Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
herenhuis
vnw: herenhuis, groot huis
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 5
< Frans maison de maître
Enkele prachtige meesterwoningen in de Hertogsstraat in Brussel.
Neoclassicistische meesterwoning uit de tweede helft van de 19de eeuw; gelegen in beboomde tuin met ijzeren hek aan straatzijde. (onroerenderfgoed.be)
In 2009 was de opening van het monumentale stadsmuseum Le Grand Curtius, in een voormalige meesterwoning aan de oever van de Maas (demorgen.be)
Meestergast is standaardtaal in België. Standaardtaal in het hele taalgebied zijn ploegbaas en voorman. Een ploegbaas, voorman of meestergast is een ‘opzichter over een ploeg arbeiders’. (vlaanderen.be/team-taaladvies)
vnw: meesterknecht, ploegbaas
Toen hij benoemd werd tot meestergast kreeg hij een bediendecontract.
De 2 pesters, een ploegbaas en een meestergast, werden ontslagen zonder vergoeding of opzegtermijn. (vrt.be)
Mijn vader werkte als meestergast bij de spoorwegen en van zijn inkomen leefde en studeerde een gezin van vier zonen. (demorgen.be)
opruimen van een begraafplaats, (graven) van menselijke resten ontdoen
Bestek en raming voor het ontknekelen van de gemeentelijke begraafplaatsen.
Om de nieuwe grafkelders te kunnen aanleggen moest een gedeelte van het kerkhof worden ontknekeld.
ver wat er tijdens en na het ‘ontknekelen’ gebeurt, bestaat weinig transparantie en heerst er taboe. Worden de menselijke resten naar een knekelput verplaatst, gecremeerd, of nog op een andere manier behandeld? (demorgen.be)
iets/iemand meenemen
vnw: in België ook: meenemen
-dat boek kunt u meedoen
Van Dale 2013 online: gewestelijk
in Antwerpen: meenemen, meepakken
De bloemkolen bij de groenselier zagen er zo mooi uit dat ik er wel een tweede wilde meedoen.
Bij aankoop van een nieuwe matras doen wij uw oude mee.
Wat moeten we meedoen op ons ruimte-avontuur? • Matrasovertrek en slaapzak (enkel bedden zijn voorzien) • Ondergoed • Toiletgerief(devleermuis.be)
aansteller
zie ook floosmaker, zjaarkloot, zjaar
De grootste “zjaarvent” van de bende (Titel)
70-jarige fietst na zwaar ongeval naar Compostella (26.06.15 santiboys)
vnw: van top tot teen, geheel en al
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale online 2023: (België) van kop tot teen: van top tot teen
Van kop tot teen onder de modder na vijfvoudige koprol met auto in Moorsele. (vrt.be)
Het aan Otis Redding schatplichtige ‘One Day’ werd van kop tot teen uit rauwe soul geboetseerd, en ‘Pencil Full Of Lead’ was ook raak. (demorgen.be)
Ik ging een tijdlang van kop tot teen gekleed in outfits van Hannah Montana. Ik schaamde me er achteraf voor, nu vind ik het best wel schattig. (standaard.be)
animator in de speelpleinwerking
google2019: .NL (4, allemaal m.b.t. VL)
5.000 speelpleinanimatoren krijgen stuk zeep in de bus: “Kinderen moeten vuil kunnen worden” (vrt.be)
Word jij speelpleinanimator? – Gemeente Melle
Tijdens de vakanties ben ik speelpleinanimatrice voor kinderen van 6-12j. Dit doe ik al 2 jaar. (nl.yoopies.be)
Parkwachter, bestuurder van een hondepoepzuiger of 5talige speelpleinanimatrice ? Ernstig blijven, beste lezertjes ! (bloggen.be)
video waarin beelden getoond worden waarmee b.v. een aanslag opgeëist wordt
geen AN of NL-versie van dit woord gevonden
google 2023: slechts 7 hits in .NL de meeste mbt BE
De schutter zegt in opeisingsvideo lid te zijn van IS: “Ongelovigen gedood”. (Belang van Limburg)
De dader vluchtte weg en plaatste kort daarna en opeisingsvideo, waarin hij vertelt hoe hij drie Zweden heeft gedood. (MSN)
Het agentschap werd geïnformeerd via een opeisingsvideo op YouTube, zo zei Maggie Durand, de communicatiecoördinatrice van het agentschap. (sport.be)
het zagen, het zeuren
Ik heb hem zijn goesting maar gegeven om van zijn gezaag van af te zijn.
is standaardtaal in België
maximaal, ten hoogste, hoogstens
vnw: in België ook gebruikt als bijvoeglijk naamwoord of bijwoord
DS2015 standaardtaal
‘Maximum’ als adjectief/bijwoord komt vaker voor in België, maar is in Nederland zeker niet onbekend.
zie ook minimum
zie ook maximum, met een ~ van
Het maximum aantal leerlingen toegelaten per klas bedraagt 25.
Ge moogt maximum 20 kg als bagage meenemen op een vliegtuig, handbagage niet meegerekend.
In Nederland:
De Raad kiest een Voorzitter en een Ondervoorzitter voor een periode van maximum twee jaar. (wetten.overheid.nl – Overeenkomst … Synchrotronstralingsinstallatie, Hfdst. II, art. 5)
met de matrak slagen
ook figuurlijk
demorgen: “Er zijn niet genoeg agenten om iedere betoger afdoende te matrakkeren”, oordeelt De Wever. (Tim F. Van der Mensbrugghe)
standaard.be: ,,Ik heb de laatste maanden zoveel over mij heen gekregen, ben zo dikwijls gematrakkeerd en beschuldigd van alles en nog wat.‘’ Het nieuws sloeg in als een bom: minister van Cultuur (en Brusselaar) Bert Anciaux neemt ontslag uit de Vlaamse regering! Het werkwoord matrakkeren is duidelijk (op z’n Brussels) afgeleid van het zelfstandig naamwoord matrak: volgens Van Dale niet-algemeen Belgisch Nederlands voor knuppel of gummistok.
stopverf
Van Dale: mastiek
< 1250 ‘hars van de mastiekboom’ < Frans mastic < middeleeuws Latijn masticum (hars) < Grieks mastichè (mastiek(hars))
BE; niet algemeen stopverf
Je moet de mastiek goed kneden alvorens je er het glas mee vastzet.
misschien, mogelijk(erwijs)
vnw: misschien, eventueel
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 5
Dees woord komt mogelijks uit het Frans.
reporter in Iedereen Beroemd: Morgen wordt het voorwerp van het jaar verkozen. Mogelijks is dat ‘drone’…
Zware brand in Koekelbergse loods mogelijks toch aangestoken (hln.be)
Quentin Houart mogelijks enkele weken out – KBVB
Terreurverdachten die mogelijks aanslag planden op EK-fandorp … (knack.be)
De mogelijks eerste democratische presidentswissel in de Congolese geschiedenis brengt chaos met zich mee. (vrt.be)
Welke bagage blijft mogelijks bij SP.A? – De Standaard
Reynders ontmoet mogelijks Congolees president Kabila (demorgen.be)
ronde sandwich met een gat erin
vnw: rond plat broodje met een kuiltje in het midden, bestaande uit tarwemeel met anijs
uitspraak: nadruk op laatste lettergreep
< Ontleend aan Oudfrans wastel, een bijvorm van gastel, nu gâteau
Van Dale online: gewestelijk, bestel: variant van mastel:
hardgebakken gekruid masteluinbroodje, vroeger m.n. gebruikt om er pap voor kraamvrouwen van te koken
zie ook gestreken mastel; gewijde mastel
Mastellen met kaas en warme chocomelk zijn super lekker.
Gentenaars roepen van hun belfort dat mastellen een typisch Gents gebak zijn. Zij dwalen. Even rondvragen en ik hoor dat ze nog gebakken worden in Ninove, in Aalst en in Sint-Niklaas. (bruzz.be)
Alles op de kaart is huisgemaakt: koeken met kaneel, pistache of pecan, een mastel met zalm of pastrami, shrimps with dips, salades,… (hipsteadresjes.gent)
pompbediende aan een naftstation
iemand die een pomp bedient
vnw: pompbediende, (benzine)pomphouder
,,Al sinds jaren horen wij dat Pakistaanse pompisten voor 100 frank per dag voor de kopstukken moeten werken’’, zegt de Aalsterse brandstofhandelaar André De Kegel. (standaard.be)
Op 23 januari 1968 werd bij het tankstation een ‘pompist’ gezocht en Leon meldde zich. (hln.be)
Onze klant is op zoek naar een pompist.Je staat in voor het verpompen van de beton, het reinigen en het onderhoud van de pompen. (vdab.be)
In Meetkerke maakt Arnout kennis met Amedé die heel zijn leven pompist was. Amedé pompte het water uit de polders om het land te winnen op de zee. (demorgen.be)
alstublieft; graag (als bevestigend antwoord)
zie ook: as, a, aub, als ge zoudt willen
- Wa zal ’t zijn voor madam?
- Vijfhonderd gram gekapt, als ge wilt. (alstublieft)
- Mag ’t ewa meer zijn?
- Awel ja, als ge wilt. (graag)
vnw: wortel, peen
In het voorbijrijden van een camping krijgen we nog goeie raad nageroepen: “Hang een carotte voor zijn snuit, dan raakt ge rapper vooruit!!”. (janhertoghs.be)
De soep " inspiratie " van de dag was een carotte soep. (tripadvisor.be)
Tijdens het zwemmen zorgde opa Yves voor het klaarmaken van de carotjes & boontjes (idobbelaere.be)
de scheidsrechters, de officials
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen: de officiëlen: officials: (niet algemeen) officieel persoon
opm: Het staat in Van Dale enkel in de meervoudsvorm en ik vind op googel ook niet direct toepassingen van een enkelvoud
Beslissingen van de officiëlen zijn niet voor discussie vatbaar en openlijke kritiek wordt niet geduld (kbgoduvafruit.be)
De technische controle zal uitgevoerd worden door de officiëlen en zal plaatsvinden op het middenterrein. (vrcb-autorodeo.be)
De officiëlen kwamen en keurden. Er werden foto’s voor de kranten genomen van de kinderen in hun fort met de glimlachende ouders erachter. (De hondsdagen – Hugo Claus)
als iets dat niet klopt, dat ongerijmd is
Het is me niet duidelijk of het gelijknamige lied van Bobbejaan Schoepen aan de oorsprong van deze uitdrukking ligt
Wordt ook in NL wel gebruikt, maar verhoudingsgewijs veel minder dan in VL en dikwijls met expliciete verwijzing naar het lied van Bobbejaan Schoepen
Heel ‘t huis lag in as en er riep een pompier
Da’s nog niet zo erg als een café zonder bier (uit: Café zonder bier – Bobbejaan Schoepen)
Deschachts hart bloedt: “Anderlecht niet in Europa is als een café zonder bier” (vrt.be)
Een bedrijf zonder Excel is als een café zonder bier. (kwinta.be)
Een boer zonder bijen (is als een café zonder bier) – De Standaard
Omdat ze verkouden is, beschikt ze niet ten volle over haar smaakpapillen, en een “kok zonder smaak is als een café zonder bier” vindt ze.(frontview-magazine.be)
kalme vastberadenheid, geruststellende zekerheid
Door Herman Van Rompuy in 2009 gelanceerd in zijn beleidsverklaring; inmiddels veralgemeend in het Vlaams (politiek) taalgebruik
De Belg Van Rompuy stond bekend om zijn ‘rustige vastheid’, een voorzichtig manoeuvrerende rasdiplomaat. (NRC-Handelsblad)
Voor de rest is de justitieminister de rustige vastheid in een poel van polarisering. Zelfs toen cipiersbonden zijn kabinet sloopten, bleef Geens open voor overleg. (DDW)
MET RUSTIGE VASTHEID. Bij de juryleden in het witblauwras was er slechts éénmaal lichte twijfel. (veeteeltvlees)
Tussen alle troeblerende politieke tumult, zowel buiten als binnen onze grenzen, kunnen we ons dan toch nog vastklampen aan één rustige vastheid: Filip Dewinter als lijsttrekker bij de Antwerpse verkiezingen. (demorgen.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.