Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
een koprol maken, (voorover) buitelen (hier is het kinderspel bedoeld, niet een toevallige tuimeling)
(vgl. Ned. “kukelen”; Van Dale noemt het een klanknabootsing, maar invloed van Duits “gaukeln”, Ned. “goochelen” lijkt meer voor de hand te liggen)
Antwerps: tuimelen
Leiestreek: koprol=tummeleite
zie ook: tummellets
’t Kènd zèk nog gee woëd, mê ’t kookelt waaj nen êchte! (het kind kan nog niet spreken, maar buitelen kan het als de besten!)
lakspuiter
Van Dale (algemeen Belgisch-Nederlands) lakspuiter
leenvertaling van Frans peintre au pistolet
De pistoolschilder zal samen met de schuurder-plamuurder in een carrosseriebedrijf werken.
om aan te geven dat iets lekker is
ook: njammie, njammie-njammie (Van Dale: jammie)
In Antwerpen: (kindertaal) nam-nam, vandaar nammekes doen
Forum index ? Geen-goSupermodel ? negerinnentetten
“njammie! die zijn lekker me da witte spons ding precies op XD”
samen
< Middelnederlands: samen, tsamen, te samen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: uit samentrekking van te en samen ontstane vorm.
In het Mnl. alleen met te, steeds met s- gespeld. De z-spelling wordt vanaf de 17de e. meer gebruikelijk en vanaf de 18de e. een regel.
Wij gaan tesamen met één auto.
iemand
uitspraak meestal ‘entwien’ of ‘etwie’
< prefix ‘et-’ + ‘wie’
De Bo, Westvlaamsch Idioticon (1873):
ENT- Een prefix, zonder klemtoon, dat, gevoegd bij de vraagwoorden hoe, hoelang, hoeveel, hoeverre, waar, waaraan, waarbij, waarin, waarom, waartoe, waaruit, waneer, wie, enz,, er den vragenden zin van wegneemt en door iets onbepaalds vervangt. Zie hieronder enthoe, entwaar, enz. Eenige schrijven eenthoe, eentwie, enz.
- Dit ent-, met de ingeschovene n is hetzelfde als het Hoogduits et in et-was, Hollands iet in ietwat, enz. Ja, in eenige gewesten, zeggen wij ook et: etwien, etwat, etwaneer, enz.
zie ook: etwien, entwat, entwaar, enthoe
maatschappelijk werker
wikipedia: De titel maatschappelijk assistent(e) is in België een sinds 1946 wettelijk beschermde titel voor een persoon die beroepsmatig actief is in het maatschappelijk werk.
vnw: maatschappelijk assistent(e): maatschappelijk werk(st)er
Van Dale 1995: (in Belg.)
Van Dale 2020 online: BE
zie ook: assistent(e), maatschappelijk ~
oudere benaming: assistent, sociaal ~
Zelfs de begeleiding van een maatschappelijk assistent van het OCMW wees em van de hand. Hij wou zijn boontjes alleen doppen, met het gekende gevolg.
Het Koninklijk Instituut Woluwe O.C. wenst voor het MPI aan te werven: 1 maatschappelijk assistent (m/v) voor een tijdelijke, voltijdse betrekking binnen de afdeling van kinderen met een autismespectrumstoornis en/of gedrags- emotionele stoornissen.
bomvol, propvol; ook bommensvol, uitspraak boemensvol en boemersvol
in Antwerpen stad: boemmedevol
Kempen: boemestevol
< vol tot aan de bom (= de stop van een vat)
De kerk zat bommersvol bij de begrafenis, de mensen moesten vanachter en tot in de zijbeuken rechtstaan.
Voor een Vlaming is chocolade de verzamelnaam van het product in alle mogelijke vormen: een lat chocolat, een praline, …
Wanneer wij spreken over de ‘Belgische chocolade’ of in het Engels Belgian chocolates, dan gaat dat niet zozeer over de klassieke repen, maar wel over de luxeproducten zoals pralines, truffels, …
Van Dale 2015 online riskeert het om te spreken over Belgische bonbons!
Klik op de afbeelding
Ik moet er altijd mee lachen, toeristen van over heel de wereld die op een warme zomerdag Belgische chocolade gaan kopen, schoon verpakt in een dozeke met een strikske. En dan steken ze dat in hun rugzakske en wandelen verder in de blakke zon. Ik denk dat die verschieten als ze thuiskomen en dat pakske open doen.
Toeristen op cruiseschepen, die Antwerpen of Brugge aandoen en aangeraden wordt om de streekproducten te proeven, zoals daar zijn stoofvlees-friet, Belgische chocolade en Belgisch bier en dat dan ook doen in grote hoeveelheden, ik zie ze al staan aan de reling van dat schip wanneer ze terug op zee zijn…
lesbienne
uitspraak zoals Frans “laise” /lè z.e/
Dat café zat daar vol met jeanetten en leesen.
Dat café zat daar vol met homo’s en lesbiennes.
tijdelijke betrekking
vnw: tijdelijke betrekking als vervanger, tijdelijke baan als uitzendkracht
< Frans intérim
een interim doen (als uitzendkracht werken; in NL: waarnemen)
zie interim, een ~ doen
Ik heb vijf à zes jaar interims gedaan, en dan kreeg ik een vaste aanstelling.
> andere betekenissen van interim
uitspraakvariant van “podding” (pudding)
Bodding met karamelsaus
De Leo heeft al 2 pottekes bodding met caramelsaus in zijne goemmer geslagen.
> andere betekenis van bodding in Brussel
zweep
< Woordenboek der Nederlandsche Taal: jak
znw. vr.; uitspraak der j op Fransche wijze.
Zweep, in Z.-Ndl.
- Iacke. Fland. j. kletsoore. Scutica, flagellum aurigarum, Kiliaan. (1599).
— De zweep … heeft de volgende namen: … Djak … Djek … Jak. Brabant en Vlaanderen (Schuermans)
Hij gaf zijn paard van de djakke.
" Koeien liggen … te herkauwen in de weide, en roerloos zit de wachter, de djak om den hals, bij den kant der gracht", Stijns, In de Ton.
op blote voeten, barrevoets
zie overzicht bij baarvoets
Ik loop graag berrevoets.
kaartspel: de kaarten uit een kaartspel schudden, alvorens ze weer uit te delen, husselen, ondereen steken
< andere definitie van schuffelen
Ik zal de kaarten eens goed schuffelen.
spreken over iets of iemand, in goede of in kwade zin
NL: een verhaal ophangen over iemand
Een eenzijdig beeld ophangen van personen met MS is dus hen een beetje onrecht aandoen en dat kan voor de MS-Liga niet. (MS-liga Vlaanderen)
sp.a betreurt het foutieve beeld dat de Mechelse OCMW-voorzitter ophangt over de hulp aan HIV patiënten. (Mechelen.s-p-a.be)
Een exitgesprek: de werkgever zal een positief beeld van zijn ex-werknemer ophangen, wat belangrijk is naar potentiële werknemers en klanten toe.
op iets inhouden, van iets afknijpen, afdingen
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België: afhalen; afknabbelen; afnemen; weghalen
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 5
vnw:
afhouden, inhouden op loon enz.
beknibbelen op, afdingen, afpingelen
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 5
ook: afpeuteren
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
andere betekenis van afpitsen
Dat was zogezegd de bodemprijs maar ik heb er nog wat kunnen afpitsen.
“Dan had ik er wellicht nog wel een paar seconden kunnen afpitsen.” (lees verder onder de foto). (vrt.be)
De federale regering wil daar zowel in 2023 als in 2024 7,5 miljoen euro van afpitsen. (standaard.be)
Grote principes die eerst worden bevestigd, waarna er kwansuis in een bijzin toch “uitzonderlijk” een paar honderd miljoen wordt afgepitst. (demorgen.be)
lattenbodem
Van Dale 1995: in België
Van Dale online 2017: BE, niet algemeen
Klik op de afbeelding
De klein mannen hebben op het bed staan springen en heel de lattenvering is naar de genoux (genoux, naar de ~ zijn).
Een café, ook wel duivenlokaal genoemd, waar duivenmelkers bijeenkomen om de duivensport te beoefenen.
Sommige eigenaars van die café’s noemen hun zaak dan ook “den duivenbond”.
In bijna elk dorp in Vlaanderen bestaat er wel een duivenbond.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
