Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
opflakkering, opleving, opkomst
Wordt veelvuldig gebruikt in de medische wereld.
vnw: uitbarsting, snelle toename: een opstoot van varkenspest
Van Dale 2018: BE snelle en plotselinge toename of verhoging
DS2015: standaardtaal
Wazig zicht, prikkelingen in de voeten, onstabiele gang… Is het een opstoot of enkel maar een verandering van de symptomen? (Medipedia.be)
Opstoten van kortademigheid vereisen bovendien extra aandacht. (Wat is COPD)
Een MS-opstoot wordt gedefinieerd door het verschijnen van nieuwe neurologische symptomen of het verergeren van vroegere symptomen gedurende een periode van meer dan 24 uur en los van een infectie (griep, gastro-enteritis…).
Als de opstoot betrekkelijk mild en kort is, zal je arts misschien niet ingrijpen. (www.ms-vlaanderen.be)
De opkomst van dubbele camera’s in smartphones en tablets en de bijhorende foto-apps stimuleren die opstoot van ‘zelfjes’ nog. (HLN.be)
De weerman voorspelt een korte maar scherpe opstoot van het winterweer: een z.g. winterprik.
Het resultaat is een virtuele wereld die wel degelijk uiterst nefaste gevolgen produceert in de echte wereld: namelijk een opstoot van racisme op de internetfora en mogelijks nog eens de bevestiging bij velen “dat het nooit goed komt met die moslims”. Bovendien leidt het ook tot een politiek debat in het Vlaams parlement. (dewereldmorgen.be)
Van binnen een opstoot van verlangen om haar te voelen, om dicht tegen haar aan te kruipen, weg te zinken in de plooien en de zachtheid van haar lichaam. (peut-schrijf.blogspot.be)
Een opstoot van angst doet mijn gat toenijpen (zijn gat toenijpen)…
onpartijdig persoon, onschuldige hand
Een onschuldige kinderhand trekt uit de inzendingen drie winnaars.
in een kwaad daglicht stellen, iemand van iets de schuld geven
Opm: een schuldgevoel geven, zich schuldig doen voelen is wel SN-betekenis van culpabiliseren
syn.: beschuldigen
antoniem: deculpabiliseren
zn.: het culpabiliseren
afl.: culpabilisering
Van Dale online: Alg.Belg.-Ned.
Van Dale online 2020: BE
DS2015 standaardtaal
Typisch Vlaams: 5 leeuwen
vgl. culpabilisering, culpabilisatie
Een tolfheffing invoeren is complete onzin en slecht voor onze economie. De automobilisten culpabiliseren heeft evenmin zin. We moeten een degelijk alternatief aanbieden, namelijk een uitgebreid metronetwerk.
demorgen.be: Veel Antwerpse voetgangers en fietsers voelen zich geviseerd en geculpabiliseerd door de campagne en wijzen er op sociale media veelvuldig op dat zij niet de schuld zijn van de verkeersongeveiligheid in de stad.
terug aanleggen, anders indelen, vernieuwen, van een straat, plein, tuin, enz.
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
zn. heraanleg (zelden: heraanlegging)
zie ook: her-
Ze gaan de straat heraanleggen, met meer bomen en minder parkeerplaatsen.
Het plein is eindelijk heraangelegd. De heraanleg heeft zes maanden geduurd.
Op de heraangelegde baan is het fietspad veel breder.
Markt Kruishoutem wordt heraangelegd (vrt.be)
“De aannemer die in 2016 de Ninoofsesteenweg (N28) in Pepingen volledig heraanlegde, moet volgende week opnieuw aan de slag omdat er …” (hln.be 26 okt. 2018)
versperring bij controle door politie of staking waarbij druppelsgewijs of selectief een voer- of vaartuig of een persoon wordt doorgelaten
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
Het is haast onmogelijk om de Europese binnengrenzen voor terroristen te sluiten. Het vraagt in elk geval eindeloos veel meer controles dan de filterblokkades van vandaag op snelwegen, hier en daar. Die veroorzaken lange wachtrijen, veel tijd- en geldverlies voor vrachtwagens en ellende voor grensarbeiders. (Waar is Europa? – Hendrik Vos)
De binnenschippers hebben het akkoord dat de vertegenwoordigers van de sector en de overheid gisteravond hebben bereikt, unaniem goedgekeurd. Daarmee komt een einde aan de filterblokkades aan de sluizen in Evergem, Merelbeke en aan het Straatsburgdok. (deredactie.be)
Tussen 6.30 en 10.30 uur wierpen ze een filterblokkade op, maar werkwilligen werd de toegang tot de gebouwen niet ontzegd. (knack.be)
De federale en Brusselse politie voeren al sinds deze ochtend filterblokkades uit rond Brussel. (demorgen.be)
deze Franse benaming werd vroeger meestal gebruikt voor verlof, betaald ~
zie ook congé
“Congé Payé: de geschiedenis van het kusttoerisme.” (kusterfgoed.be 13 mrt 2020)
“Uw congé payé in 8 hamvragen by Jobs & Careers CV” (issuu.com 29 jun. 2011)
" … aangevuld met overheidsbijdragen, betalen we allen mee aan de congé payé." ( abvvmetaal.be 5 jul. 2019)
“Prima hotel voor congé-payés
Dit hotel kan voldoen voor middelmatige budgetten maar met het tarief van VIP-selection voelen wij ons opgelicht.” (tripadvisor.be 2013)
gerechtelijk akkoord
NL kent “concordaat” in de betekenis “verdrag met de paus”
herkomst: Belgisch-Frans, concordat <Frans, concordat, gesch.,verdrag van een staat met het Vaticaan.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
De in grote financiële moeilijkheden verkerende chartermaatschappij Sobelair zal hoogstwaarschijnlijk maandag het concordaat aanvragen.
Bedrijf onder concordaat.
oorspronkelijk feest n.a.v. het slachten van een varken,
nu volksfeest, dikkels door verenigingen georganiseerd, meestal met barbecue-achtige toestanden.
Zie ook: beuling
vnw: pensenkermis, penskermis (de, -sen): smulpartij, eetfestijn
VD (95): penskermis: (gewestelijk)
VD online: pensenkermis
De chiro organiseert een pensenkermis, ze hebben 50 kilo bloedworst voorzien. Hopelijk komen ze toe.
Is het rechtvaardig dat palliatieve initiatieven zoals bepaalde dagcentra nog altijd pensenkermissen moeten organiseren om rond te komen, terwijl het zinloos toepassen van peperdure medische technieken vaak probleemloos wordt terugbetaald? (demorgen.be)
“Misschien moeten ze ne pensenkermis “Red den Iendracht” organiseren?" (fcvdendereh.be)
“Ik wil majorettes, fanfares, ne pensenkermis en vuurwerk als toetje.” (mechelenblogt.be)
Voor de naaste familie was het de zondag na het slachten. “penskermis”, met vers vlees en een oven zelfgebakken vlaai op het menu. (heemkunde-nieuwerkerken.be)
geluidsinstallatie van een DJ
VD2015 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
opm: discobar als synoniem voor discotheek is wel SN volgens VD2015
Niet duidelijk is of discobar in de betekenis van het geheel DJ + installatie VL of SN is. (bv. Discobar Galaxie is een dj-collectief uit de Belgische stad Leuven.)
Zaki heeft jarenang achter de discobar gestaan.
In Genk is Jozef Stultjens, beter gekend als Joe Berluck, overleden. Berluck werd bekend als de discjockey met de zwoele stem en hij bedacht ook zelf de discobar. Hij werd 91 jaar oud. (vrt.be)
berghok, berging, bergingskot
zie ook lijst bij koterij
Op het gelijkvloers is een bergruimte van waaruit je naar de koer/tuin kunt, waar nog een bergkot is. (zimmo.be)
In het bergkot staat mijn Telenet router, in de kamer een TP-Link Archer C7 en in de living een ASUS RT-AC88U. (netweters.be)
De buitendeuren van de jongens-wc, de toog en het bergkot zijn langs beide kanten ontdaan van plakkers, geschuurd en gekuist. (farmavub.be)
Misschien vreemd om stil te staan bij een ‘bergkot’ voor het werkgerei van grafdelvers en de onderhoudsploeg van het kerkhof. (randkrant.be)
ergens de zenuwen over hebben, met de schrik zitten, iets te vrezen hebben
vnw: doodsbang zijn
Van Dale 2013 online Belgisch-Nederlands, spreektaal
Ik zat serieus met de poepers over mijn examenuitslag.
Traditionele partijen zaten met de poepers, ze vreesden dat we twee zetels zouden inpikken. (demorgen.be)
“We zitten met de poepers. Er komt een tweede film aan die afgeleid is van De buurtpolitie. (standaard.be)
bijnaam van de stad Lier
zie Belgische bijnamen van plaatsen, Schoon Lier
“Deze gezellige stad wordt “de poort der Kempen” genoemd en kreeg de bijnaam Lierke Plezierke." (fietsroute.org.)
“Als je denkt aan Lier, dan denk je bijvoorbeeld meteen aan Pallieter en “Lierke Plezierke”. Dat zijn twee termen die uit de koker van Timmermans komen." (vrt.be)
iemand die met een clark werkt;
couranter is: vorkliftchauffeur
“Ze hadden in de interim gezegd dat het voor clarkchauffeur was. Ik kwam daar toe en de chef wist van niets." (forum)
Burgerbescherming die paraat staat bij rampen, hulpverlening,…
Van Dale 2013 online: in België
zie ook: burgerlijke bescherming
Operationele eenheden die worden bemand door agenten van de Civiele Bescherming. Het gaat om federaal personeel dat hulp biedt aan de bevolking bij rampen of catastrofen.
De Civiele Bescherming van Liedekerke staat vandaag in voor heel Vlaanderen. Bij de twee andere eenheden, in Jabbeke en Brasschaat, wordt volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken gestaakt. (Bron: Deredactie.be)
1) chronometer
2) een gechronometreerde tijd (zie chronometreren; chronotijd)
VD2016 online: BE
vgl. chrono afdrukken
ook krono, zie voorbeelden
2) nieuwsblad.be: Dauwens werd vijfde in haar reeks met een chrono van 55"82, haar beste jaarprestatie.
Op de meeting van Zürich vestigt de Ethiopiër Haile Gebreselassie een nieuw wereldrekord op de 5.000 meter met een krono van 12.44.39. (knack.be)
1) quizarchief.be: U geeft enkel het antwoordblad af met de lettercombinaties van de foto’s. Voordat we onze chrono indrukken krijgt u van ons nog een voorbeeld.
1) kriebels in de buik door een plotse neergaande beweging, bijvoorbeeld op een kermisattractie
2) Ook soms in de betekenis van de kermisattractie zelf waarvan ge kriebelenbuik kunt krijgen
Op de touter zitten doet kriebelenbuik!
1) Met mama ga ik ook veel in bad en zij laat mij altijd door de lucht vliegen want ze weet dat ik kriebelenbuik leuk vindt. (blogspot.com)
En telkens als Eddie naar beneden suist met de camera naast hem, boven hem of gewoon in zijn kielzog, is het van kriebelenbuik! (humo.be)
2) Grootvader Frans Reyns stond op de kermis met een rad, de “kriebelenbuik”. (heemkundezb.be)
In gedachten zie ik het allemaal nog staan: een kindermolen, een speelgoedkraam, een "smoutebollen -en een schietkraam. Er stond zelfs een “kriebelenbuik” met welgeteld vier zeteltjes, of liever vier bankjes voor twee personen elk. (binkalmthout.be)
Italiaan
(de lange “aa” wordt ook wel uitgesproken als een lange /o/; italjoander)
zie ook verzamellemma nationaliteiten
In de zomer lope der hier veul Italjonders rond.
radiator
zie ook radiateur
De sloefkes van de klein mannen staan op de chauffage in de wasplaats.
“Acht chauffagen, condensatieketel en alles heb ik aan 30% gekregen. Alles zelf gelegd, chauffagen opgehangen en aangesloten.” (bron: een bouwforum)
Volgens, weet ik veel wie, mag het niet wegens zever over warmteverlies, maar in de winter droog ik mijne was op de chauffage. Dat wordt niet in de droogkast gestoken want de chauffages zijn toch warm.
> andere betekenis van chauffage
doortrekker van de wc, waterspoeling van de wc
vnw:
•waterreservoir van wc, stortbak
•touw of ketting om deze door te trekken
zie ook: chassen, doorchassen, chassebak
Voor kinderen is het plezant om met de chasse te spelen en het water nutteloos te zien weglopen omdat hen dat zo fascineert.
leraar lichamelijke opvoeding (meestal kleuter en lager)
niet in VD2016
google2016: .BE (>1.600) ; .NL (140)
vgl. ook turnleider
Mijn vriend kan erg goed met kinderen werken en zijn droom is om turnmeester te worden in kleuterschool en/of lagere school. (zappyouders.be)
Ik ben Jasper de nieuwe turnmeester. Dit jaar draag ik mijn steentje bij door met de kinderen te turnen, te dansen en te spelen.(ks-vorselaar.be)
Juf Nele 5de leerjaar, Juf Stefanie Zorgjuf 5de leerjaar. Juf Kristel 6de leerjaar. Meester Thomas Turnmeester, Juf Elsabijn Turn- en zwemjuf. (deboomhutgent.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.