Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Top woorden

    Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.

    #21921

    pek aan zijn gat hebben
    (uitdr.)

    ergens blijven plekken

    ook teer aan zijn gat hebben

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Zuid-Nederland hetzelfde als: pik aan zijn broek (of gat) hebben. Ergens blijven plakken, niet van zijn stoel kunnen opstaan, niet van heengaan weten.

    Die Jef heeft precies pek aan zijn gat. Die wilt maar niet naar huis gaan. Nog 1 kort natje en gedaan ermee he sjoe.

    Dat niet kunnen wegzetten in de ijskast en ik moet dat doen? Hebt gij pek aan uw gat of wat? Staat eens recht met uw lui kont en doet dat zelf eens, het zijn maar 4 stappen tot daar!

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door de Bon (02 Sep 2021 17:16)

    👍
    247

    #21922

    smout
    (de ~, (v./m.), het ~, geen mv.)

    - reuzel, dierlijk vet, verkregen door het spek te smelten (Van Dale 2016 online: BE; niet algemeen)
    - plantaardige olie geslagen uit raap- of koolzaad

    vnw:
    •reuzel, varkensvet
    •plantaardige olie

    < uitspraakvarianten: smaat (Hageland, Vlaams Brabant), smoet (West-Vlaanderen), smuit (Herenthout)
    < ook het geslacht is wisselend naargelang de streek

    zie smouten
    vgl smoutebol, smoutmolen, smoutzochte, smoutsel, smoutpoten

    Smout is een streekproduct en maakt deel uit van ons culinair erfgoed.

    Smout was de boter van de arme man.

    Smout werd ook wel gebruikt bij mensen die griep hadden of flink verkouden waren. Door de torso in te smeren met smout werd het lichaam geïsoleerd en werkte het als een soort van dikke huid om het extra warm te krijgen en de koorts, griep of verkoudheid uit het lichaam te zweten. (Wikipedia)

    “De SLAGMOLEN” te Lille is – bij de volledige beëindiging van de renovatie, die aanving in 1986 – een uniek monument voor ons land. Deze oliemolen, een molen om uit vooral koolzaad (in de volksmond “sloorzaad”) op volkomen natuurlijke wijze koolzaadolie (“smout”) te winnen, is enig in zijn soort en kan bogen op meer dan respectabele geschiedenis. "
    (http://www.gidsenantwerpsekempen.be/)

    Blijve tot ‘t smaat begint te reike’ (blijven tot de smout begint te rieken) is een uitdrukking en betekent: blijven logeren tot vrijdag, d.i. de magere dag: op vrijdag werd geen vlees gegeten, wel met smout bereide groenten of vis en dan werd het hoog tijd om huiswaarts te keren.

    6 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (22 Mar 2025 05:55)

    👍
    247

    #21923

    amok maken

    boel maken; ruzie maken

    je goat do toch gen amok over maken

    5 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Sabine en laatst gewijzigd door Marcus (04 Aug 2021 22:06)

    👍
    247

    #21924

    golfbreker
    (zn. m. -s)

    wordt in de volksmond oneigenlijk gebruikt voor ‘strandhoofd’. Het is een lage stenen dam op het strand die haaks op de kustlijn ligt. Het bouwsel moet het wegspoelen van het zand verhinderen.
    In West-Vlaanderen ook ‘kateie’ genoemd (van kaaidijk) en in het binnenland brislam.

    Klik op de afbeelding
    Beach-structure-Oostende-20040908-018

    Bij lage tij zoeken de kinderen mosseltjes en krabben op de golfbreker.

    “De strandhoofden, in de volksmond golfbrekers, liggen in de weg van toekomstige hoogspanningskabels”, vertelt Lotte Van Der Stockt van Elia. (vrt.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Brozen en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (25 Mar 2025 18:42)

    👍
    247

    #21925

    paternosterbollekesboom
    (de ~ ,~en, man. zelfst. nw.)

    populaire benaming voor de pimpernootstruik (Staphylea Pinnata)

    Klik op de afbeelding
    Staphylea pinnata Kerne
    Zaden van de paternosterbollekesboom

    De Paternosterbollekesboom is een heel aparte struik.(…)Als je zo’n decoratieve mini-ballon open maakte, zag je een bruin, hard zaadje, zo groot als een erwt. Het zaadje was beenhard. Ik vroeg aan zuster Odillia wat dat wel was. “Een paternosterbolleke” was het antwoord."
    (http://www.kruidjes.be/ Danielle Houbrechts)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door de Bon (10 Aug 2021 05:44)

    👍
    247

    #21926

    lessen, ~ trekken uit
    (idioom)

    < Fr. tirer des leçons
    NL/SN: lering trekken uit, ergens van leren

    “Het is duidelijk dat er fouten zijn gemaakt, anders zou de minister geen ontslag nemen. Het ontslag neemt de vele vragen niet weg, bijvoorbeeld wie er allemaal op de hoogte was van dat rapport van de Europese Commissie. We moeten hier lessen uit trekken.” Kristof Calvo, deredactie.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door de Bon (10 Aug 2021 22:49)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Jun 2024

    👍
    247

    #21927

    fezelaars komen niet in de hemel
    (uitdrukking)

    wordt schertsend gezegd tegen mensen die fezelen

    zie ook fezelaars zijn kwezelaars

    Wat zitten golle daar zo stillekes ondereen te fezelen? Ge weet dat toch he: “Fezelaars komen niet in de hemel!”.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 11:58)

    👍
    247

    #21928

    daensisme
    (zn. o.)

    wikipedia: Adolf Daens (Aalst, 18 december 1839 – aldaar, 14 juni 1907) was een Belgisch geestelijke en politicus. Hij gaf (samen met zijn broer Pieter) zijn naam aan het daensisme, een sociaal-vlaamsgezinde christendemocratische richting en beweging, waaruit een onafhankelijke partij werd opgericht, m.n. de Christene Volkspartij, waarvan hij ook het programma schreef.

    zie ook daensist: aanhanger van daensisme

    hln.be: Denderleeuw was bolwerk van daensisme

    filipsanty.be: Een boeiende kennismaking met werkelijk alles wat toen de actualiteit was: de sociale kwestie en de opkomst van het socialisme en het daensisme, om slechts die te noemen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 03:04)

    👍
    247

    #21929

    op het schieë van de met
    (uitdr.)

    als puntje bij paaltje komt

    zie schijte van de mart

    Jean zijn vrouw, als ze een paar duvels uitheeft, dan is er kans dat ze van hare neus maakt tegen hem en let op hè, op het schieë van de met, krijgt em nog de schuld ook nog.

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door fansy (02 Aug 2021 12:00)

    👍
    247

    #21930

    apothekeres
    (de ~, (v.), ~sen )

    vrouw die het beroep van apotheker uitoefent

    vgl apotheker van wacht

    Man consults with pharmacist (2)

    “Apothekeres overvallen” (Titel) HLN Deurne 191016)

    “Enthousiaste, gemotiveerde en in juli 2016 afgestudeerde apothekeres (KUL) zoekt werk vanaf 14 november 2016.” (https://www.apotheekzoektapotheker.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door de Bon (29 Mar 2025 12:55)

    👍
    247

    #21931

    oeënen, oeën
    (vragend (voornaam)woord)

    welke, welke
    hoe een, hoe ne(n)

    Wanneer een woord na oeëne (m.) met een klinker begint, wordt -n aan het vnw. toegevoegd om de verbinding te kunnen maken.

    uitspraak in de Kempen: oewnen, oewen

    Naar oeën feest gaan jullie?

    Oeën verf gaan we hiervoor nemen?

    Oeëne stommerik heeft dat hier gedaan?

    Oeënen ezel stampt daar nu tegen?

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Taalgaardenier en laatst gewijzigd door de Bon (23 Apr 2025 22:24)

    👍
    247

    #21932

    ne vors in zijn keel hebben
    (uitdrukking)

    hees zijn
    zie ook vors

    Antwerpen: ne peut in zijn keel hebben

    Ik kan bijkanst nie klappen ik heb ne vors in mijn keel.

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door de Bon (06 Aug 2021 11:13)

    👍
    247

    #21933

    travaille
    (zn. v. -s)

    werkplaats om paarden te beslaan

    Van Dale online 2017:
    tra­val­je
    zelfstandig naamwoord • de • tra­val­jes
    1351–1400 ‘hoef­stal, kluister’ < Frans travail
    1. NL nood­stal waar­in een hoef­smid het paard vast­zet dat hij be­slaan wil
    = hoef­stal

    Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij travalje:
    ook gespeld als travaille, travalie (Cornelissen-Vervliet, 1899), travaalje (Joos, Waasland), travoulde (Teirlinck)

    Klik op de afbeelding
    FerrageTrait

    De hoefsmid voorzag het paard van nieuwe hoefijzers in de travaille.

    ”Op mannen! men beslage myn peerd!” … Terwyl een der gasten het peerd nam en in de travalie leidde, trad de kolonel in de smis, Conscience, Rikke-tikke-tak (1857).

    “Te Zegelsem gebruiken de kereltjes hiertoe (tot het schommelen op kettingen) de keten der travoulde (travalje, hoefstal), De Cock en Teirlinck, Kinderspelen (1904).

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door schilleman en laatst gewijzigd door de Bon (02 Sep 2021 17:08)

    👍
    247

    #21934

    hofzaad
    (bijwoord van plaats)

    buitenspel

    < volksetymologische vervorming van Engels off-side

    zie ook ofsaait

    Toch komen ze snel op voorsprong door een slecht uitverdedigen in de voeten van de Glen en die geeft naar de Mangel die wellicht hofzaad staat, maar de Mil laat doen en het is 1-0. (FC De Ware Vrienden Veerle Laakdal Facebook 030416 )

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door de Bon (08 Aug 2021 05:11)

    👍
    247

    #21935

    begijnhof
    (het ~, ~hoven)

    Het is een verzameling van individuele en/of gemeenschappelijke woningen, huizen en conventen genoemd, van begijnen meestal in de nabijheid van een kapel of kerk en al dan niet omgeven door een muur met een of meerdere toegangspoorten. (Wikipedia)

    Brugge Begijnhof R01
    Begijnhof in Brugge

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Hof: Het geheel der gebouwen van een kloosterlijk gesticht (eigenlijk de ruimte waar zij om heen staan). Soms staat het woord blijkbaar als eene verkorting van eene samenst. als begijnhof.

    vgl besloten hof, convent

    Begijnhoven waren besloten hoven waar weduwen en ongehuwde vrouwen een religieus geïnspireerd, maar zelfstandig leven leidden. Er was zelfbestuur onder leiding van een grootjufrouw. (visitlier.be)

    De begijntjes voorzagen in hun levensonderhoud door te weven, kant te maken of te borduren. Ze legden de gelofte van zuiverheid en gehoorzaamheid af, maar niet van armoede. Er was een grote harmonie tussen het spirituele en materiële leven. Op elk moment konden ze het begijnhof verlaten. (visitlier.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door de Bon (01 Aug 2021 20:40)

    👍
    247

    #21936

    den eersten oorlog
    (vaste woordverbinding)

    wereldoorlog I

    Op 23 februari 2016 brengt Koenraad Dumoulin, afkomstig uit Langemark, de voordracht “Vrouwen en Den Eersten Oorlog”. (http://www.langemark-poelkapelle.be/website/4630-www.html°

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door fansy (03 Aug 2021 17:43)

    👍
    247

    #21937

    eieren of jong
    (uitdr.)

    kiezen of delen

    zie ook eiren of jung, aren of jong

    niet in VD2017 online
    Wel googels in .NL (o.a. Tilburgs dialect), maar veel minder dan .BE

    Toen de premier op zaterdagmorgen zijn Vlaamse vicepremiers bij zich riep op de Wetstraat 16, was het voor hem duidelijk eieren of jong. (deredactie.be)

    Keizer-koster of lokale autonomie: eieren of jong | archief | De Morgen

    Het is het een of het ander. Om het in landbouwtermen te zeggen: het zijn eieren of jong. (vlaamsparlement.be)

    Eieren of jong zeggen ze in Antwerpen. Het ideologisch congres als stevig fundament. (standaard.be)

    Vlaanderen moet kiezen: ‘eieren of jong’. Ofwel blijven de provincies bestaan en slorpen ze bevoegdheden van de intercommunales op, ofwel krijgen steden en gemeenten de mogelijkheid om zich in regio’s te groeperen om voldoende schaalgrootte te creëren om een transparant én een (kosten)efficiënt beleid te voeren. (tijd.be)

    1 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 02:48)

    👍
    247

    #21938

    spoormaken
    (ww. maakte spoor, heeft spoorgemaakt)

    zich ergens snel uit de voeten maken

    Je had mijn man moeten zien spoormaken, toen ik voorstelde om samen de afwas te doen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door jiet en laatst gewijzigd door Grytolle (08 Aug 2021 22:35)

    👍
    246

    #21939

    peitsje
    (het ~ (collect.))

    hevige pijn in de voet, podagra, ‘pootje’ (vaak toegeschreven aan overdadig drankgebruik)

    vgl. poeike

    Zjanke hèt ’t peitsje, hèè kan krei nog gon (Janneke lijdt aan podagra, hij kan bijna niet meer gaan)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door petrik (31 Jul 2021 08:59)

    👍
    246

    #21940

    postuur; een verdacht ~
    (uitdrukking)

    iemand die zich verdacht gedraagt, met een verdachte houding

    Dat is een verdacht postuur, die zit in de drugs of zo.

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (11 Jul 2021 08:54)

    👍
    246

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.