Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
loon dat indertijd werd uitbetaald aan Vlaamse arbeiders die in Noord-Frankrijk bieten en ‘chicorei’ gingen rooien.
< verbastering van het Franse ‘quinzième’, de dag waarop het veertiendaagse loon werd uitbetaald
zie voor overzicht bij quinzaine
Hij was nog nie thuis of hij ou al heel zijn kezeem verbrast.
zwachtel
vnw: windsel, zwachtel
Van Dale: windel (de m; windelen, windels), in België zwachtel
zie ook er geen windels om draaien; verzamellemma geneeskunde
vgl. drukwindel
Omdat em op de koer was gevallen en z’n hand bezeerd had, moest Jantje een week me ne windel rond zenne pols rondlopen.
Na de operatie wordt soms een tijdelijk drukverband (= een spannende windel) om de arm gelegd. (azoudenaarde.be)
Een gebroken kuitbeen was dus het verdict. Ze hebben ter plaatse een windel om mijn been gedaan en ik keerde te voet terug. (hln.be)
Gevangenis, amigo
Ze hebben hem opgesloten.
Ze hebben hem in den bak gestoken.
Ze hebben hem in “de doos” gestoken
> andere betekenis van doos
Afscheidsgroet: tot de volgende keer
zie ook tot in de draai
Meestal (voor mijn gevoel) een nog niet nader vastgelegd/afgesproken tijdspunt, dus in de betekenis: tot de volgende keer dat we elkaar toevallig nog eens tegenkomen – in tegenstelling tot bijvoorbeeld het definitievere ‘tot morgen!’ enz.
Allez salukes he, tot in den draai!
slagboom (van spoorweg); afsluiting, (tuin)hek
< Frans barrière
De briere zin wir tau. (de slagbomen zijn weer neergelaten)
ve zulle ’t brirke eis moette aofsjoêre, vérei ver ’t opnauw konne vêrve (we moeten het tuinhek eerst afschuren eer we het kunnen herschilderen)
zich uitsloven, zijn kloten afdraaien
Hij heeft daar 20 jaar zijn botten afgedraaid, en toen em wat ouder werd, hebben ze hem uit dankbaarheid zijne C4 gegeven.
oudere benaming voor vertegenwoordiger, handelsreiziger
ww. voyageren
< Frans: voyager (reizen)
Als voyageur was hij altijd veel op de baan. Hij voyageerde toen voor een groot fabriek van tapis-plain.
bezem; twijgen hout samengebonden tot een bezem
ook bessom
ook in de Antwerpse Kempen
Er staat een standbeeld van bessembinders in het Hageland.
zich druk maken
Ge moet uw eigen zo niet opboeien, dat is slecht voor het hart!
Maar aan de telefoon zag Marc Janssen (…) het eerst niet zitten om met een Antwerp-fan af te spreken. “Ik ga me te veel opboeien.” (demorgen.be)
1) katoenen zak voor koffie te zetten
2) iemand die veel kaffe drinkt
ook in Antw. Kempen
letterlijk: koffiebeurs
Een kaffebeus is een katoenen zak verstevigd met een metalen ring. De voorloper van de filterzak.
echt
in het echtig: in levende lijve, in werkelijkheid
vgl. echtig en techtig, echtig de waarheid
Ik heb me gisteren echtig fantastisch geamuseerd.
Gaat ge naar Australië op vakantie? Is ’t echtig? Amai.
Dat is echtig waar!
gebruikt in het begin van een zin om verontwaardiging, verbazing,… te benadrukken
zie ook maar allee
vgl. enfin, m`~, allee
NL: nou, afijn
Van Dale kent wel deze SN betekenissen van enfin:
1. in het kort, synoniem: kortom
2. gebruikt om te kennen te geven dat men zich bij een omstandigheid neerlegt of dat men niet verder op iets ingaat of wil ingaan: enfin, het is nu eenmaal gebeurd
Enfin zeg, wat is dat hier allemaal.
twitter: @fanseel mo enfin zeg! 20 mannen die achter een bal lopen, dat is een beschavingsziekte #youshouldknow.
facebook: Enfin zeg, vindt nu werkelijk iemand dit normaal?
> andere betekenis van enfin
(brood)kruimel;
ook ‘grummel’
zie ook greumel
Kuist de tafel goed af want der liggen nog grummelingen op.
Die gast heeft gene grummel verstand in zijne kop.
Het lot bezweren door de formule ‘ik zal maar hout vasthouden’ uit te spreken en tegelijk iets uit hout aan te raken. Het aanraken van hout is een vast ritueel.
Het is een vorm van bijgeloof om daardoor het ongeluk af te wenden en om het positieve te beïnvloeden.
vnw: hout vasthouden!: afkloppen! (spreuk om ongeluk te bezweren)
De uitdrukking bestaat in veel andere talen zoals:
< Frans: toucher du bois
< Engels: touch wood, knock on wood (VS)
< Duits: auf Holz klopfen (soms samen met Toi, toi, toi)
< Zweeds: ta i trä/peppar peppar (vat in hout vast/peper peper)
< Noors: bank i bordet (klop op de houten plank)
Van Dale 2013-online: Belgisch-Nederlands
Als men zegt “hout vasthouden”, maar er geen houten voorwerp binnen handbereik is, mag men in dit noodgeval ook zijn (houten) kop aanraken.
Ik ben dit jaar nog geen enkele keer ziek geweest. Ik zal maar hout vasthouden.
Voorlopig hebben slechts twee personeelsleden positief getest, maar het blijft hout vasthouden. (demorgen.be)
“Na vijf jaar word ik ‘genezen’ verklaard, en nu ben ik – hout vasthouden – nog altijd gezond.” (vrt.be)
terugkrabbelen
zie ook kak, zijne ~ inhouden
zie ook staart, zijn ~ intrekken
Toen hij vernam wat de gevolgen konden zijn trok hij vlug zijne kak in.
vochtig, kil
in prov. Antw.: week, zacht door vocht.
Die kelder voelt wakkig aan.
afsluiten, een omheining aanbrengen
Mijn schoonbroer heeft zijn zwemdok rommedomrond afgemaakt voor de kinderen.
Hij heeft de tuin afgemaakt met houten panelen om inkijk te voorkomen.
Het bloemenperkje is afgemaakt met sierstenen.
> andere betekenis van afmaken
kantklossen, kantwerken
Woordenboek der Nederlandsche Taal: speldenwerken
— gewoonlijk minder juist ‘speldewerken’. Uit Speld in den vorm van het meervoud en Werken.
Kantwerken met behulp van spelden.
zie ook spellewerkkussen; spellewerk
Klik op de afbeelding
Spellewerken in Brugge rond 1898
In Brugge zag je eertijds oudere vrouwen zitten spellewerken voor hun deur.
pejoratief: mislukte, would-be, …
Van Dale 2013 online: gewestelijk
Blijkens google wordt ‘gerateerd’ in NL eerder gebruikt in de betekenis van rangschikking: ‘hogere rate, ranking’. Bv. ‘Over de rating: hoger gerateerden krijgen bij loting op rating ook hoger gerateerde tegenstanders dan mensen met een lagere rating’.
zie rateren
DeStandaard.be: ‘We zijn nu eenmaal een soort gerateerde artiesten’
CarolineGennez.be: Mijn gerateerde tenniscarrière. Vanaf mijn tiende zat ik op de tennisschool, maar op mijn veertiende bleek dat ik door een hernia moest stoppen met tennissen.
vat hebben, invloed hebben
zie ook pak, er geen ~ op hebben
Ik heb geen pak op Joris. Hij doet altijd zijn zin.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
