Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
opgescheept met iets of iemand
uitspraak in Antwerpen: gezjaard
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de verbinding gezjeerd zijn met, opgescheept zitten met, last hebben van.
Met iemand of met iet gezjèèrd zijn, er mede geplaagd zijn, Cornelissen-Vervliet (1903).
- Ik wil met dieë’ last nie’ gezjeerd zijn, Ald.
- Wij zijn alle dagen me’ vremde katten gezjerd, Ald.
- Ik ben nie’ geren me’ zoo ’nen zageman gezjard, Ald.
Hij kwam maar efkes iets halen, maar we zaten er heel de avond mee gezjaard.
met angst
NL: met samengeknepen billen
ook: billen, met de ~ toe
voluit: met de billen dichtgeknepen, toegeknepen
Met de billen dicht ben ik vaak over die brug gereden…(chauffeur over de Morandibrug)
Harbaoui stuurt Anderlecht met de billen toe naar Gent – De Standaard
Denk de helft van het parcours zou ik afstappen wegens te zot in mijn ogen, en de andere helft zou ik nog wel rijden, maar met de billen toe :D (mountainbike.be)
Liever dat dan wekelijks met de billen toegeknepen een 1-0 voorsprong verdedigen. (voetbalbelgie.be)
“Ik koop momenteel aandelen met de billen dichtgeknepen”. (knack.be)
Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
- in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
- waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
- waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)
| woord | Vlaanderen | Nederland | speciallekes & opmerkingen |
|---|---|---|---|
| abces | m. | o. | v. in Antwerpen |
| accordeon | m. | o. | |
| account | m. | o. | |
| affiche | v. | o. | |
| afval | m. | o. | |
| album | m. | o. | |
| algoritme | o. | m./v./o. | zie ook logaritme |
| angst | v. | m. | |
| aperitief | m. | o. | |
| asfalt | m. | o. | |
| atelier | m. | o. | |
| (auto)bus | m. | m. | v. in Antwerpen |
| bassin | m. | o. | |
| beton | m. | o. | |
| blog | m. | o. | |
| blok | m. | o. | |
| boek | m. | o. | |
| bos (bomen) | o. | o. | m. in West-/Oost-Vlaanderen |
| broodrooster | m. | o. | |
| bulletin | m. | o. | |
| bureau | m. | o. | |
| bureel | o./m. | o. | |
| cadeau | m. | o. | |
| café | m./o. | o. | |
| casino | m. | o. | zie ook Vlaamse uitspraak |
| cement | m. | o. | |
| chateau | m. | o. | |
| code | v. | m. | foutieve geslachtstoewijzing van de woordenboekmakers: ‘code’ is een verkorte vorm van ‘codex’, dat wel mannelijk is, maar dat maakt de code nog niet mannelijk |
| combo | v. | o. | |
| commentaar | m. | o. | |
| decolleté | m. | o. | |
| decor | m. | o. | |
| deeg | m. | o. | |
| defilé | m. | o. | zie ook den defilé |
| deken | o. | m./v. | v. in Antwerpen |
| deksel | o. | m. | |
| denim | m. | o. | |
| dessert | m. | o. | |
| diner | m. | o. | |
| doolhof | m. | o. | |
| dossier | m./o. | o. | |
| dok | m./v./o. | o. | v. in Antwerpen en de Kempen, m. in Mechelen en Oost-Vlaanderen, elders o. |
| eigendom | m. | o. | zie ook blote eigendom |
| fiche | v. | o. | |
| filter | m. | o. | |
| flatscreen | m. | o. | |
| frituur | v. | v. | schijnbaar onzijdig in Vlaanderen door grammatica: gereduceerd lidwoord |
| fysiek | m. | o. | |
| gas | v. | o. | |
| getuigenis | v. | o. | |
| gilet | m. | o. | v. in Antwerpen-stad |
| hoen | v. | o. | |
| hof | m. | o. | |
| home | m./o. | m. | voornamelijk m. |
| horloge | v./o. | o. | zie ook uurwerk |
| hypo | m. | o. | |
| ID | m. | o. | |
| idee | o. | m./o. | zie ook gedacht |
| kaart | v. | m./v. | |
| kast | v. | m. | |
| kader | m. | o. | zie Van Dale |
| kapsalon | o. | m. | idem voor ‘salon’ |
| kat | v. | m. | kater en kattin zijn respectievelijk m. en v. |
| kleur | o. | m./v. | |
| koffer | m. | m. | o. in Antwerpen |
| kroost | m. | o. | |
| koord | v. | o. | |
| lek | o. | o. | m. in Antwerpen |
| level | m. | o. | |
| logaritme | o. | m./v. | |
| manoeuvre | o. | m./v. | zie ook maneuver |
| marsepein | m. | m./o. | |
| matras | v./m. | o. | voornamelijk v. “In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar.” (taaladvies.net) |
| memo | m. | o. | |
| menu | m. | o. | |
| moment | m. | o. | |
| mozaïek | m. | o. | |
| muziek | m. | v. | |
| nest | m. | o. | |
| nummer | m. | o. | |
| omslag | m. | o. | |
| oog oor |
o./v. | o. | v. voornamelijk nog in vaste uitdrukkingen (zie iets of iemand in d’oog houden + commentaren aldaar) |
| ogenblik | m. | o. | |
| order | m./o. | m./v./o. | voornamelijk o., m. komt maar raarder voor |
| orkaan | m. | m. | o. in Antwerpen, v. in de Antwerpse Kempen (zie reacties) |
| overschot | m. | o. | |
| parfum | m. | o. | eigenlijk reuk; zie ook Vlaamse uitspraak |
| percent | m. | o. | |
| plafond | m. | o. | zie ook plafon, blafon |
| plein | o. | o. | v. in Antwerpen |
| prikkeldraad | m. | o. | nonsensicale geslachtstoewijzing in NL, want gewoon ‘draad’ is er wel m. zie ook pinnekesdraad/stekkerdraad |
| proza | v. | o. | |
| punt (leesteken) | o. | m./v. | |
| raam | m./v./o. | o. | |
| reden | v. | m. | |
| riool | v. | o. | |
| rit | v. | m. | |
| salon | o. | m. | idem voor ‘kapsalon’ |
| schilderij | o. | o. | v. in Antwerpen, Vlaams-Brabant |
| t-shirt | m. | o. | v. in de Kempen |
| tafel | m./v. | m./v. | m. in West- en Oost-Vlaanderen; v. in Antwerpen, Vlaams-Brabant en Limburg |
| tarmac | m. | o. | zie ook Vlaamse uitspraak |
| techniek | m. | v. | |
| tenue | m. | o. | |
| tennis | m. | o. | |
| terras | o. | o. | v./m. in West- en Oost-Vlaanderen |
| thuis | m. | o. | |
| transport | m. | o. | |
| trottoir | m. | o. | |
| venster | v. | o. | |
| vest | v. | o. (kledij) m./v. (stadsgracht) |
|
| villa | v. | m./v. | |
| voetbal + andere balsporten | m. | o. | |
| zand | o. | o. | m. in Limburg |
zie ook:
- de, ’t, over de versus ’t
- grammatica: gereduceerd lidwoord (+ link naar lijst van Grytolle)
- straat, t straat
kapotte band van een fiets/auto, band die plat staat door een fit
vnw: lekke fiets- of autoband
taaladvies.net: Een platte band is in het hele taalgebied gebruikelijk voor ‘een band waar weinig of geen lucht meer in zit’. Daarnaast heeft een platte band in de standaardtaal in België de specifieke betekenis ‘een band met een gat erin’. Standaardtaal in het hele taalgebied is daarvoor een lekke band.
vgl. platten tuub, platten tjoep
zie ook verzamellemma wegcode
2 blondjes hadden eens platte band:
We hebben een platte band! Helemaal? Nee, alleen aan de onderkant.
Tijdens een interventie van Alloo bij de Wegpolitie merkt Luk Alloo twee mannen op die een platte band proberen te vervangen. (demorgen.be)
Op Facebook meldden verschillende mensen dat ze platte band hadden nadat ze in een put waren gereden. (vrt.be)
de uitdrukking is verouderd in Nederland
nu in Nederland: het verstand komt met de jaren
“Ik had dit eigenlijk al langer moeten inzien, maar ja, het verstand komt niet voor de jaren zeker?” (uit een blog)
“Het spreekwoord dat ons in dit opzigt zegt: het verstand komt niet voor de jaren, bedoelt eigenlijk, dat de ware wijsheid des levens met de jaren vermeerdert.” (Boekzaal der geleerde wereld, en Tijdschrift voor de Protestantsche Kerken, in het Koningrijk der Nederlanden, januari 1835)
aarde, zand
WNT: Aarde (als stofnaam). In ’t Westvl.
Ge moet het land van uwe schoen schrepen, Loquela (1887).
De patatten zijn geplant, binnenkort moeten we ze al land geven (aanaarden).
jonge grassprietjes die uitschieten
Wemme gazon gezoad en nei staa den hof vol schitbos. We hebben gazon gezaaid en nu staat de tuin vol met jonge grassprietjes.
verzoek om informatie door te geven: vertel het door
VL: men zegge het voort (aanvoegende wijs)
NL: zeg(t) het voort (gebiedende wijs)
Men zegge het voort: alles wat je moet weten over roddelen. (HLN)
“Men zegge het voort” verhalen uit het verleden voor de toekomst. (GVA)
Advocaten maken van steeds meer multinationals een soort legale bedriegers. Men zegge het voort! (Golfbreker.be)
te ver gezocht zijn, overdreven zijn
niet in Van Dale 2015
SN-VD: een brug te ver zijn
weljongniethetero.be: Dat zo’n situaties echter opgezocht worden (zoals bvb bij wegenwerken) met louter de bedoeling om de kas te spijzen, vind ik een straat te ver.
dewereldmorgen.be: In deze onzinnige en zinloze discussie over de hoofddoekjes gaan wij werkelijk een straat te ver.
blauwwit.be: Een geslaagde pamfletten actie, een tifo is toch een straat te ver, daarvoor is er meer nodig :). Eens Limburger, Altijd Limburger!
rommel maken, alles overhoop zetten
Dat zijn echte roemelaars, maar opruimen, ho maar.
(oude) bijnaam van de inwoners van Vorselaar, waar zich een oud kasteel met grachten en vijvers bevindt; de mensen die afhankelijk waren van het kasteel moesten met wissen op het water kloppen om de kikkers weg te jagen
vors = kikvors, kikker
uitspraak “vuissekloppers”
zie puitenslager
Vroeger noemde men de inwoners van Vorselaar “vorsenkloppers” omdat veel mensen onderhorig waren aan de heer van het kasteel.
.
benaming voor hond van gemengd ras
(schertsend: een persoon van gemengde afkomst)
zie ook zinneke
- Wat voor soort hond is dat?
- Och, dat is nen overgehaalde van ne Mechelse scheper met ne collie of zoiets, ik weet het niet juist.
Nee, ik ben niet echt uit de Kempen. Ik ben een overgehaalde, onze va was nen Hollander en ons moeder was van Pulle.
gepleisterde muren zo schilderen dat ze eruit zien als marmer
zie ook eik, in den ~ zetten
“In die dagen lieten de meeste mensen hun huiskamer schilderen: muren en zoldering werden dan “in de marmer” of “in den eik” gezet.” (www.beeldbankmechelen.be)
het hinkelspel spelen
zie ook: perkhinkel spelen, hinkeltje spelen, hinkelperk, in het ~ spelen
regio: Turnhout
Zij gaat een hinkelberg maken, we doen mee, dat is plezant.
waarschuwingsborden die in VL rond oudjaar en drie koningen in de gemeenten geplaatst worden om autobestuurders aan te manen op te letten voor zingende kinderen
ook kortweg: ‘zingende kinderen’
nieuwsblad.be: Open VLD plaatste borden ‘Opgepast, zingende kinderen’ op de invalswegen.
geelfm.be: Meestal staan er overal waarschuwingsborden ‘opgepast zingende kinderen’. Pas daarom je snelheid met je wagen aan, als je de kinderen ziet lopen.
standaard.be: Op oudejaarsdag werd weer gezongen door de kinderen. Die trokken overdag van huis tot huis om de oude nieuwjaarsliedjes te zingen en een cent te vergaren. Door de diensten van het district werden waarschuwingsborden aangebracht Opgepast zingende kinderen.
alltravels.com: A picture of ‘Opgepast – zingende kinderen’, this photo is taken in the destination of Thildonck in the province of Vlaams Brabant in the country of Belgium.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
