Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
1. blaadje (van een plant); uitspraak blojke en bleureke
2. vloeitje; uitspraak blojke en bleureke
3. vensterblind, later ook gebruikt voor rolluik, overdrachtelijk ook ooglid; uitspraak blojke
La Esterella die een groene bloemekee krijgt: Het zijn allemaal blaaikes…
Hee der iemand blaaikes bij om nen toet te rolle?
Mijn blaaikes valle toe van de vaak…
slapen; meestal voor kinderen gebruikt, ook dodo doen, ook dodokes doen
< Fr. faire dodo: onderverstaan do-rmir
Leiestreek : doke doen
Zij(t) wat stillekes! De kleine is dokes aan ’t doen.
Ik heb vaak, ik denk dat ik maar eens dokes ga doen.
- pijn lijden, ook hartpijn door verdriet
- in de sport zware lichamelijke inspanningen leveren
tegenwoordig ook in Nederland ingeburgerd; was oorspronkelijk een Vlaamse (wieler)uitdrukking
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
Na de dood van zijn vrouw heeft hij toch serieus afgezien.
Vorige week de Mont Ventoux gedaan in minder dan twee uur: het was afzien, maar ik had het voor geen geld willen missen!
> andere betekenis van afzien
frieten van de frituur eten
Van Dale:
toegevoegd in 2015
BE; informeel een frietje steken
een portie frieten van de frietkraam eten
Na de voorstelling gaan we nog een pint pakken en een frietje steken.
“De Belgische frietkotcultuur is voortaan in het hele land erkend als immaterieel erfgoed. De zes bevoegde ministers hebben dat gevierd in het Atomium met een frietreceptie. Ook prins Laurent stak een frietje mee en werd opgenomen in de orde van de Gulden Puntzak.” (deredactie.be 20/07/2017)
stalen balk met I-profiel; draagbalk; latei
vnw: poutrel(le): (ijzeren) balk
ook poetrel, poutrelle (zie voorbeelden)
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
< Frans.: ‘poutre’ = balk; ‘poutrelle’ = balkje
Klik op de afbeelding
Als we die muur willen uitbreken zullen we wel een poutrel moeten steken.
Hallo, Ik moet een poetrel leggen tussen 2 muren ( opening 146 cm) Op deze muur in de breedte/dikte muur is vandaag de scheiding van mijn welfsels (bouwinfo.be)
Kan een poutrelle niet gewoon rechtstreeks op een slof gelegd worden zonder dat hier mortel onder komt of is dit not done? (bouwinfo.be)
een kopje
zie ook: tas, jat, zjatte
< Frans: jatte: kom, kommetje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: zjat: Gewestelijk in Vlaams-België en in Nederlands-Limburg (Maastricht).
ook in Vlaams Brabant
Kom! We gaan een zjat koffie drinken.
fopspeen
Frauke wilt geen loete, ze is een duimzuigertje.
kraambed
wnt: kinderbed: Het bed waarin de kinderen geboren worden; waarin de vrouw van (haar) kinderen bevalt; het kraambed. Eigenlijk, en, evenals kraambed, in gewijzigde opvattingen, bij welke aan het bed zelf nauwlijks en zelfs niet meer gedacht wordt. In de algemeene taal, behalve in de kerk, verouderd maar gewestelijk en plaatselijk in de volkstaal nog in levend gebruik.
( …)
In ‘t kinderbed sterven: in de kraam; bij of kort na de bevalling
’Ist een vrou die int kinderbedde sterft met haer kint, dat kint wort in sijns moeders rechten arm gheleyt, ende met sijn moeder in een graf begraven, (1602).
’Myne … Moeder stierf van my in het kinderbed’ Wolff en Deken (1784).
zie ook verzamellemma geneeskunde
Onze gebuur zijn eerste vrouw is in het kinderbed gebleven. ( zie in het kinderbed blijven)
“En als men hem ’s avonds deed roepen had hij geen tijd meer, hij moest een kinderbed doen, men zou wel eens willen weten waar.”
(Louis Paul Boon verzameld werk)
overspel plegen, vreemd gaan
Van Dale 1995: gewestelijk
Als ge op de boekskes moet afgaan doen die BV’s niet anders dan naast de pot pissen.
zeker, in elk geval, hoe dan ook
standaardtaal in België
DS2015en standaartaal
Van Dale 2015 online: BE niet algemeen
Typisch Vlaams: in elk geval, hoe dan ook (informeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 4; met de opmerking: “In Nederland betekent ‘alleszins’: volkomen, zoals in ‘het is alleszins begrijpelijk dat ze liever niet wilde blijven’.”
vnw: in België vaak voor: in elk geval, toch zeker, zeker
Ik zal alleszins het voorschot reeds overschrijven.
“Hij is alleszins ziek geweest, hij ziet er veel te slecht uit. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
afkorting voor transformator, trafo
De transfo van mijn speeltrein is kapot.
Waar ligt de transfo van mijn gsm?
ook “lenkaard” een persoon die allesbehalve te vertrouwen is.
linkadoor
Uit de ogen kijken met die man, zo’n lenkadoor.
1. voor den aap gehouden worden, een voorwerp zijn van schimp
2. een slecht gasthuis hebben
fig. met iets of met iem. in verlegenheid zijn
NL: in een vervelende positie belanden
Zie ook de Vlaamse variant: hond, in den ~ gelogeerd zijn
Bron: F.A. Stoett – spreekwoorden en zegswijzen
Een koppel had een B&B geboekt voor dees weekend. Veel te duur navenant de service en kwaliteit. Ze waren in den aap gelogeerd.
anjer;
(ook) gezet, wat eigenzinnig vrouwmens
< De oude naam van de anjer is genoffel (uit ouder g(e)roffel ‘anjer; kruidnagel’ < Frans girofle ‘kruidnagel’ < Laatlatijn caryophyllon < Grieks karuophullon). Dit woord en varianten ervan komen plaatselijk nog voor in Zuid-Nederlandse dialecten.
zie ook genoffel
Oeh! Kigge wie sjik, mèt de kernoeffel èn de revers! Bau geeste hiëne? (Oh, kijk eens hoe chic, met de anjer in de revers! Waar ga je naartoe?)
’n Vaul kernoeffel van e vroomes (een luie troela van een wijf)
koosnaam voor auto, eend
ook geit
.JPG)
Ons mama heeft nog met een mooi wit geitje gereden.
zodra
vnw: in België ook als voegwoord
-eenmaal (dat) het vakantie is: zodra het vakantie is, als het eenmaal vakantie is
-eenmaal ik op vakantie ben: zodra/als ik op vakantie ben
opm: het gaat over eenmaal zonder voorafgaande als, want als … eenmaal is SN (zie verder)
eenmaal is standaardtaal in België
(‘eenmaal dat’ is geen standaardtaal in België)
Van Dale:
eenmaal
onderschikk. voegw. van tijd
1·als inleiding van beknopte bijzinnen: als eenmaal …
synoniem: eens | eenmaal de 40 voorbij; als je eenmaal de 40 voorbij bent
2·(Belgisch-Nederlands), niet algemeen) zodra
DS2015 standaardtaal
Frans une fois (que)
vergelijk eens, zodra, van ~
zie ook eenmaal dat; ene keer
Eenmaal de cake afgekoeld is, werkt ge hem af met een laagje chocoladeglazuur.
“Eenmaal de nodige adviezen zijn ingewonnen, kan de werkgroep weer aan de slag. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
Eenmaal dat we op de autostrade zitten, zal het wel rapper vooruit gaan. Als het geen file is tenminste.
uitkijken naar wat gaat komen
NL op het vinkentouw zitten
< vinkenslag = slagnet om vinken te vangen
vnw: op vinkenslag liggen/zitten: op de loer liggen, op het vinkentouw zitten, gespannen wachten om op het juiste ogenblik toe te slaan
wnt: Op vinkenslag staan, zitten enz., in Zuid-Nederland voor: op de loer staan (enz.) (verg. op het vinkentouw zitten).
Op vinkeslag staan, staan loeren, iemand staan afwachten achter hoek of kant, Cornelissen-Vervliet (1900).
Van Dale: uitdrukking, BE
DS2015 op vinkenslag zitten: standaardtaal
Ze zat op vinkenslag om te horen of de facteur geen brief van haar lief in de bus stopte.
Of ligt de nummer drie, Remco Evenepoel, opnieuw op vinkenslag? (demorgen.be)
blauwe kleurstof in krijtachtige vorm, verpakt in een waterdoorlatend lapje stof – een doddeke – dat aan het spoelwater werd toegevoegd om het wit nog witter te laten lijken
Asge oewe witte was ni kunt late bleeken in de hof oemda ge géne blijk (bleek) et moette zeker een “doddeke blauwsel” gebruike.
(Als je je witte was niet kan laten bleken in de tuin omdat je geen grasveld hebt, dan moet je zeker een dotje blauwsel gebruiken.)
lichamelijk, fysiek
vnw: in België vaak voor: fysiek
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
zie ook fysische inspanning
Ik ben fysisch niet meer in staat om die bakken bier te dragen.
Naast psychische problemen worden we ook met fysische problemen geconfronteerd.
Mijn fysische aanwezigheid is hier niet langer vereist.
De fysische conditie van onze jeugd laat te wensen over.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
