Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
vnw: lijdensweg
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
vgl. ook calvarieberg
Het proces van het jaar gaat woensdag van start: “Die eerste dag wordt een calvarietocht voor Bart De Pauw”. (nieuwsblad.be)
Voor de landskampioen is de vergunning na een calvarietocht van bijna vijftien jaar een gigantische stap richting een nieuwe voetbaltempel. (standaard.be)
Liliane wil haar Telenet-factuur weer op papier ontvangen, maar dat wordt een calvarietocht. (radio2.be)
betaling voorafgaand aan levering, voorschot, voorafgaande betaling
ANW: (vooral) in België
zie ook voorafbetalen; voorafbetaling belastingen
De hotelhouder heeft de mogelijkheid om een volledige of gedeeltelijke voorafbetaling te vragen. Enkel na ontvangst van deze voorafbetaling is de hotelhouder gehouden dit contract te respecteren. (gezinsvakantie.be)
Geen voorschot/voorafbetaling, betaling na installatie. (valuedshops.be)
Er wordt bij de reservering een voorafbetaling van 50% betaald binnen de 10 werkdagen. (anna-grace.be)
Het gesubsidieerd officieel onderwijs omvat de gemeentescholen, stedelijke scholen en provinciale scholen. Die worden georganiseerd door respectievelijk gemeentebesturen, stadsbesturen en provinciebesturen. (open.fopem.be)
zie ook onderwijs, gesubsidieerd officieel ~
De inrichtende machten van gesubsidieerd officieel onderwijs zijn verenigd in twee koepels, het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap (OVSG) en het Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (POV).
bestuur, bestuursraad
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
SN-NL: directorium
Opm: Historisch is het een Frans begrip, maar blijkens goegel in BE voornamelijk gebruikt in de context van Europa, de Navo, …
Trouwens, zij die klagen dat de Frans-Duitse motor sputtert en daarmee de werking van de EU hypothekeert zijn dikwlijks ook diegenen die waarschuwen voor een directoire vanuit Berlijn en Parijs. (vrt.be)
Het zou voorbarig zijn om van een ,,directoire’’ te spreken in de Navo.(standaard.be)
Maar Europa kan niet werken op basis van een directoire. Dat heeft nooit gewerkt en zal ook nooit werken.” (hln.be)
fig.: iemand ultiem verkiezen, selecteren, aanstellen, weerhouden, …
dikwijls in vaste woordverbinding ‘opvissen als…’
Hij kreeg bij de Europese verkiezingen van 26 mei de vierde plaats op de N-VA-lijst, maar geraakte niet opnieuw verkozen. De partij vist hem nu dus op als gecoöpteerd senator. (vrt.be)
Ondanks 22.438 voorkeursstemmen raakt Van Den Driessche niet verkozen, maar het nationaal bestuur vist hem op als gecoöpteerd senator. (knack.be)
In 1985 werd hij niet herkozen als Kamerlid, maar de Volksunie viste hem op als gecoöpteerd senator. (doorbraak.be)
Martina Hingis wordt op haar 35ste opgevist voor Olympische Spelen (nieuwsblad.be)
Hij werd opgevist als lucky loser, na het forfait van een andere speler. (standaard.be)
een openbare ruimte versieren met bloeiende planten
Van Dale online 2018
bebloemen voorlopig toegevoegd in april 2017
BE met bloemen bedekken, versieren
“Onder impuls van gewezen imker Herwig Deryckere, de man maakt zich zorgen over het insectenbestand, bebloemen inwoners zelf hun straat.”HLN 150717)
stadsfiets
zie ook velo
Als typisch Antwerps vehikel nam Yves een ‘stadsvelo’ mee op uitstap. (nieuwsblad.be)
Mijn stadsvelo en den uwen hebben wel 2 dingen gemeen: een vaste vork en 1 blad vanvoor (forum.mountainbike.be)
vnw: familiebedrijf
zie familiaal
Welkom bij TVH, een familiaal bedrijf waar de werknemer centraal staat: “Je krijgt alle kansen om door te groeien” (demorgen.be)
De organisatie pleit dan ook voor een apart afzetkanaal voor Belgische varkens afkomstig van een familiaal bedrijf en voor binnenlands gebruik. (vrt.be)
Wijlen Vic Pauwels bouwde het familiaal bedrijf uit van een bescheiden kmo tot een wereldspeler, goed voor 2.300 werknemers (standaard.be)
ladder
de ‘ee’ is scherplang en klinkt dus o.m. als lier, leere, leijer, liër …
Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. vr., mv. en. Middelnederlands leer. Samentrekking uit Leeder, dat hetzelfde woord is als Ladder. De vorm Leer is zoowel in Zuid- als Noord-Nederland gebruikelijk.
Van Dale online 2018:
leer
1. ladder, m.n. trapleer
Mijn vroegste herinnering van toen ik vier jaar (oud) was, is een pompier die bij het blussen, met zijn spuit van een leer naar beneden gevallen was, en door vier omstaanders op een klein leerke werd binnengedragen in het huis van een gebuur.
Een beroemd woordgrapje afkomstig van komiek Chris Van den Durpel als Kamiel Spiessens (eigenlijk al een oeroude Vlaamse mop):
(tegen een getuige van Jehovah) “Als ’t voor de leer van Christus is, zet ze maar tegen de gevel!”
> andere betekenis van leer
vnw:
-de derde leeftijd: mensen die pensioengerechtigd zijn, 65-plussers
-de vierde leeftijd: mensen van meer dan 80 jaar, 80-plussers
Opm: Ondertussen ook in NL gebruikte term. Volgens sommige bronnen ligt de leeftijdsgrens van de vierde leeftijd op 75 jaar
vgl. leeftijd, de derde ~
Dan wordt een nieuwe categorie in het leven geroepen: de vierde leeftijd. Het geboortecijfer was ingestuikt en de levensverwachting bleef stijgen. (klara.be)
We glijden van junior naar senior en komen terecht in de derde, de vierde leeftijd. (leefmagazine.be)
vnw: bestaansminimum
Van Dale 2014: in België
NL bijstand.
zie ook: leefloner, leefloondynastie
Elke maand moet ik het geld bijeen schrapen om van mijn leefloon toe te komen.
kamer waarin gewoond of geleefd wordt, living
SN/NL: woonkamer
vnw: woonkamer, huiskamer
Een Van Gogh hoef ik niet in mijn leefkamer, maar Kevin De Bruyne wil ik wel in mijn voetbalploeg. (Walter van Steenbrugge)
geluidsoverlast
vnw: geluidshinder
De Vlaamse regering lijkt ons de Oosterweelverbinding met haar 19 rijstroken in Deurne door de strot te gaan duwen, de luchtvervuiling en lawaaihinder nog zal vergroten en onze stadsgenoten letterlijk de adem zal ontnemen. (deredactie.be)
functioneren, werken (van toestellen en apparaten, maar ook van principes, systemen, …)
vnw:
•lopen (in NL betekenis = gaan in VL, zie andere betekenis van marcheren)
•functioneren, werken
Typisch Vlaams: lopen, functioneren, werken: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 1
Afgeleid van het Frans “marcher”.
uitspraak: masjeren
zie ook macheren
Mijn koffiemachien marcheert niet goe meer, ik ga een nieuw moeten kopen.
Uit De Morgen (7/9/11): ‘Strafwerk? Och, dat marcheert allemaal niet meer’, reageert leraar André S. (56). ‘Honderd jaar geleden misschien wel, maar de grenzen liggen vandaag veel verder.’
ter discussie stellen, in twijfel trekken
standaardtaal in België? status onduidelijk
DS2015 standaardtaal
Dts. in Frage stellen
Fr. mettre en question
Oude wetenschappelijke denkbeelden durven in vraag te stellen.
VLD Antwerpen moet zich zelf in vraag stellen. (DS okt. 2006)
“Het optreden van de minister in deze affaire werd door verschillende leden van de oppositie in vraag gesteld. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
altijd, op ieder moment
Typisch Vlaams: “In Algemeen Nederlands wordt is ‘steeds’ synoniem met ‘voortdurend’ (‘Ik krijg steeds meer klachten’) of met ‘nog altijd’ (‘Ze is nog steeds aan het telefoneren’). In Belgisch-Nederland kan het ook betekenen: ‘op ieder moment’, bijvoorbeeld: ‘Je kunt je abonnement steeds opzeggen.’”: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
Ongeacht of je wagen nieuw of tweedehands is, het is steeds mogelijk om je garantie te verlengen (Renault.be)
Ophaling voor particulieren is steeds mogelijk in ons magazijn en dit op zaterdag tussen 9 u en 12 uur op volgende adres (robiniahout.be)
Je kan steeds bij de dienst kinesitherapie terecht voor verdere informatie en/of behandeling. (mariamidelares.be)
kraan aan de lavabo
SN-NL: wastafelkraan
Het lekt aan de lavabokraan waardoor het hout kapot gaat. (booking.com)
De uitloop van de lavabokraan is voorzien van een perlator met een zeef voor een mooie bruisende waterstraal. (klassieksanitair.com)
Wat dient er te gebeuren om een lavabokraan op een badkamerlavabo door de verplichte “waterkeuring” te krijgen? (bouwinfo.be)
wastafel
vnw: wastafel, wasbak, fonteintje
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5t; Vlaamsheid: 6
< Frans lavabo < Latijn
Vlaamse uitspraak: la·va·boo
zie ook lavoir; lavabokraan, lavabotafel, lavabomeubel; lavabospiegel
In onze badkamer is een bad, een WC en twee lavabo’s.
“Toen hij op een keer dronken thuiskwam, heeft hij in de lavabo geplast. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
Voor een dubbele lavabo moet een werkblad minstens 140 cm breed zijn. (standaard.be)
Er is bijvoorbeeld geen bad of douche, geen wastafel of geen lavabo met een mengkraan voor warm en koud water (zie grafiek). (standaard.be)
De ene doucht zeven keer per week, de andere zweert bij een kattenwasje aan de lavabo. (standaard.be)
Elke kamer krijgt een sanitaire cel met toilet, lavabo en douche. (standaard.be)
In Nederland wordt het klein lavabootje in de wc fonteintje genoemd. In België is fonteintje in deze betekenis weinig of niet bekend.
winnaar, de eerste, de beste(n)
vnw:
•geslaagd kandidaat
•winnaar van een wedstrijd
DS2015 standaardtaal
Van Dale: laureaat
gelauwerd of bekroond kunstenaar, geleerde of sporter
Ik was laureaat wiskunde in het laatste jaar van de humaniora.
Karel is laureaat van de loopwedstrijd.
Vroeger werd alle finalisten de titel “laureaat” toegekend, maar vanaf de pianowedstrijd van 1995 zijn enkel de zes hoogst gerangschikte finalisten laureaat, en worden de anderen ex aequo gerangschikt met de titel “finalist”. (Wikipedia over Koningin Elisabethwedstrijd)
Stella Chen is de eerste laureaat van de 19e editie voor viool van de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd. (vrt.be)
ergens zijn kunnen, moeite en tijd aan besteden – dikwijls tevergeefs
vnw: ergens zijn Latijn in steken: alles voor iets doen, zijn hoofd erover breken
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
“Ma vind da ik er wel al genoeg mijn latijn in gestoken heb. misschien vraag ik het vrijdag nog is na in het ziekenhuis aan de sociaal assistent.” (baby.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.