Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
wortel
dim.: peeke
vnw: peekes (mv.)
•worteltjes, peentjes
Woordenboek der Nederlandsche Taal: pee is de oorspronkelijke vorm van peen die in Zuid-Nederland, Zeeland en een deel van Noord-Brabant en Zuid-Holland nog de gewone is.
We eten erwtjes met peekes.
> andere betekenis van pee
hoor, hè, toch, wat denkt ge wel, …
bevestigend stopwoordje, ook gebruikt als bekrachting van een mededeling
Etymologie: Ontstaan uit ‘zullen’ met enclitisch gij: zult gi > zuldi > zulde > zulle (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook
Antwerpen: zenne, zene, ze
Antwerpse Kempen: zalla, zalle, za, zenne, zeulle, zulle, zolle
Hageland zonne of zolle
West-Vlaams: wi
- Ik zal u nog wel hebben, zulle!
- “zonder mij komt ge d’r niet, zulle” – uit ‘Zichemsche Novellen’, Ernest Claes, 1921
- Ge moet nie peinzen dagge da moogt doen, zulle.
> andere betekenis van zulle
Van katoen geven, buitengewoon zijn best doen
zie ook: beuzze geven, buzze, buzze geven, deurbuzze
ook in de Antwerpse Kempen
Ne marathon lopen in drei uur, da’s serieus buzze geven.
> andere betekenis van buzze geven
benaming voor christendemocraten
vnw: bijnaam voor de leden van de CD&V (de christelijke partij)
In de negentiende eeuw bedacht als benaming voor de leden van de Sint-Jozefskring door de Gentse dichter, Napoleon Destanberg, alias “Cis van Gendt”.
zie ook tjeef, sis, kaloot, kattekop
vgl sossen
Het overhevelen van die bevoegdheden naar de commisies is een tsjeven-truk.
We leefden genoegzaam in de CVP-staat en na elk verkiezing deden de tjeven van iene miene mutte, tien pond grutte om te beslissen met wie ze nu … (standaard.be)
“Het was een koosnaampje, geen scheldwoord. Om maar te zeggen: over de tjeven niets dan goeds.” (vrt.be)
‘N-VA is plat op de buik gegaan voor de tjeven’: Vlaams Belang sneert naar N-VA op verkiezingsmeeting. (demorgen.be)
grote teen
zie ook: teen, dikke ~; verzamellemma geneeskunde
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
Er zit een gat in mijn kous, en m’nen dikken teen steekt erdoor.
villen, vervellen
ook fig. van personen: beroven
ook: vladen (deze vorm heeft echter een onorganische, hypercorrecte d volgens Kluyver en v. Haeringen)
Etymologie: Middelnederlands: “vlaen”. Enkel in Vlaanderen bekend. In andere Germaans talen enkel aanwezig in Oudnoors (fla) en Eng. (flay).
verplegend personeel
vgl witte frak, witte schort
zie ook spoedarts; verzamellemma geneeskunde
Mijn zus is spoedverpleegkundige. Zij behoort tot de witte sector.
Het verplegend personeel uit de witte sector staakte en trok door de straten van Brussel.
gelijkend, vergelijkbaar, overeenkomstig, gelijksoortig, soortgelijk, dergelijk
~ aan: hetzelfde als, vergelijkbaar met
Van Dale 2018 online: BE
gelijkaardig is standaardtaal in België (SN: soortgelijk)
DS2015 standaardtaal
Dat nieuwe model van die auto is gelijkaardig aan de vorige versie.
De kandidaat beschikt over een graduaatsdiploma of over professionele ervaring in een gelijkaardige functie.
“In een gelijkaardige situatie zou ik net hetzelfde doen. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
schommel
< bieskoré of biskore: schommel, touter of koord waarmede de kinderen te Mechelen wiegen of touteren: het komt gewis van bijs- of bieskoord, eene koord om mée te biezebijzen. (Schuermans 1865-1870)
zie ook: bies, biezabijs, bijs, bijze, boes, boeschcammeré, ratak, ratek, renne, rennekoker, rietseko, rijtak, sturrel, stuur, suur, toeter, touter, wippentater, zwier, zwiertouter
Hoe plezant is het niet om te spelen op de boesjkammeree…
betrekkingen hebben
De Charel was weer van ze gat aan ’t geven met de buurvrouw.
Brussels dialect voor een man met vrouwelijke trekjes
< waarschijnlijk van ‘ma tante’
Is dat een matantje?
paperclip, papierklem
ook: digitaal, bv. attachke-symbool voor e-mail
Belgisch-Frans: attache-tout
.jpg)
Vergeet niet de attachen te verwijderen voor ge de documenten in de papierversnipperaar steekt.
Bekijk dat mailtje (het is leeg), klik op het attachke-ikoon, en kies voor opslaan op schijf. (oplossing.be)
jaarlijkse kermis (foor) in Antwerpen die rond Pinksteren (Sinksen) wordt gehouden;
vnw: de Sinksenfoor in Antwerpen: kermis in Antwerpen die begint op Pinksteren
zie ook Halfvastenfoor, Zuidfoor
Klik op de afbeelding
Een variant van de Rups op de Sinksenfoor.
Na twee uur op de Sinksenfoor te hebben rondgelopen was mijn portemonnee helemaal leeg, en mijn maag stak ondersteboven in mijn buik.
Sinksenfoor in Oosterzele (hln.be)
Na 45 jaar op de Gedempte Zuiderdokken in Antwerpen is de Sinksenfoor voor het eerst van start gegaan op Spoor Oost in Borgerhout. (demorgen.be)
vnw: total loss
vrijwel altijd vervlaamst tot pertotal
Ik heb mijn auto compleet perte totale gereden tegen een boom.
> andere betekenis van perte totale
- het zit er tegen, met veel geroep en getier
- het is dik aan
- raak (zie koekenbak zijn)
vnw: Het is koekenbak: er is ruzie, er is heibel, het is weer zover
in de uitdrukking: het is koekenbak, het is weer koekenbak
Van Dale online: BE, informeel: uitdrukking het is weer koekenbak: het is weer raak; er is weer ruzie; de ruzie is weer bijgelegd
’t Was weer koekenbak. Eigenlijk was het te voorzien, dat er ruzie van zou komen.
“In café Concordia vroeg Raoul haar ten dans en het was koekenbak. Na een verkering van twee jaar huwden ze op 21 september 1950 in …” (nieuwsblad.be 14 sep. 2015)
“… dezelfde auto) niet in hun spiegels kijken als ze van rijvak wisselen. gelukkig reed er niets naast mij op het linkervak of het was koekenbak” (autoforum.be 1 jul. 2010)
“Koekenbak
Hebt u de voorbije dagen ook genoten van het Vlaamse verkeer? Het was namelijk weer koekenbak. Nadat donderdag een zwaar ongeval op de Brusselse ring half België tot stilstand had gebracht, was het vrijdag hetzelfde liedje. File op de E40, op de E313, op de E314, op de ring rond Brussel, op de ring rond Antwerpen, in de Craeybeckstunnel, op het knooppunt van Lummen.” (hbvl.be
Zaterdag 22 augustus 2015)
> andere betekenis van koekenbak
bobon, grootmoeder, moemoe, meme, meemee, bomma, bonmama, metje
de bon: meestal (uitsluitend?) gebruikt in combinatie met het bepaald lidwoord
zonder lidwoord, bij zeldzame meervoudsvorm bonnekes etc. zal men diminutief bonneke gebruiken
Andere regio’s?
ook in Gent
Den enige keer dat we niet aan ons gasten hun oren moeten zagen om hun eigen (eigen, zijn ~) klaar te maken voor te vertrekken is, als we zondagsmiddags naar de bon gaan. Dan staan ze al op voorhand aan den auto klaar. Ze weten wel waarom…
Onze Jeroen is serieus aan het puberen. De enige die er nog iets tegen kan zeggen zonder ambras te krijgen is de bon. Daar heeft em nog respect voor.
Ons bonneke is nog heel goed te been, elke dag fietst ze nog 5 kilometer over en ’t weer naar de GB.
schoolterm voor afkijken of spieken
De kinderen moeten, als het wedstrijd is, alleen op de bank zitten zodat ze niet van elkaar kunnen afzien.
> andere betekenis van afzien
rare kerel, kwast, schelm, bandiet
zie ook bitskoemmer
Dien bietskoemer zouden ze toch eens mores mogen leren. Dat zijn geen manieren.
er lang/kort over doen; (ook) lang/kort leven
ook: blijven
vnw: het kort trekken: het kort maken, zich haasten
vnw: het kort/lang trekken: er (niet) lang over doen
vnw: hij trekt het niet lang meer: hij maakt het niet lang meer, hij zal niet lang meer leven
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
vgl. kort zijn
Gaat ge het hier nog lang trekken, of hoe zit dat?
Bompa trekt het niet lang meer, hij is percies zijn pakskes aan het maken. (pakske, zijn ~s maken)
Ik ga het niet te lang trekken want ik moet nog langs de Jean.
Als ge gaat speechen, trek het niet te lang dan he.
Jezus
spellingvariant Jezuke
Jezeke is gebore, haleloelia, hallo! Jezeke is geboren in een bakske vol met stro. (liedje Urbanus)
Jezeke schudt zijn beddeke uit en laat de pluimekes vliegen. (wordt gezegd als het dikke vlokken sneeuwt) (kinderliedje)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
