Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
naakt
ik slaap in mijn bloten
eens gul zijn, meer geven dan normaal
€ 100 voor je spaarpot? Je nonkel heeft zijn bloot gat getoond.
waterdicht tafelkleed
vnw: tafelzeil, tafelkleed dat geen water opneemt
< Fr. la toile = het linnen, la cire = de (bijen)was; ciré: volt.deelwoord = bedekt met was
Klik op de afbeelding
We hebben een nieuwe toile cirée nodig, want ons huidig tafelkleed is helemaal beschadigd.
dweil
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
Er staat water in mijne kelder. Met een emmer en een opneemvod kan ik het laatste water proper en rap opsoppen.
En wilt u nu plaats maken want ik wil met een opneemvod door de hal gaan. (Het gewemel: stationsroman – Louis Van Dievel)
Mijn hoed weg, een schoen weg, kanten kraag aan flarden, en voor de rest een opneemvod, verlodderd en verscheurd. (Adriaan Brouwer – Felix Timmermans)
Meer zelfs ,een gewone handeling als een opneemvod uitwringen kan al problematisch zijn ,laat staan daar uren te staan turnen . (juridischforum.be)
eens
uitspraak in Antwerpen, Vlaams-Brabant: /is/
uitspraak in Oost-Vlaanderen, Limburg: /?s/
schrijfwijze in het Waasland: ies (overigens idem in het Nedersaksisch) → combinatie van Brabantse uitspraak en Oost-Vlaamse spelling
niet in West-Vlaanderen
Kom is bij me zitten!
touw
vnw: in België soms voor: touw
Woordenboek der Nederlandsche Taal: lijn bestaande uit ineengewerkte draden, gebezigd voor verschillende doeleinden, in de eerste plaats als bindmiddel; gewoonlijk hetzelfde als touw. In Noord-Nederland verouderd, in Zuid-Nederland beteekent koord thans bepaaldelijk: betrekkelijk dun touw (in tegenstelling met zeel, dik touw).
Noord-Nederland alleen touw of kabel voor koorddansers en in sommige uitdr. aan één koord trekken, op het slappe koord dansen.
Uitdrukking in Vlaanderen: kat, nu komt de ~ op de koord
Bol koord
Hebt ge nog ergens ’nen bol koord? Ik wil die doos stevig vastknopen op het rek.
velo, fiets
zie ook wegcode
Hier, pakt mijne vlo maar, ik kom wel met den tram.
“ik heb nog maar 15km mee menne nieuwe vlo gebold en er zit al ne slag in da achterwiel, das toch nie normaal denk e, ofwel??” (forum.mountainbike.be)
“N-VA Leuven heeft het fietsdeelsysteem ‘Vlo’ gelanceerd dat, in tegenstelling tot de systemen van commerciële bedrijven in Antwerpen, Brussel, Gent en Namen, minder duur is.” (hln.be 20.01.2017)
zacht langwerpig broodje
vnw: zacht, meestal zoet puntbroodje
Van Dale online: BE: zacht puntbroodje
NL: puntje
Vlaamse uitspraak: santwisj, sandwisj (scherpe i)
Antwerpse Kempen: zandviske, zandwiske
zie ook Engelse leenwoorden met korte a
.jpg)
Wat eet gij liever, pistolets of sandwichen?
Hierbij het recept om sandwiches te maken:
http://www.njam.tv/recepten/extra-zachte-sandwiches
rond, knapperig broodje
uitspraak: /pistolé/, niet /pistolèt/ zoals in Nederland
In tegenstelling tot de betekenis van “pistolet” in Nederland, wordt in België met een “pistolé” een specifiek rond, zeer luchtig en knapperig broodje van een krokante gistdeeg bedoeld. Pistolets staan centraal in het typisch Vlaamse zondagse ontbijt dat pistolets, sandwichen, vloerkes, boterkoeken, eitjes, charcuterie, etc omvat.
variant pistolee
vnw: hard, knapperig, rond of langwerpig broodje
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): pistolet: in Zuid-Nederland, met behoud van de franse uitspraak
bij vergelijking als naam voor een langwerpig broodje (of koek) met in ’t midden een groef. Zie b.v. Joos (1900-1904), Cornelissen-Vervliet en Teirlinck op pistolee.
- Pistolé, zekere langwerpige koek van twee of drij cents, Schuermans (1865-1870).
- Pistolees koopen. Eene pistolee met hespe.
< Ontleend aan Belgisch-Frans pistolet (1837; Goosse 2003), overdrachtelijke betekenis van Frans pistolet ‘pistool’, naar aanleiding van de langwerpige vorm van een pistolet. (M Philippa)
Alternatieve verklaring: pistolet was benaming van een klein muntstuk, eertijds de prijs van dit broodje (vergelijk met de etymologie van “gazet”, eigenlijk ook de benaming van een Venetiaans muntje)
zie ook boterpistolet; tijgerpistolet; vloerpistolet; Vlaamse uitspraak
Elke zondagochtend halen we bij de bakker pistolets, en dan eten we daar een eitje bij.
Winkel die ’s nachts open, en overdag gesloten is. Verkoopt voornamelijk drank, rookwaren, en allerhande voedsel.
De supermarkt is al gesloten. Ik haal wel een diepvriesmaaltijd in de nachtwinkel.
sigaret
Ik zit zonder saffen; ik moet naar de nachtwinkel.
aansteker, allumeur
< Frans briquet
uitspraak: /briekè/
Van Dale: briquet
/brik?t/
zelfstandig naamwoord • de m • briquets
1824, Frans
aansteker
Verdorie, mijnen briquet is leeg, hoe moet ik mijn saffen nu aansteken?
(Verdorie mijn aansteker is leeg, hoe moet ik mijn sigaret nu aansteken?)
meisjes aanstaren
vergelijk geelogen
Dat vies ventje heeft een hele middag in de cafetaria van het zwembad zitten geilogen naar de meisjes.
in elkaar zakken, neervallen, zwaar vallen met letsels
vnw: neerstorten, neervallen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3
In de sprint zijn er weer een boel renners neergestuikt. Gebroken sleutelbenen.
Ze stuikte neer vanop 1,2 km hoogte. Als bij wonder overleefde Cilliers het, dankzij haar reserveparachute die gedeeltelijk opende. (demorgen.be)
Agron Berischa stuikte neer in de inkomhal. Baran boog zich over hem en schoot hem van dichtbij door het hoofd. (hln.be)
Ze hielden ook even stand op de plaats waar hun vader vorig jaar is neergestuikt. (vrt.be)
abrikoos, in het Antwerpse ook perzik
< via Spaans albercoque (nu albaricoque) en/of Portugees albricoque ontleend aan Arabisch الْبَرْقُوق / al-barqūq < Grieks prekókkion < Latijn (Persicum) praecoquum praecox ‘de vroegrijpe (perzik)’.
wnt bij appelkoos:
Gewestelijke volksuitspraak, in verschillende streken in gebruik, voor abrikoos. — Te Maastricht zegt men appelekouw.
— Voorheen ook apperkoos en in het Zuiden nog thans appelkok, evenals abrikok naast abrikoos.
Men houdt voor goet Perseken op Apperkoos geoculeert, Verm. Landt-lev. (1668).
— Appelkok, appelekok … Abrikoos, Cornelissen-Vervliet (1899).
’t Bleeke geel van fluweelige perziken en appelkokken, F. Timmermans, Pallieter (1916).
Nicoline van der Sijs, Spaanse leenwoorden in de Nederlandse dialecten: Het Brabantse abrikok ‘abrikoos’, ook volksetymologisch veranderd in appelkok, gaat terug op het Spaanse albaricoque, albicoque, waarbij l wegviel voor b. Het Standaardnederlandse woord abrikoos is daarentegen ontleend via het Frans.
De appelkokken zijn dit jaar vroeg en klein, maar om duimen en vingers af te likken (duimen en vingers aflekken).
Wie weet naam voor nieuwe perzik?
Fik zelf zou de vrucht graag de Wommelgemse Appelkok noemen. “Appelkok was de enige naam voor perziken die ik als kind te horen kreeg." (hln.be 4 sep. 2015)
“Appelkok, antwerps oud dialekt, daarna werd het peche, nu perzik, als ze zo lekker smaken als toen ik kind was, welkom en succes.” (reactie op voorgaande)
1. Traditioneel wordt er in de carrousel een kwast (in Vlaanderen vaak floche genoemd) opgehangen aan een bal. Deze wordt om beurten omhoog en omlaag bewogen boven de hoofden van de kinderen die op de carrousel zitten. Als iemand erin slaagt deze kwast te grijpen, mag hij nog een beurt gratis op de carrousel. (Wikipedia)
2. sierkwast
vnw:
•bundeltje korte draden, franjes
•kwast
•(fig.) vrouwelijk schaamhaar
-de floche trekken/grijpen: een gratis ritje op de kermis krijgen
< verbastering van flos, vlos: pluizig, uitlopend in draden
zie ook flosj, strufel, trossel
Flochen gebruikt als decoratie.
Wie de floche kan grijpen, mag een gratis beurt op de paardenmolen.
Er hangen schoon flochekes aan hare sjaal.
Aan de zware floeren gordijnen hangen zware flochen.
> andere betekenis van floche
trappelen, over en weer ter plaatse stappen
graven of graafbewegingen maken (dieren)
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
3. Onhandig of met moeite gaan: ploeteren, ”baggeren”, strompelen, enz.
“Klein kinderen loopen nie, maar dabben. Deur ’t slijk dabben.” Cornelissen-Vervliet.
zie ook debberke
> andere betekenis van dabben
Toen de speelplaats nog één grote zandvlakte was, stonden we bij aanhoudend regenweer, te dabben in de platte meutte (= slijk > platte mortel) met onze botten.
Nu we het hondje van onze dochter mogen babysitten tijdens haar vakantie moet ik terugdenken aan een uitspraak van mijn vader: “een hond moet ik niet hebben want dat dabt putten”. (vader Josjdw – zie reacties)
verkooplokaal, veilingzaal, in de Vlaanders ook “crié” genoemd
vnw: verkooplokaal, veilinghuis
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
zie ook roepen
De verkoop van goederen uit faillissementen en deurwaardersexploten gaat door in roepzaal Hendrickx.
We leken wel trouwe veilingbezoekers geworden die elke dag ergens in een denkbeeldige roepzaal machteloos toekeken hoe en tegen welke prijs Europese overheden … (demorgen.be)
Op 3 maart 1980 werden de decorstukken en rekwisieten geveild in de roepzaal Anselmo, aan de Anselmostraat. (standaard.be)
uithalen, uitspoken
vnw: uithalen, uitspoken, uitrichten
-iets uitsteken: een streek uithalen, iets uitspoken
Van Dale 2018: uitdrukking; BE iets uitsteken
een streek uithalen
andere betekenis van uitsteken
Wat voor kattekwaad hebt ge nu weer uitgestoken? Zal het opnieuw klachten regenen?
rechtop, stilstaand, onbeweeglijk
< Frans: fixe
Als bn. en bw. is fiks SN volgens Van Dale, echter niet als bevel.
Ook Vlaams is “fiks” in de uitdr. “een fikse kater”
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Vast, onveranderlijk, strak. In dezen zin in Noord-Nederland niet meer in gebruik.
Sta eens fiks! Dan kan ik de zoom van uw broek omspelden.
En toen riep de sergeant tegen de soldaten: “Strekstaa..and-fiks!” En gelijk stonden ze stok en stijf in het gelid.
’s Anderendaags zat hij met een fikse kater.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
