Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #671 07 September 2023: calvarietocht

    calvarietocht
    (zn. m.; ~en)

    vnw: lijdensweg

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België

    vgl. ook calvarieberg

    Het proces van het jaar gaat woensdag van start: “Die eerste dag wordt een calvarietocht voor Bart De Pauw”. (nieuwsblad.be)

    Voor de landskampioen is de vergunning na een calvarietocht van bijna vijftien jaar een gigantische stap richting een nieuwe voetbaltempel. (standaard.be)

    Liliane wil haar Telenet-factuur weer op papier ontvangen, maar dat wordt een calvarietocht. (radio2.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (05 Jan 2022 11:09)
    Dit woord was woord van de dag op 07 Sep 2023

    👍
    4

    #672 06 September 2023: voorafbetaling

    voorafbetaling
    (zn. v.; ~en)

    betaling voorafgaand aan levering, voorschot, voorafgaande betaling

    ANW: (vooral) in België

    zie ook voorafbetalen; voorafbetaling belastingen

    De hotelhouder heeft de mogelijkheid om een volledige of gedeeltelijke voorafbetaling te vragen. Enkel na ontvangst van deze voorafbetaling is de hotelhouder gehouden dit contract te respecteren. (gezinsvakantie.be)

    Geen voorschot/voorafbetaling, betaling na installatie. (valuedshops.be)

    Er wordt bij de reservering een voorafbetaling van 50% betaald binnen de 10 werkdagen. (anna-grace.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (04 Aug 2021 18:17)
    Dit woord was woord van de dag op 06 Sep 2023

    👍
    56

    #673 05 September 2023: gesubsidieerd officieel onderwijs

    gesubsidieerd officieel onderwijs
    (begrip)

    Het gesubsidieerd officieel onderwijs omvat de gemeentescholen, stedelijke scholen en provinciale scholen. Die worden georganiseerd door respectievelijk gemeentebesturen, stadsbesturen en provinciebesturen. (open.fopem.be)

    zie ook onderwijs, gesubsidieerd officieel ~

    De inrichtende machten van gesubsidieerd officieel onderwijs zijn verenigd in twee koepels, het Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap (OVSG) en het Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (POV).

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door fansy (10 Aug 2021 16:28)
    Dit woord was woord van de dag op 05 Sep 2023

    👍
    155

    #674 04 September 2023: directoire

    directoire
    (zn. o.; ~s)

    bestuur, bestuursraad

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
    SN-NL: directorium

    Opm: Historisch is het een Frans begrip, maar blijkens goegel in BE voornamelijk gebruikt in de context van Europa, de Navo, …

    Trouwens, zij die klagen dat de Frans-Duitse motor sputtert en daarmee de werking van de EU hypothekeert zijn dikwlijks ook diegenen die waarschuwen voor een directoire vanuit Berlijn en Parijs. (vrt.be)

    Het zou voorbarig zijn om van een ,,directoire’’ te spreken in de Navo.(standaard.be)

    Maar Europa kan niet werken op basis van een directoire. Dat heeft nooit gewerkt en zal ook nooit werken.” (hln.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (30 Jun 2021 12:17)
    Dit woord was woord van de dag op 04 Sep 2023

    👍
    25

    #675 03 September 2023: opvissen

    opvissen
    (ww, viste op, ogevist)

    fig.: iemand ultiem verkiezen, selecteren, aanstellen, weerhouden, …

    dikwijls in vaste woordverbinding ‘opvissen als…’

    Hij kreeg bij de Europese verkiezingen van 26 mei de vierde plaats op de N-VA-lijst, maar geraakte niet opnieuw verkozen. De partij vist hem nu dus op als gecoöpteerd senator. (vrt.be)

    Ondanks 22.438 voorkeursstemmen raakt Van Den Driessche niet verkozen, maar het nationaal bestuur vist hem op als gecoöpteerd senator. (knack.be)

    In 1985 werd hij niet herkozen als Kamerlid, maar de Volksunie viste hem op als gecoöpteerd senator. (doorbraak.be)

    Martina Hingis wordt op haar 35ste opgevist voor Olympische Spelen (nieuwsblad.be)

    Hij werd opgevist als lucky loser, na het forfait van een andere speler. (standaard.be)

    1 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 08:23)
    Dit woord was woord van de dag op 03 Sep 2023

    👍
    77

    #676 02 September 2023: bebloemen

    bebloemen
    (~de, ~d, zwak werkwoord)

    een openbare ruimte versieren met bloeiende planten

    Van Dale online 2018
    be­bloemen voorlopig toegevoegd in april 2017
    BE met bloe­men be­dek­ken, ver­sie­ren

    “Onder impuls van gewezen imker Herwig Deryckere, de man maakt zich zorgen over het insectenbestand, bebloemen inwoners zelf hun straat.”HLN 150717)

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door de Bon (09 Aug 2021 01:23)
    Dit woord was woord van de dag op 02 Sep 2023

    👍
    188

    #677 01 September 2023: stadsvelo

    stadsvelo
    (znw. de ~ (m.), ~'s)

    stadsfiets

    zie ook velo

    Als typisch Antwerps vehikel nam Yves een ‘stadsvelo’ mee op uitstap. (nieuwsblad.be)

    Mijn stadsvelo en den uwen hebben wel 2 dingen gemeen: een vaste vork en 1 blad vanvoor (forum.mountainbike.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door nthn (04 Jul 2021 00:05)
    Dit woord was woord van de dag op 01 Sep 2023

    👍
    16

    #678 31 August 2023: familiaal bedrijf

    familiaal bedrijf
    (uitdr.)

    vnw: familiebedrijf

    zie familiaal

    Welkom bij TVH, een familiaal bedrijf waar de werknemer centraal staat: “Je krijgt alle kansen om door te groeien” (demorgen.be)

    De organisatie pleit dan ook voor een apart afzetkanaal voor Belgische varkens afkomstig van een familiaal bedrijf en voor binnenlands gebruik. (vrt.be)

    Wijlen Vic Pauwels bouwde het familiaal bedrijf uit van een bescheiden kmo tot een wereldspeler, goed voor 2.300 werknemers (standaard.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (24 Jul 2022 08:20)
    Dit woord was woord van de dag op 31 Aug 2023

    👍
    5

    #679 30 August 2023: leer

    leer
    (de ~ (v.), -en)

    ladder

    vnw

    de ‘ee’ is scherplang en klinkt dus o.m. als lier, leere, leijer, liër

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. vr., mv. en. Middelnederlands leer. Samentrekking uit Leeder, dat hetzelfde woord is als Ladder. De vorm Leer is zoowel in Zuid- als Noord-Nederland gebruikelijk.

    Van Dale online 2018:
    leer
    1. lad­der, m.n. trap­leer

    Moderne ladder

    Mijn vroegste herinnering van toen ik vier jaar (oud) was, is een pompier die bij het blussen, met zijn spuit van een leer naar beneden gevallen was, en door vier omstaanders op een klein leerke werd binnengedragen in het huis van een gebuur.

    Een beroemd woordgrapje afkomstig van komiek Chris Van den Durpel als Kamiel Spiessens (eigenlijk al een oeroude Vlaamse mop):
    (tegen een getuige van Jehovah) “Als ’t voor de leer van Christus is, zet ze maar tegen de gevel!”

    > andere betekenis van leer

    15 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door haloewie en laatst gewijzigd door nthn (30 Aug 2023 14:04)
    Dit woord was woord van de dag op 30 Aug 2023

    👍
    403

    #680 29 August 2023: leeftijd, de vierde ~

    leeftijd, de vierde ~
    (uitdr.)

    vnw:
    -de derde leeftijd: mensen die pensioengerechtigd zijn, 65-plussers
    -de vierde leeftijd: mensen van meer dan 80 jaar, 80-plussers

    Opm: Ondertussen ook in NL gebruikte term. Volgens sommige bronnen ligt de leeftijdsgrens van de vierde leeftijd op 75 jaar

    vgl. leeftijd, de derde ~

    Dan wordt een nieuwe categorie in het leven geroepen: de vierde leeftijd. Het geboortecijfer was ingestuikt en de levensverwachting bleef stijgen. (klara.be)

    We glijden van junior naar senior en komen terecht in de derde, de vierde leeftijd. (leefmagazine.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (03 Aug 2023 07:46)
    Dit woord was woord van de dag op 29 Aug 2023

    👍
    6

    #681 28 August 2023: leefloon

    leefloon
    (het ~, geen mv.)

    financiële tegemoetkoming aan minvermogenden

    vnw: bestaansminimum

    Van Dale 2014: in België
    NL bijstand.

    zie ook: leefloner, leefloondynastie

    Elke maand moet ik het geld bijeen schrapen om van mijn leefloon toe te komen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door aliekens en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (03 Aug 2023 07:44)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Aug 2023

    👍
    360

    #682 27 August 2023: leefkamer

    leefkamer
    (znw. de ~ v ~s)

    kamer waarin gewoond of geleefd wordt, living
    SN/NL: woonkamer

    vnw: woonkamer, huiskamer

    Een Van Gogh hoef ik niet in mijn leefkamer, maar Kevin De Bruyne wil ik wel in mijn voetbalploeg. (Walter van Steenbrugge)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (03 Aug 2023 07:44)
    Dit woord was woord van de dag op 27 Aug 2023

    👍
    189

    #683 26 August 2023: lawaaihinder

    lawaaihinder
    (zn. m.)

    geluidsoverlast

    vnw: geluidshinder

    De Vlaamse regering lijkt ons de Oosterweelverbinding met haar 19 rijstroken in Deurne door de strot te gaan duwen, de luchtvervuiling en lawaaihinder nog zal vergroten en onze stadsgenoten letterlijk de adem zal ontnemen. (deredactie.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (03 Aug 2023 07:39)
    Dit woord was woord van de dag op 26 Aug 2023

    👍
    308

    #684 25 August 2023: marcheren

    marcheren
    (ww. marcheerde, heeft gemarcheerd)

    functioneren, werken (van toestellen en apparaten, maar ook van principes, systemen, …)

    vnw:
    •lopen (in NL betekenis = gaan in VL, zie andere betekenis van marcheren)
    •functioneren, werken

    Typisch Vlaams: lopen, functioneren, werken: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 1

    Afgeleid van het Frans “marcher”.

    uitspraak: masjeren

    zie ook macheren

    Mijn koffiemachien marcheert niet goe meer, ik ga een nieuw moeten kopen.

    Uit De Morgen (7/9/11): ‘Strafwerk? Och, dat marcheert allemaal niet meer’, reageert leraar André S. (56). ‘Honderd jaar geleden misschien wel, maar de grenzen liggen vandaag veel verder.’

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door aliekens en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Oct 2023 12:31)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Aug 2023

    👍
    445

    #685 24 August 2023: vraag, in ~ stellen

    vraag, in ~ stellen
    (uitdr.)

    ter discussie stellen, in twijfel trekken

    standaardtaal in België? status onduidelijk
    DS2015 standaardtaal

    Dts. in Frage stellen
    Fr. mettre en question

    Oude wetenschappelijke denkbeelden durven in vraag te stellen.
    VLD Antwerpen moet zich zelf in vraag stellen. (DS okt. 2006)
    “Het optreden van de minister in deze affaire werd door verschillende leden van de oppositie in vraag gesteld. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (08 Aug 2021 21:42)
    Dit woord was woord van de dag op 24 Aug 2023

    👍
    436

    #686 23 August 2023: steeds

    steeds
    (bw.)

    altijd, op ieder moment

    Typisch Vlaams: “In Algemeen Nederlands wordt is ‘steeds’ synoniem met ‘voortdurend’ (‘Ik krijg steeds meer klachten’) of met ‘nog altijd’ (‘Ze is nog steeds aan het telefoneren’). In Belgisch-Nederland kan het ook betekenen: ‘op ieder moment’, bijvoorbeeld: ‘Je kunt je abonnement steeds opzeggen.’”: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1

    Ongeacht of je wagen nieuw of tweedehands is, het is steeds mogelijk om je garantie te verlengen (Renault.be)

    Ophaling voor particulieren is steeds mogelijk in ons magazijn en dit op zaterdag tussen 9 u en 12 uur op volgende adres (robiniahout.be)

    Je kan steeds bij de dienst kinesitherapie terecht voor verdere informatie en/of behandeling. (mariamidelares.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (08 Aug 2021 07:06)
    Dit woord was woord van de dag op 23 Aug 2023

    👍
    23

    #687 22 August 2023: lavabokraan

    lavabokraan
    (zn. v.; ~kranen)

    kraan aan de lavabo

    SN-NL: wastafelkraan

    Het lekt aan de lavabokraan waardoor het hout kapot gaat. (booking.com)

    De uitloop van de lavabokraan is voorzien van een perlator met een zeef voor een mooie bruisende waterstraal. (klassieksanitair.com)

    Wat dient er te gebeuren om een lavabokraan op een badkamerlavabo door de verplichte “waterkeuring” te krijgen? (bouwinfo.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (02 Aug 2021 10:32)
    Dit woord was woord van de dag op 22 Aug 2023

    👍
    74

    #688 21 August 2023: lavabo

    lavabo
    (de ~ (m.), ~'s)

    wastafel

    vnw: wastafel, wasbak, fonteintje

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
    DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5t; Vlaamsheid: 6

    < Frans lavabo < Latijn

    Vlaamse uitspraak: la·va·boo

    Klik op de afbeelding
    78-208P

    zie ook lavoir; lavabokraan, lavabotafel, lavabomeubel; lavabospiegel

    In onze badkamer is een bad, een WC en twee lavabo’s.

    “Toen hij op een keer dronken thuiskwam, heeft hij in de lavabo geplast. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net

    Voor een dubbele lavabo moet een werkblad minstens 140 cm breed zijn. (standaard.be)

    Er is bijvoorbeeld geen bad of douche, geen wastafel of geen lavabo met een mengkraan voor warm en koud water (zie grafiek). (standaard.be)

    De ene doucht zeven keer per week, de andere zweert bij een kattenwasje aan de lavabo. (standaard.be)

    Elke kamer krijgt een sanitaire cel met toilet, lavabo en douche. (standaard.be)

    In Nederland wordt het klein lavabootje in de wc fonteintje genoemd. In België is fonteintje in deze betekenis weinig of niet bekend.

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door aliekens en laatst gewijzigd door nthn (21 Aug 2023 17:53)
    Dit woord was woord van de dag op 11 Sep 2008
    Dit woord was woord van de dag op 21 Aug 2023

    👍
    381

    #689 20 August 2023: laureaat

    laureaat
    (de ~, -en)

    winnaar, de eerste, de beste(n)

    vnw:
    •geslaagd kandidaat
    •winnaar van een wedstrijd

    DS2015 standaardtaal

    Van Dale: laureaat
    gelauwerd of bekroond kunstenaar, geleerde of sporter

    Ik was laureaat wiskunde in het laatste jaar van de humaniora.

    Karel is laureaat van de loopwedstrijd.

    Vroeger werd alle finalisten de titel “laureaat” toegekend, maar vanaf de pianowedstrijd van 1995 zijn enkel de zes hoogst gerangschikte finalisten laureaat, en worden de anderen ex aequo gerangschikt met de titel “finalist”. (Wikipedia over Koningin Elisabethwedstrijd)

    Stella Chen is de eerste laureaat van de 19e editie voor viool van de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd. (vrt.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door aliekens en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (02 Aug 2023 07:00)
    Dit woord was woord van de dag op 20 Aug 2023

    👍
    319

    #690 19 August 2023: Latijn, ergens zijn ~ in steken

    Latijn, ergens zijn ~ in steken
    (uitdrukking)

    ergens zijn kunnen, moeite en tijd aan besteden – dikwijls tevergeefs

    vnw: ergens zijn Latijn in steken: alles voor iets doen, zijn hoofd erover breken

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    “Ma vind da ik er wel al genoeg mijn latijn in gestoken heb. misschien vraag ik het vrijdag nog is na in het ziekenhuis aan de sociaal assistent.” (baby.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (02 Aug 2023 06:58)
    Dit woord was woord van de dag op 19 Aug 2023

    👍
    215

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.