Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
vnw: met iemand naar bed gaan, geslachtsgemeenschap hebben
variant: betrekking hebben
zie ook betrekkingen, seksuele betrekkingen
Mariette had betrekkingen met hem. Als ze hier komt, kan hij ook niet ver zijn. Een mederninnaar heeft ze nu misschien gedood. (idesetautres.be)
Twee vrouwen uit de onderzoekspopulatie hadden betrekkingen voor het huwelijk met de man die later hun echtgenoot zou worden (ugent.be)
Hij had betrekking met andere vrouwen… (mechelenblogt.be)
de nonkel die zich op feesten laat kennen door zat te worden, de plezante en/of de ambetante uit te hangen;
bij uitbreiding: elke man met dergelijk gedrag
vgl. plezante nonkel, foute nonkel
zie verzamellemma mensen
nieuwsblad.be: Philippe Geubels heeft het deze week in ‘Geubels en de Belgen’ over familiefeesten. Dit is dus de ideale gelegenheid om te polsen of je een ‘zatte nonkel’ hebt?
hln.be: “In iedereen schuilt een zatte nonkel”
veto.be: De studententijd is de tijd van je leven,” lalt de zatte nonkel op een doorsnee familiefeest wel eens tegen de gemiddelde student.
N-VA blijft in Europese ECR-fractie, ondanks andere controversiële leden: “Elke fractie heeft wel die zatte nonkel” (vrt.be)
korpschef van een politiezone
Michel Beckers is opnieuw zonechef van de lokale politie HAZODI. (standaard.be)
De zonechef kwam op de gemeenteraad de veiligheidsbarometer van de zone voorstellen. (hbvl.be)
Sinds de aanstelling van de zonechef is de sfeer in het korps onder nul gezakt. (hln.be)
SN/NL: ergens op drukken
bv. “op een knop duwen/drukken”:
“op de knop duwen” .BE: 1280; .NL: 877
“op een knop duwen” .BE: 629; .NL: 323
“duw op de knop” .BE: 3740; .NL: 2510
→ merk op dat een aanzienlijk deel van de Nederlandse resultaten eigenlijk door Belgen of grens-Nederlanders geschreven is
En nu … op de knop duwen (vrt.be, onderhoofding in artikel “Te veel taalfouten opgemerkt”)
Donderdagochtend zette een controleur van De Lijn veertig kinderen van de bus omdat ze lawaai maakten en op de bel bleven duwen. (standaard.be)
Met de vinger op de wonde duwen, is pijnlijk! (sevilayaltintas.be)
geld dat de koning ontvangt van de Belgische overheid om zijn functie uit te oefenen
Nederland: uitkering
De civiele lijst van koning Filip bedraagt 11.554.000 euro. (Knack 10.11.15)
neologisme: sociale tewerkstelling in de milieusector
Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) heeft een tweede reeks ‘groenjobs’ goedgekeurd. Het gaat om Vlaamse steun voor jobs die laaggeschoolden met weinig kansen op de reguliere arbeidsmarkt kunnen uitvoeren in de natuur. (vrte.be)
Het ontwerpbesluit groenjobs, dat compensatie voorziet voor gemeenten en actoren die doelgroepwerknemers inzetten voor het uitvoeren van milieugerelateerde taken, werd door de Vlaamse Regering goedgekeurd. (socialeeconomie.be)
Bij de aanvraag voor een groenjob moeten zowel de Administratie Werkgelegenheid als het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) het dossier goedkeuren. (vlaamsparlement.be – 2011)
een BE muntstuk ter warde van 20 frank van voor de euro(ongeveer een halve euro)
zie ook vijffrankstuk, tienfrankstuk
Hij wierp een twintigfrankstuk in de incamuts. ‘Ik krijg altijd medelijden met dat soort typen,’ zei hij tegen Splendide (Zijn er kanalen in Aalst – H.Brusselmans)
een uitstap
ANW: (vooral) in België, weinig gebruikt
Maandag 3 October zal de fanfare «De Volksvrienden» een sortie doen langs de wijken St Lievenspcort en Heirnis. (De Vooruit)
> andere betekenis van sortie
de Belgische vlag
ook: tricolore vod
zie ook tricoloor en tricolore (bn.)
Op Koningsdag hangt de Paul zijn tricolore uit het venster.
Weinig tricolores in Zelzate (Titel)
Op de Nationale Feestdag (feestdag, nationale ~ van België) annex troonsopvolging waren opvallend weinig vlaggen in het Zelzaatse straatbeeld te bekennen.(HN 21.07.13.)
vnw: seizoensopruiming
Inderdaad, in de aankondiging van uw prijsvermindering kunt u het wel hebben over bv. ‘speciale kerstacties’, maar mag u niet uitpakken met de woorden ‘solden, einde reeks, einde voorraad, opruiming, einde seizoen’. (ondernemingsdatabank.indicator.be)
Waxen ski’s of snowboard einde seizoen aan €15. (decathlon.be)
We kopen van winkels, curatoren, merkhouders, distributeurs en handelaren. Nationaal en internationaal. In elk segment. Of het nu gaat om een faillissement, stopzetting, einde seizoen, opruiming, collectiewissel, overstock of restpartijen. Wij helpen u er graag van af. (2dehands.be)
Sardina pilchardus: is een volwassen sardine en behoort tot de haringachtigen. Het is een vette vis die bijna nooit vers in de handel is. Hij wordt verkocht in blik, meestal met een lichte tomatensaus.
Van Dale 2020 online: BE
SN-NL: pelser
Deze avond eten we pilchards bij ons brood.
bier van natuurlijke gisting, lambiek, lambic
lambi(e)k is mogelijk afkomstig van (bier) alambiek ‘(bier uit het) distilleertoestel’ en is ontleend aan Frans (bière) alambic. Daarin is alambic ‘distilleertoestel’ ontleend aan Arabisch al-anbīq ‘de vaas, het vat’, ontleend aan Grieks ambix ‘vaas’.
Een andere, minder waarschijnlijke verklaring is dat het zou gaan om bier uit Lembeek, tot 1795 een vrije heerlijkheid zonder tolrechten en accijnzen, waar dus veel brouwers en alcoholstokers gevestigd waren; lambiek zou dan ontstaan zijn via de Franse uitspraak van Lembeek, maar de i is daarmee niet goed te verklaren. (bron: M. Philippa e.a.)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Naam van eene biersoort die te Brussel gebrouwen wordt.
- Brussel! … Stad van faro en geuze lambik, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903)
Van Dale 2016 online spelt lambiek
Klik op de afbeelding:
Bieren op basis van lambik
zie ook geuze
Da’s goeie lambik! Doe mij nog zo maar ene.
’k Hem liever lambik dan kriek.
Ik had altijd gedacht dat ‘lambik’ genoemd was naar Lembeek, maar dat is blijkbaar nie waar, het zou komen van het brouwgerief ‘alambiek’. Ge moet het maar weten …
In de betekenis “een glas lambik” is mv. ~ken: Garçon, 3 lambikken, ofte 3 glazen lambik.
1) “De solidariteitsbijdrage is een progressieve sociale inhouding op het totale brutobedrag van de pensioenen (inclusief buitenlandse pensioenen vanaf 01/2013), renten en sommige aanvullende voordelen.” (fgov.be)
2) “Wanneer een voertuig door de werkgever aan de werknemer ter beschikking wordt gesteld dat ook voor privé-doeleinden mag gebruikt worden, ontstaat hierdoor een voordeel in natura waarop een RSZ-solidariteitsbijdrage verschuldigd is.” (sdworx.be)
vnw: aanvullende bijdrage voor de sociale zekerheid
1) Minister van pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) gaat de solidariteitsbijdragen op de hoogste pensioenen geleidelijk afschaffen. (demorgen.be)
2) De werkgever die een bedrijfsvoertuig ter beschikking van zijn werknemer stelt, is een solidariteitsbijdrage verschuldigd. (groups.be)
NL: loopgraaf
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
zie ook gracht
zie ook:
loopgracht, in zijn ~ zitten of blijven
loopgracht, uit zijn ~ komen
De Dodengang is een bewaard stuk van de loopgrachten uit de Eerste Wereldoorlog.
EXPO: fotografie uit de loopgrachten – België – Knack.be
Wandeltocht : Wegwijs in verdwenen loopgrachten. (westtoer.be)
Loopgraaf moet eigenlijk ‘loopgracht’ zijn. ‘Loopgraaf’ is afgeleid van het Duitse laufgraben. Graben is een gracht, een sloot of kuil in de … (nrc.nl)
Beelden van het Oekraïense leger tonen hoe hard de gevechten in de loopgrachten eraan toe gaan. (vrt.be)
De Oekraïense soldaten zijn in het westen ingegraven in loopgrachten achter de rivier Bachmutovka. (demorgen.be)
(Van Dale) productiekosten voor zover die in te betalen lonen bestaan
De meervoudsvorm loonkosten is Standaardnederlands. In Vlaanderen is de enkelvoudsvorm echter veel couranter.
DS2015 geen standaardtaal
De loonkost bedraagt 1000 euro.
standaard.be: Huur- en loonkost te hoog om Belgische Mexx-winkels over te nemen
standaard.be: België bij landen met hoogste loonkost
playbacken
Wanneer de acteurs hun tekst lippen, wordt meestal niet hun hele hoofd maar slechts een deel van hun gezicht getoond. (dewitteraaf.be)
De negenjarige Lin Maoke, een rijzende ster in China, mocht het lied ‘lippen’ op de openingsceremonie omdat ze er beter uitziet dan Peiyi. (demorgen.be)
Hij lipte het lied mee, het werden plofjes in mijn oor.(Rotmoevie – Marian De Smet)
Figuranten acteren op de achtergrond en in stilte, waarbij ze lippen wanneer ze in gesprek zijn.
verkiezingen: Lijststem, het kiezen voor de hele lijst (rood bolletje bovenaan de lijst).
Van Dale 2013 online: in België
vgl. naamstem
Als ge een kopstem uitbrengt zonder naamstemmen dan betekent dat ook dat ge akkoord zijt met de volgorde van de kandidaten op die lijst.
volledig, in al zijn aspecten, …
ook: op de hele lijn (zie voorbeelden)
vnw: op/over de hele lijn gelijk hebben: over de hele linie
taaladvies.net: Over de hele lijn is standaardtaal in het hele taalgebied. De combinatie wordt vooral gebruikt in België. Over de hele linie is standaardtaal in Nederland.
ook: over de ganse lijn, over gans de lijn
Hij werd over heel de lijn vrijgesproken.
Hij heeft over heel de lijn gefaald.
Juli was over de ganse lijn een tegenvaller voor de kust.
… van de Republikeinse Partij heeft onlangs een resolutie aangenomen waarin verklaard wordt dat u op de hele lijn een mislukking bent. (humo.be)
afgedaan hebben, het verkwanseld hebben
ook: er gelegen hebben bij iemand
vnw: er bij iemand gelegen hebben: het bij iemand verkorven, verprutst hebben
Lulleman is hij wil zich gewoon goedpraten dat soort dingen doet men niet hij heeft er gelegen bij mij (hln.be)
We hebben het hier al geschreven: hij heeft er gelegen, Dominique de Villepin. Kreeg eerder al de volle laag voor zijn slap gehannes (knack.be)
De D(ure) B(ank) heeft voor mij afgedaan, ze hebben er gelegen. (spaargids.be)
een klein jongetje, een klein meisje,
alg. een klein kind
znwb: patodder (patotter, petotter): Ter aand. van een klein, veelal mollig, kind: dreumes, peuter.
zie ook patatter, patotter, pagadder
We gaan op reis naar d’Ardenne en we nemen onze petotter mee.
Ons klein petotterke is zo schattig in haar nieuw kleedje.
Zit je dus met een petotter of twee voor de buis? Dek hun ogen dan af wanneer het bijvoorbeeld tot een confrontatie tussen Hélène en William komt. (flair.be)
Geen babyfoliekes op de muur die na x-aantal jaar overschilderd moeten worden omdat ze niet meer bij de leeftijd van onze petotters passen. (greenkit.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
