Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
café
Klik op de afbeelding
Estaminet in Saint-Omer, Frankrijk
Ik heb Charel daarnet nog gezien in de estaminet.
zie ook verzamellemma kledij
< andere definitie van gilet
Mijn t-shirt is tussen de tiret van mijn gilet geraakt.
puntenslijper voor potloden
ook puntenscherper, potloodscherper, aanscherper
vnw: puntenslijper
.jpg)
Het puntje van mijn potlood is afgekrakt, en ik vind mijn scherper niet.
Scherper voor potlood ; Eenheid: ST ; Artikelnummer: CIM212179 ; Referentie fabrikant: 212179 ; Uw prijs ExBTW: 11,44 € (delaby.be)
huilen, janken, wenen, schreeuwen
etym: onomatopee-isch van blaten; het geluid voortgebracht door een schaap
In prov. Antw. ww.: bleite, blètte, geblèt
uitdrukking: oog, dat is om een ~ uit te bleiten, gebleit
Van Dale: blèten blètte, heeft geblèt; nevenvorm van blaten
1. niet algemeen blaten
2. BE; informeel; m.n. van kinderen schreien, huilen
uitspraak met zware e
Mijn lief heeft het afgemaakt (afmaken) en ik heb een hele week zitten bleiten.
Onze Louis bleit niet als hij moet gaan slapen.
’k Hem geblet is een lieke van de Strangers.
in paniek geraken, panische schrik krijgen
vnw: pani(e)keren:
•in paniek raken of zijn, paniekerig doen
is standaardtaal in België
SN: in paniek raken (vrt Taalnet)
Van Dale 2016 online: BE
in Nederland: panieken
→ Fr. paniquer < la panique < Pan (de bosgod Pan joeg mensen en nimfen door zijn verschijningen angst aan)
zie ook panikeur; niet panikeren
Ze begon helemaal te panikeren, toen ze merkte dat ze de trein had gemist.
Maar toen ze twaalf meter gedaald was, zag ze duidelijk het hachelijke van haar situatie in en panikeerde. (vrt.be)
Evenepoel verliest gele trui in bergrit, maar panikeert niet. (demorgen.be)
Enkel Kums is dan nog niet einde contract.De resultaten zijn slecht, maar ik hoop het bestuur niet paniekeert. (voetbalprimeur.be)
1. groep medewerkers van een ministerie
Van Dale 2016: in BE: de persoonlijke medewerkers en raadgevers van een minister of staatssecretaris, die niet tot de ambtenarij behoren en die na zijn ambtsperiode weer uit het ministerie verdwijnen.
zie ook cabinetard, kabinetard, kabinetsattaché, kabinetsadviseur, kabinetchef; kabinetsraad
2. praktijkruimte, praktijk, dokterskabinet
Van Dale 2016: BE praktijkruimte van een beoefenaar van een vrij beroep, m.n. van een arts, advocaat…
DS2015 geen standaardtaal
vnw: praktijk van een dokter, tandarts enz., spreekkamer, behandelkamer
3. WC, toilet (regio Brugge, prov. Antwerpen)
vnw
4. kabernet (uitspraakvariant, dialectische vorm): toilet
- naar het kabernet gaan = naar het toilet gaan (Antwerpse Kempen: Lier)
1. Ik werk voor het kabinet van Binnenlandse Zaken.
Hebt u toch nog een andere vraag of opmerking, neem dan contact op met het kabinet Weyts via onderstaand formulier. (http://www.benweyts.be/)
2. De dokter doet bij hem thuis visite in zijn kabinet.
Daarom vragen wij om zoveel als mogelijk gebruik te maken van de raadplegingen in het kabinet van de dokter. (website van een groepspraktijk)
3. Ik zit in het kabinet om een plaske te doen
4. Ge gaat naar het kabernet om een grote of een kleine commissie te doen (komisse, uw ~ doen).
deurtelefoon
vnw: deurtelefoon, huistelefoon
ook: parlefoon (zie voorbeelden)
vgl. parlofonie
niet te verwarren met perlefin
Omdat de parlofoon kapot is, moeten we altijd veel trappen doen, als er iemand langs komt.
De stem in de parlefoon beveelt me naar de eerste verdieping te gaan. Zo’n parlefoon: altijd raar vind ik dat, dat mensen jou kunnen zien maar niet vice versa. Brrr (wetenschapscommunicator.be)
sterretjesvuurwerk om bvb. een taart te versieren
Och jongen, pas op met die sterrenschijters, subiet staat de tafel in brand.
regeling waardoor iemand op vervroegde leeftijd met pensioen kan gaan
nieuwe benaming sinds 2012: stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT)
Van Dale 2016 online: BE
in Ned.: VUT
vgl. prepensioen
zie ook bruggepensioneerde
Om de ontslagen op te vangen, gaan ze een deel werknemers op brugpensioen sturen.
betrekking hebbend op de verschillende (Vlaamse, Waalse, en Duitse) gemeenschappen en de verschillende gewesten (Vlaams, Waals en Brussels Hoofdstedelijk gewest)
ook: communautaire crisis; communautaire dialoog; communautaire kwestie; communautaire strijd; communautaire tijdbom
België zit momenteel in een diepgaande communautaire crisis.
eendagstoerist die zelf zijn eten en drinken meebrengt in een frigobox
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
zie ook frigoboxtoerisme
zie frigo
Sinds de frigoboxtoeristen hier niet meer mogen komen, is de frituur haar winst verdubbeld.
“Ooit bande hij de ‘frigoboxtoeristen’ uit Knokke-Heist, nu heeft Leopold Lippens het op de ‘frigotoeristen’ gemunt.”(HLN 060617)
Ook in de jaren 90 schuwde hij de controverse niet, toen hij de zogenaamde ‘frigoboxtoeristen’ liever niet in zijn stad wou. (demorgen.be)
Belgisch systeem voor elektronische betalingen, ook gebruikt om plastiek bankkaart, geldautomaat aan te geven, ook bancontacten als werkwoord in de betekenis van elektronisch betalen of geld afhalen
ook als verkorting van bancontactautomaat, bancontactapparaat, bancontactterminal
vnw: bancontact®: geldautomaat
Logo
Is hier ergens een bancontact in de buurt?
Ik ga met bancontact betalen.
Kan ik hier bancontacten of moet ik met cash betalen?
“Ik moeten geld hon ol noa den bancontact
Wan o da utgoan I min portefeuille verzwakt.” (Flip Kowlier, Donderdagnacht)
demorgen.be: Bancontactpannes: getroffen handelaars krijgen compensatie
kleine jongen of meisje, meestal vertederend bedoeld!
pagadders: kleine kinderen, rekels
vnw:
•kwajongen, deugniet, guit, snaak
•klein kind, dreumes, peuterklein kind, dreumes, peuter
Van Dale 2017 online: BE
< Het woord “pagadder” is afgeleid van het Spaanse woord “pagador”, van het werkwoord pagar = betalen. Pagadores waren de betaalmeesters van de soldij voor de Spanjaarden die in Antwerpen gelegerd waren en die te klein van stuk waren om deel te nemen aan de gevechten. Vandaar de latere bijnaam voor kleine kinderen die nu nog gebruikt wordt: “pagadders”. (Wikipedia)
andere verklaring: "Het woord pagadder werd door de Spaanse bezetter quasi-minachtend gebruikt voor de Antwerpenaars die buiten de stadswallen, de “Spaanse vesten”, woonden: ze waren zogezegd voor niets anders goed dan om te betalen, om af te dragen aan de Staat of het bewind – binnen de vesten woonden de poorters, de Seigneurs, de Sinjoren." (http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum)
zie ook pagaddertoren, patotter, petotter, patatter
zie ook verzamellemma mensen
De juf vertelt een sprookje aan haar pagadders.
Die pagadders hebben wel een heel voetbalveld om te ravotten ! (seniorennet.be)
Wat heeft de speelpleinwerking allemaal in petto voor die pagadders van Roeselare? (Facebook.com/roeselare)
De eerste week na de kerstvakantie. 6 nieuwe kleuters. Het was even aanpassen voor die pagadders, maar elke dag ging het beter en beter. (stedelijkonderwijs.be)
Niet dat ik zo direct één van die pagadders een kachel, een pispot of een ander onderdeel van ‘het gemak’ naar school zie zeulen. (davidsfondsdenderleeuw.be)
> andere betekenis van pagadder
ziekenfonds, ziekenkas, ziekenbond
ook wordt de meervoudsvorm mutualiteiten gebruikt voor het enkelvoud (zie voorbeelden waarbij ‘de mutaliteiten’ vervangen kan worden door ‘het ziekenfonds’)
vnw:
•ziekenfonds
•vereniging voor onderlinge hulp, onderling fonds
Van Dale 2018 online: BE
< Frans: mutualité
Taaladvies.net:
“In België wordt naast ziekenfonds ook mutualiteit gebruikt. Beide woorden worden in de praktijk vaak door elkaar gebruikt, zij het met een duidelijke voorkeur voor ziekenfonds. Mutualiteit wordt door veel mensen niet als standaardtaal geaccepteerd. Mutualiteit komt echter ook voor in de officiële naam van sommige ziekenfondsen. In die gevallen kan er moeilijk een bezwaar tegen gemaakt worden.”
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ik moet de briefkes van mijn dokter eens naar de mutualiteit brengen.
De Christelijke en Socialistische Mutualiteiten vragen om niet langer een doktersbriefje uit te laten schrijven voor een afwezigheid van één dag.
Zij moeten niet meer steeds naar de mutualiteiten gaan voor hun terugbetaling. (www.icho-info.be)
Als deze instelling aangevinkt staat, kan u elektronisch uw derde betaler getuigschriften doorsturen naar de mutualiteiten. (helpdesk.dentadmin.com)
Ik moet nog langs den Delhaize, de mutualiteiten en de post.
stuk Frans brood met beleg, salade en sausje
Een smoske wordt standaard gemaakt met een half Frans brood, mayonaise, hesp, kaas, sla, en op schijfjes gesneden komkommer, tomaat en hardgekookt ei. Mogelijk worden er nog groentjes toegevoegd (zoals geraspte worteltjes, ajuintjes en augurkskes). Ook kan de hesp en kaas vervangen worden door ander beleg. Een smoske met bijvoorbeeld gerookte zalm heet dan een “smos zalm”.
De meest gebruikte lunch in België, naast de klassieke brooddoos. Tegenwoordig vindt ge wel in elk dorpke wel een smossenwinkeltje, of een bakker die smoskes verkoopt.
etymologie:
In de provincie Antwerpen is een smos, eten waar ander eten is aan toegevoegd en er niet smakelijk uitziet. In een smos zit meestal een vloeibaar ingrediënt.
< de oorspronkelijke betekenis van smos was eten waarin gesmost was (smossen)
’s Morgens voor ik naar mijn werk vertrek ga ik altijd een smoske kopen.
Voor mij een smoske preparé, maar zonder wortelkes.
SN/NL: woonkamer
< Frans living < Engels living room
vnw: in België vaak voor: huiskamer
Belgisch-Nederlands volgens het referentiebestand van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
wnt: Woonkamer
znw. mannelijk, mv. -s. Met verkorting uit engels living-room (1825) of living room (1879).
”Zij zijn er”, zei Tsjecho driftig en hij wees. ”Ja, in de living”, zei Brand. (Claus, De Hondsdagen (1952)).
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3
Vlaamse uitspraak: 2 scherpe i of 1 scherpe, 1 doffe i
zie ook leefkamer
Karel is in de living. Hij is TV aan het kijken.
“Dit is gewoon een foto van ne living waar geleefd mag worden :-)” (uit een blog)
“Buiten een levendig muziekfestival, doet de naam ook denken aan ‘ne living’. Vandaar dat het decor een grote retro living is midden in het park.” (zoveelmeerhoboken.blogspot.com 29 apr. 2016)
“Hoe hoger de 2dekans prijs hoe meer zeker het is dat het zoiets gaat zijn, en niet dat die tv al 5 maanden heeft gestaan in ne living waar ze met 5 paffen.” (www.9lives.be 21 jan. 2017)
- koopjes
- koopjesperiode, seizoenopruiming
uitspraak: klik op het pijltje om het woord te beluisteren
vnw: uitverkoop, (seizoen)opruiming
< Frans: solde(s); solder: afgeprijsd verkopen (vendre au rabais)
solden is standaardtaal in België
zie ook soldenbak; fluistersolden; soldenverkoop
Tijdens de solden ontwijk ik het shopping center, ik hou niet van de drukte.
“Begin juli beginnen de zomersolden. (standaardtaal in België)” taaladvies.net
De soldens zijn niet meer wat ze geweest zijn, na een week hangen ze al vanachter in de winkel.
vnw: slager
opm: zowel de persoon als de winkel
zie ook beenhouwerij
vr.: beenhouwerin
zeer veel uitspraakvarianten
in het Limburgs en West-Vlaams ook nog slachter
Onze beenhouwer heeft lekkere biefstuk.
De beenhouwerin staat in de winkel voor de klanten te gerieven.
> zie andere betekenis van beenhouwer
niet komen opdagen, een afspraak bewust missen
(verouderd in Nederland)
vnw: zijn kat sturen: niet komen opdagen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
zie ook kat, geen ~
Ik had met Karel afgesproken om 14u, maar hij heeft zijn kat gestuurd.
“Curd V., de wegpiraat van de E314, stuurde woensdag zijn kat naar zijn proces voor de correctionele rechtbank van Leuven.” (HBVL 10/02/16)
welkom
Van Dale 2005 (Belgisch-Nederlands, niet algemeen)
Van Dale online 2020: BE, formeel
Kom binnen! Ge zijt welgekomen.
Een welgekomen afwisseling.
De notionele interestaftrek is een welgekomen geschenk voor de kmo’s.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
