Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
draaizeef, roerzeef
vnw: roerzeef
< Belgisch-Frans: passe-vite
genoemd naar de merknaam gegeven door zijn uitvinder Victor Simon, een Belg. Het toestel werd in 1928 op de markt gebracht en 50 jaar later (1978) ging het bedrijf falliet. De verkoopslogan was: een Passe-Vite is een zeef maar niet alle zeven zijn een Passe-Vite.
uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren
Frans: moulin à légumes
zie ook: pasvit, pasfit, passevite; verzamellemma verwaterde merknamen
In Frankrijk hebt ge 2 eindprodukten van kweeperen (coings):
de gelée (gelei), gemaakt van het met suiker uitgekookte en uitgelekte sap en de pâte de coing (in repen gesneden en gedroogde vruchtenpasta) die door de passe-vite gehaald wordt.
Het handige hulpmiddel in de keuken de “passe-vite” werd in Brussel bedacht en werd uiteindelijk een miljoenensucces. Maar weet je wie en hoe die “passe-vite” is bedacht? (vrt.be)
maatschappelijk werker
wikipedia: De titel maatschappelijk assistent(e) is in België een sinds 1946 wettelijk beschermde titel voor een persoon die beroepsmatig actief is in het maatschappelijk werk.
vnw: maatschappelijk assistent(e): maatschappelijk werk(st)er
Van Dale 1995: (in Belg.)
Van Dale 2020 online: BE
zie ook: assistent(e), maatschappelijk ~
oudere benaming: assistent, sociaal ~
Zelfs de begeleiding van een maatschappelijk assistent van het OCMW wees em van de hand. Hij wou zijn boontjes alleen doppen, met het gekende gevolg.
Het Koninklijk Instituut Woluwe O.C. wenst voor het MPI aan te werven: 1 maatschappelijk assistent (m/v) voor een tijdelijke, voltijdse betrekking binnen de afdeling van kinderen met een autismespectrumstoornis en/of gedrags- emotionele stoornissen.
Hallo, hey, joeh, yo
welkomsgroet bij vrienden ondereen.
Oorsprong: Het Huis van Wantrouwen
- Ha, de Serge, komt er bij man!
- Yo, de mannen!
Yo, de mannen is sinds begin de jaren 90 een catchphrase.
overlast, geluidshinder veroorzaakt door wagens die met luide knalpotten (uitlaten) door Vlaamse steden rijden
google2023: de meeste hits op .NL zijn mbt .BE
Bewoners van de wijken rond het Gentse stadscentrum blijven klagen over ‘knalpotterreur’: wagens die met brullende motoren door de woonwijken scheuren. (De Standaard)
De politie van Geraardsbergen gaat harder optreden tegen knalpotterreur. Dat zijn chauffeurs die overlast veroorzaken met hun snelle en luide auto’s. (TV Oost)
Knalpotterreur is een opgestoken vinger naar de medemens en naar het klimaat in het bijzonder (demorgen.be)
In jaar tijd bijna 500 meldingen over asociaal rijgedrag en knalpotterreur in Gent (vrt.be)
website die huizen laat zien voor kopers en verkopers
SN: huizenwebsite, vastgoedwebsite
Immosite wil drones inzetten om woningen te fotograferen.
Fiscus kijkt mee op immosites: “Als tweede badkamer niet aangegeven is bij kadaster, kan herziening je honderden euro’s kosten” (vrt.be)
Katholiek geloof: uit het doopregister laten schrappen (volgens de kerk kan dit niet, maar wordt de ontdoopte enkel in het register ‘gemarkeerd’)
ANW: vooral Belgisch-Nederlands, neologisme
Was bij de topwoorden van het jaar 2010 in VL, o.a. na tentsletje
Er circuleren tegenwoordig speciale formulieren op het internet om zich te laten ontdopen.
Dat hij beseft dat het “geen knijt” uitmaakt. “Maar toch: ik heb me laten ontdopen.” Dat schreef cartoonist Steven Degryse, beter bekend onder de naam Lectrr, maandag op zijn Instagram-account bij een foto van zijn mail naar het bisdom Brugge. (demorgen.be)
letterlijk: de mayonaise wordt niet stijf
figuurlijk: de relatie in een groep is niet goed, de samenwerking lukt niet; (dikwijls gezegd over spanningen in een politieke coalitie)
Ook: " iemand zijn mayonaise pakt niet": het lukt niet, hij kan het niet, wat hij doet slaagt niet aan
Ook positief mogelijk: “de mayonaise pakt” en “de mayonaise lijkt te pakken”
Van Dale 2018 online: BE
vgl. mayonaise, de ~ begint te schiften
De mayonaise pakt niet (TITEL)
Deze week moet de verzwakte Vlaamse regering het parlement trotseren. De oppositie zal inhakken, maar het is vooral uitkijken naar opmerkingen uit de meerderheid. (HNB 040612)
Na uitgebreide verontschuldigingen van Lieten is voor Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) het ‘incident gesloten’. Incident gesloten? Om nog eenmaal een oneliner van Stevaert te parafraseren: de mayonaise pakt niet. Zowel die van de Vlaamse regering als die van de SP.A is helemaal geschift. (Knack 220211)
De Hagenees traint zogezegd vanuit de buik, maar zijn mayonaise pakt niet. (HBVL)
In positieve zin:
De analisten bij Extra Time zien positieve signalen bij Waasland-Beveren. “De mayonaise lijkt nu wel te pakken”, stelt Filip Joos. Een uitspraak die Jan Mulder niet kent. “De mayonaise lijkt gebakken?” (Sporza.be)
Als trainer mag je langs de lijn nog zo hard staan roepen, als er geen chemie is met de spelers, houdt het op. De mayonaise moet pakken. (demorgen.be)
dwars zitten, storen, bezig houden
vnw: dat ligt (zwaar) op mijn maag, dat ligt me (zwaar) op de maag: dat zit me dwars
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
NL: dat zit/ligt hem dwars in de maag
Die ruzie ligt hem nog altijd zwaar op zijn maag. Sindsdien klapt hij niet meer tegen haar.
De standaard: Dat ligt op zijn maag en veroorzaakt nachtmerries.
forum: De 3-1 nederlaag op de Bosuil lag hem zwaar op zijn maag.
opblaasbare slaapmatras of ook wel zwemmatras
vnw: luchtbed
Op kamp slapen de wolfkes op een luchtmatras of op een veldbed.
Zij dobberde op een luchtmatras in zee en viel pardoes in slaap.
vervuiling i.h.b.: luchtbezoedeling, waterbezoedeling
Volgens vrttaal.net mag bezoedeling alleen nog in figuurlijke zin gebruikt worden: bv. iemands naam bezoedelen.
Van Dale 2015 online: BE; verouderd
vnw: vervuiling, verontreiniging
vgl. luchtbezoedeling, waterbezoedeling, lichtbezoedeling, horizonbezoedeling
Amai, ziet die zwarte smoor uit zijn chaspijp! Dat is pas luchtbezoedeling.
Het gaat onder meer over de bezoedeling van grondwater en bijvoorbeeld het voorzien van waterzuiveringsstations. (demorgen.be)
Zo moest Shell 70 miljoen euro schadevergoeding betalen voor de bezoedeling van het drinkwater in Bodo. (vrt.be)
1) het winnende lot trekken, de hoofdprijs winnen
2) het treffen met iemand (NL: het lot uit de loterij hebben)
3) iets uitzonderlijks verworven hebben; de kans van uw leven gekregen hebben
4) pejoratief: het niet getroffen hebben
vnw: het groot lot winnen: de hoofdprijs, het hoogste lot winnen
1) “Als ik het groot lot zou winnen? Dan ga ik kamperen!” De stad Amsterdam heeft per ongeluk 186.000 euro op een verkeerde rekening gestort. De enorme som geld belandde bij een Brabander, die weigert om het bedrag terug te betalen. Bron: Vlaamse Kampeertoeristen
2) “Mijn vrouw is fantastisch. Ik ben een van die mensen die het groot lot gewonnen heeft. Ze is heel slim, een goede actrice, een fantastische moeder en echtgenote. Ze kan alles aan. Ik ben beretrots op haar.” Bron: deredactie.be
3) “Die van Brugge en Luik zouden beter zwijgen, want ze hebben met Euro 2000 het groot lot gewonnen met dank aan Constant (Vanden Stock, nvdr.)”, twittert Verschueren. (hln.be)
3) Antwerpen had het groot lot gewonnen. Zo leek het vorig jaar in mei. Rijke Saoedische zakenmannen zouden in de haven een fabriek komen neerpoten. (hln.be)
4) Wij hebben blijkbaar weer het groot lot gewonnen met ons stukje Noordzee Geen enkele oliebron. (politics.be)
4) Heb afgelopen woensdag(de 13de dan nog) ook het groot lot gewonnen…in de vorm van een brief van FOD financien…wij hebben de eer u te mogen melden dat u, voor het aanslagjaar 2009, een kleine 6000 eur. mag betalen! (juridischforum.be)
kiesprogram(ma) i.p.v. verkiezingsprogram(ma) (‘Schrijft Knack Belgisch?’- Siegfried Theissen)
ook: kiesprogram, zie voorbeelden
‘Welnu, wat zeggen de encyclieken in hun kiesprogramma?’ (Knack, 21-06-2000)
Antwerpse sp.a trekt met kiesprogramma de boer op. (demorgen.be)
Het staat niet in hun kiesprogramma, en als ze na de verkiezingen aan de macht komen, komt er dus geen belasting op vleesproducten.(vrt.be)
Nu eens met jeugdige branie een klimaatplan aankondigen, dan weer terugplooien op een klassiek rood kiesprogram. (demorgen.be)
…hun kiesprogram budgettair te laten evalueren door een neutrale studiedienst – bijvoorbeeld het Planbureau – door het parlement niet. (etion.be)
klas voor hoogbegaafde kinderen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
irishof.be: De kangoeroeklas is er voor leerlingen die meer uitdaging nodig hebben. De leerstof in de klas wordt gemakkelijk verwerkt waardoor deze leerlingen niet leren om een inspanning te leveren en soms interesse en motivatie verliezen. De leerlingen komen een bepaalde periode naar de kangoeroeklas: welke periode staat vermeld op het infobriefje.
deklinker.be: Beleid hoogbegaafdheid en kangoeroeklas
bezuiden de taalgrens: Wallonië + Oostkantons
ook: beneden de taalgrens
zie ook boven de taalgrens
Tom Lanoye onder de taalgrens. De naam Tom Lanoye doet bij weinig Franstalige Belgen een belletje rinkelen. Komt daar binnenkort verandering in? (canvas.be)
Geen provinciaal voetbal onder de taalgrens door België-Wales. (sporza.be)
‘Dat België op deze manier niet meer functioneert, is ook onder de taalgrens een breed gedragen gevoel’ (demorgen.be)
iemand die vloeren legt, AN: vloerenlegger
zie ook: bevloerder
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 6
De opleiding vloerder-tegelzetter duaal wordt georganiseerd als een specialisatiejaar in het derde leerjaar van de derde graad beroepssecundair onderwijs. (curriculum.be)
Deze problematiek betreft inderdaad een uitvoeringsfout van de vloerder, legt advocaat Guy Baelde uit. Er is geen twijfel dat hij verantwoordelijk is voor deze fout. (Livios)
Met zijn stijl deed Leon Van de Velde geen enkele toegeving aan de waan van de dag. Hij verdiende zijn dagelijks brood als vloerder en kon zo met zijn tekeningen altijd zijn zin blijven doen. (GVA)
VAB-rijschool: Ontruimingspijl op een kruispunt
Een naar links gerichte groene pijl afzonderlijk geplaatst bij het uitrijden van een kruispunt, betekent dat het tegenliggende verkeer op de rijbaan die de bestuurders bij het links afslaan gaan verlaten, tegengehouden wordt door een rood licht, om zo het ontruimen van het kruispunt te vergemakkelijken.
VD2015 online: in België
zie ook verzamellemma wegcode
standaard.be: Minister Hilde Crevits (CD&V) is ingegaan op de vraag van de CD&V om een groene ontruimingspijl te plaatsen aan de verkeerslichten op het kruispunt Kerkstraat en Zeebruggelaan.
gentblogt.be: Het kruispunt R40/Kunstlaan heeft gewoon een ontruimingspijl nodig voor linksafslaand verkeer R40 naar Kunstlaan. Op die manier krijgt dat verkeer even groen en kan al het verkeer over steken.
te voorschijn komen, op tafel komen, uitkomen
verouderd?
Ik zou graag zien dat onze jonge mandatarissen en militanten op het tapijt komen in vrije tribunes, tijdens debatten en andere confrontaties. (Knack)
Nu, onze beurt zal komen, nog wat geduld. Bij onzen terugkeer zal alles wel op het tapijt komen. (De groote oorlog)
1) een brand die opnieuw opflakkert
2) een ruzie, geschil, kwaal, .. die opnieuw aanwakkert
Van Dale 2020 online: BE
zie ook her-
1) Het brandje in de filterkast blijft smeulen en heropflakkeren, zodat de brandweer met een minimumbezetting ter plaatse blijft. (demorgen.be)
2) Koffiemok doet eeuwenoude stadsvete heropflakkeren – VRT.be
vnw: met iemand naar bed gaan, geslachtsgemeenschap hebben
variant: betrekking hebben
zie ook betrekkingen, seksuele betrekkingen
Mariette had betrekkingen met hem. Als ze hier komt, kan hij ook niet ver zijn. Een mederninnaar heeft ze nu misschien gedood. (idesetautres.be)
Twee vrouwen uit de onderzoekspopulatie hadden betrekkingen voor het huwelijk met de man die later hun echtgenoot zou worden (ugent.be)
Hij had betrekking met andere vrouwen… (mechelenblogt.be)
de nonkel die zich op feesten laat kennen door zat te worden, de plezante en/of de ambetante uit te hangen;
bij uitbreiding: elke man met dergelijk gedrag
vgl. plezante nonkel, foute nonkel
zie verzamellemma mensen
nieuwsblad.be: Philippe Geubels heeft het deze week in ‘Geubels en de Belgen’ over familiefeesten. Dit is dus de ideale gelegenheid om te polsen of je een ‘zatte nonkel’ hebt?
hln.be: “In iedereen schuilt een zatte nonkel”
veto.be: De studententijd is de tijd van je leven,” lalt de zatte nonkel op een doorsnee familiefeest wel eens tegen de gemiddelde student.
N-VA blijft in Europese ECR-fractie, ondanks andere controversiële leden: “Elke fractie heeft wel die zatte nonkel” (vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.