbuik” met welgeteld vier zeteltjes, of liever vier bankjes voor twee personen elk. (binkalmthout.be)
Italiaan
(de lange “aa” wordt ook wel uitgesproken als een lange /o/; italjoander)
zie ook verzamellemma nationaliteiten
In de zomer lope der hier veul Italjonders rond.
radiator
zie ook radiateur
De sloefkes van de klein mannen staan op de chauffage in de wasplaats.
“Acht chauffagen, condensatieketel en alles heb ik aan 30% gekregen. Alles zelf gelegd, chauffagen opgehangen en aangesloten.” (bron: een bouwforum)
Volgens, weet ik veel wie, mag het niet wegens zever over warmteverlies, maar in de winter droog ik mijne was op de chauffage. Dat wordt niet in de droogkast gestoken want de chauffages zijn toch warm.
> andere betekenis van chauffage
doortrekker van de wc, waterspoeling van de wc
vnw:
•waterreservoir van wc, stortbak
•touw of ketting om deze door te trekken
zie ook: chassen, doorchassen, chassebak
Voor kinderen is het plezant om met de chasse te spelen en het water nutteloos te zien weglopen omdat hen dat zo fascineert.
leraar lichamelijke opvoeding (meestal kleuter en lager)
niet in VD2016
google2016: .BE (>1.600) ; .NL (140)
vgl. ook turnleider
Mijn vriend kan erg goed met kinderen werken en zijn droom is om turnmeester te worden in kleuterschool en/of lagere school. (zappyouders.be)
Ik ben Jasper de nieuwe turnmeester. Dit jaar draag ik mijn steentje bij door met de kinderen te turnen, te dansen en te spelen.(ks-vorselaar.be)
Juf Nele 5de leerjaar, Juf Stefanie Zorgjuf 5de leerjaar. Juf Kristel 6de leerjaar. Meester Thomas Turnmeester, Juf Elsabijn Turn- en zwemjuf. (deboomhutgent.be)
broodkruim, paneermeel
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3
< Frans la chapelure
Bereid het gehakt met een ei en chapelure.
Pak ne keer die chapelure als ge wilt.
(over de bakker) Ik heb eens ne sigarettestoempel gevonden in zijne chapeluur. Dieje chapeluur moet ik niet meer hebben.
Mijne chapeluur is op. (Antwerpen)
Volledig ei loskloppen. Wentel hierin het vogelnestje en wentel het daarna in de chapelure. (onskookboek.com)
Meng in een kom het gehakt, de eieren, peper, zout en veel chapelure, en kneed tot één massa (chefrein.be)
gerookte worst gevuld met varkenvlees en kruiden; cervelaatworst
< Frans cervelas < Ital. cervellato < Latijn cerebellum (hersenen) ofwel Latijn cervus (hert)- het ging dus oorspronkelijk over worst die uit hersenen of hertenvlees gemaakt werd
Van Dale 2018: cervela
< Frans cervelat
BE; informeel cervelaatworst
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 3
Mag ik een gebakken cervela met mosterd?
“Ik heb eens vraagje ivm toxoplasmose, deze avond frietjes met ne koude cervela geten, had er toch zo goesting in hé!” (9maand.be/forum 20 nov. 2010)
bewustzijn, gezondheid
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: center
znw. onz. (in Z.-Ndl. ook m.). Ontleend aan frans centre.
Middelpunt, in overdrachtelijken zin. Thans alleen in Z.-Ndl.
— Uit —, niet bij —, niet op zijn center zijn, niet in zijn gewone doen, in de war, niet wel zijn.
“Ik ben vandaag op myne’ center nie”, Corn.-Vervliet
zie ook vallen, van zijne center ~,
draaien, van zijne center ~
zie ook verzamellemma geneeskunde
Hij valt van zijne center = hij verliest het bewustzijn
’k Ben niet op mijne center = ik voel mij niet goed
de waarde zoals in de cataloog vermeld
SN: cataloguswaarde
Tweedehands BMW X1 Cataloogwaarde nieuw 48.496 euro (vroom.be)
Mijn voorstel: neem de cataloogwaarde per vandaag en trek daar het openstaande van de lening af (juridischforum.be)
figuurlijk: bestempelen, indelen
catalogeren als: bestempelen als
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 7
De journalist stond gecatalogeerd als een echte sos, maar zit nu toch in een andere partij.
> andere betekenis van catalogeren
juridisch: justitie.belgium.be: ‘In uitzonderlijke gevallen kunnen minderjarigen van 16 jaar en ouder die een ernstig feit hebben gepleegd of die eerder maatregelen opgelegd kregen, doorverwezen worden naar een ander rechtscollege. De jongere zal als een volwassene berecht worden, hetzij door een bijzondere kamer van de jeugdrechtbank, samengesteld uit twee jeugdrechters en een correctionele rechter; hetzij door een hof van assisen.’
demorgen.be: ’De uithandengeving betekent niet bepaald het einde van hun gerechtelijk traject. ’
knack.be: ‘Cassatie bevestigt uithandengeving tweede minderjarige voor doodslag Kevin Marichal’
Bij duaal leren leert de leerling de meeste vaardigheden die hij moet kennen, tijdens het werken in een echte werksituatie zelf. Door te werken, leert hij dus de vaardigheden die hij later op de arbeidsmarkt nodig heeft. De werkplek wordt zo de school.
zie ook leercontract, werkplekleren, ingroeibaan
“Duaal leren is bedoeld voor leerlingen die hun diploma secundair onderwijs willen behalen via de combinatie van leren op school + werken in een bedrijf.
Je leert op school, in een centrum voor deeltijds onderwijs of in een SYNTRA- lesplaats én doet werkervaring op op de werkplek.
Hoeveel % van je tijd doorgebracht wordt op de werkvloer, hangt af van je studierichting/opleiding.” (onderwijskiezer.be)
Zes studierichtingen die tot de proefprojecten duaal leren zullen behoren zijn: elektromechanische technieken, elektrische installaties, chemische procestechnieken, ruwbouw, groenaanleg en –beheer en zorgkundige. De bedoeling is om die richtingen vanaf het schooljaar 2016-2017 via leren en werken aan te bieden. (onderwijs.vlaanderen.be)
werk.belgië.be: De loonnorm wordt om de twee jaar vastgelegd en bepaalt hoeveel de loonkosten mogen stijgen.
VD2014: in België
google2014: .BE (>11.000) ; .NL (> 1.000)
dewereldmorgen.be: Enkele honderden betogers uitten donderdagavond in de Koningstraat in Brussel hun ongenoegen over een verscherping van de loonnorm.
eubelius.be: Om de twee jaar moeten de sociale partners, via hun interprofessioneel akkoord, een overeenkomst sluiten over de loonnorm die de loonsonderhandelingen voor de daaropvolgende twee jaar omkadert.
deredactie.be: Zoals de loonnorm moet vermijden dat de lonen sneller stijgen dan die van de buurlanden, zo zou de energienorm de energiekost binnen de perken moeten houden.
betalingswijze waarbij de schuldeiser (leverancier) door de schuldenaar (klant) gemachtigd wordt de rekening rechtstreeks te innen via de bank
domiciliëring is standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
In NL: automatische incasso
betalen via domiciliëring, met domiciliëring
ww. domiciliëren
zie ook; doorlopende opdracht
Gemakshalve heb ik de rekeningen van Belgacom laten domiciliëren. Maar als het eens verkeerd loopt kunnen ze wel uw rekening plunderen.
Als ge bij sommige leveranciers zoals Belgacom of Electrabel via domiciliëring betaalt krijgt ge een korting.
1) een mep, slag krijgen
2) fig.: een opdoffer krijgen
1) facebook.com: Kijk uit hoor want je krijgt een patat om je oren, als kind wel gehoord bij van Belgische vader …
1) munchies.vice.com: Wie durft te beweren dat frieten Frans zijn, krijgt een patat op zijn smoel:
2) de morgen.be: Kruijswijk lacht al roze, nieuwe patat voor Nibali, ritwinst voor Valverde
2) voetbalkrant.be: Zelzate krijgt een patat van Aalter
2) vrt nieuws over de Ronde van Frankrijk: Ook Nibali krijgt een patat…
2) beursig.be: Ik vind dat dit op de beurs een trend is: goede resultaten en de koers krijgt een patat
Bijkeuken, achterafruimte.
Een achterkeuken is een ruimte grenzend aan de eigenlijke keuken die voor ondersteunende huishoudelijke handelingen gebruikt wordt, zoals wassen, drogen en strijken. Maar ook voor het opbergen en bewaren van (etens)voorraden en schoonmaakspullen. (Wikipedia)
DS2015 standaardtaal
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6
Van Dale 2016 online: BE
Afbeelding zie: http://www.berth.be/files/offer_image/1398710036/achterkeuken.jpg
Het wafelijzer raakte oververhit en er ontstond brand in de achterkeuken.
Politiek bedrijven doe je niet in de achterkeuken maar in de publieke ruimte.
benoeming die een persoon verkregen heeft door gebruik te maken van zijn “charmes”.
In ruimere zin, wanneer iemand een hoger functie bekomt zonder de officiële procedure te volgen, maar door onderling gekonkelfoes.
vlaanderen.be/taaladvies: Canapébenoeming wordt in België gebruikt als iemand promotie maakt door een seksuele relatie met een hogergeplaatste aan te gaan. Het woord kan ook algemener verwijzen naar een professioneel voordeel dat niet via de geijkte procedure maar tijdens geheime onderonsjes geregeld is. Canapébenoeming is wellicht overgenomen uit het Frans, waarin promotion canapé gebruikelijk is.
vgl. canapépolitiek
Je mag er zeker van zijn. Dat is een canapébenoeming!
u kunt beschikken: u kunt gaan
DS2010 afgewezen
Typisch Vlaams: mogen beschikken: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
vnw: u mag beschikken: u kunt gaan
‘U kunt beschikken,’ zei de directeur na de bolwassing en Jeanke mocht terug naar de klas.
Als de rechter op het eind zegt: ‘U mag beschikken’, zijn er die niet eens begrijpen dat ze dan mogen weggaan." (demorgen.be)
verwachten, (met objectswisseling) te wachten staan
< Frans: s’attendre à
vnw: zich verwachten aan iets: iets verwachten, ergens op rekenen, iets voorzien
DS2015 niet algemeen
Wie zich misdraagt, mag zich aan een fikse boete verwachten!
demorgen.be: De FIFA heeft vanmiddag de 32 slogans voor de spelersbussen bekendgemaakt. Supporters konden de voorbije weken stemmen op drie motto’s die in Brazilië de officiële bus van de deelnemende landen siert. Voor de Rode Duivels werd het: “Verwacht je aan het onmogelijke!”. Helaas is dat een slechte vertaling uit het Frans: “Attendez-vous à l’impossible!”. In correct Nederlands (en zonder dit gallicisme) moet het “Verwacht het onmogelijke!” zijn.
Wie Madonna uitnodigt, mag zich verwachten aan controverse. (standaard.be)
Ook nieuwe leners en mensen die zich voor het eerst inschrijven mogen zich verwachten aan een speciale attentie. (standaard.be)
Politiek en industrie mogen zich verwachten aan het steeds kritischer publiek. (standaard.be)
Vanaf juni mogen de Heldenstraat, de Kontichstraat, de Leeuwerikenlei en de Zwaluwenlei zich verwachten aan wegenwerken. (standaard.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
