Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
voldoende in aantal zijn, voltallig
Van Dale 2012 online: niet in aantal zijn (Belgisch-Nederlands), niet algemeen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, ambtelijke taal
DS2015 standaardtaal
Zijn we in aantal om geldig te kunnen stemmen?
Ze kregen 5-0 forfait omdat de ploeg niet in aantal was.
als onbestaand beschouwen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
DS2015 standaartaal; DS2010 afgewezen
vnw:
- abstractie maken van, geen rekening houden met, buiten beschouwing laten
- abstractie gemaakt van, onafhankelijk van, afgezien van
<Fr.: ‘faire abstraction de’.
Hij maakte abstractie van al mijn argumenten.
Er wordt dus abstractie gemaakt van het beperkt aantal klachten over VRT NWS dat eventueel nog door de klantendienst werd beantwoord. (vrt.be)
- nota nemen van, akte nemen van
- ambtelijke taal noteren
uitdr.: waarvan akte
Van Dale 2015 online: BE, ambtelijk
in deze betekenis komt acteren alleen voor in de formele, ambtelijke taal in België.
Het feit dat hij dronken met de auto reed, zal geacteerd worden door de politie.
De notaris acteert de echtscheiding met onderlinge toestemming.
De deurwaarder heeft de recordpoging geacteerd.
absentenlijst, aanwezigheidsregister, afwezigheidslijst (bij vergaderingen, werk, school, …)
Van Dale 2015 online: BE
NL: presentielijst
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
vgl. aanwezigheidsblad
Bij elke onderwijsactiviteit waarbij de aanwezigheid van de student in het kader van permanente evaluatie verplicht is, dient een aanwezigheidslijst te zijn waar de student op tekent.
Sinds vorig jaar hebben we de aanwezigheidslijsten terug ingevoerd.
beschouwen als, houden voor
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
DS2015 standaardtaalvgl. aanzien voor
Hij werd aanzien als het kopstuk van de bende.
Wat de ene aanzag als een evolutie der rassen, werd bij de andere een revolutie der klassen.
een brand onder controle krijgen
vnw: een brand omschrijven: een brand bedwingen, onder controle hebben
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
NL: een brand meester zijn, indammen
Uiteindelijk kon de brandweer de brand omschrijven en de schade beperken.
Intussen is de brand omschreven en het grootste risico op ontploffingsgevaar is geweken. (standaard.be)
Rond middernacht was de brand omschreven maar nog niet volledig geblust. (demorgen.be)
hagelsteen
Van Dale 2014: (Belgisch-Nederlands)
SN-NL: hagelsteen
zie ook het weer
Het waren hagelbollen, zo groot als duiveneieren.
graag gedaan, geen dank, niks te danken
vnw: zonder dank (als antwoord op een dankbetuiging): geen dank
Van Dale 2016 online: BE, niet algemeen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Karel: Dank u wel.
Frans: Zonder dank.
zonder een blad voor de mond te nemen, ronduit
vnw: recht voor de vuist: openhartig, ronduit
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
Nederland: recht voor de raap
Spontaan, recht voor de vuist.
De mensen hebben nood aan (nood hebben aan) rechtlijnige politiek, nood aan iemand die recht voor de vuist spreekt, nood aan iemand die niet altijd naar links wilt (www.lievevanermen.be)
“Je kon het nooit doen zoals zij het deed, want ze had zo’n speciale stem, zo’n stem recht voor de vuist, je kon er niet naast luisteren.” (vrt.be)
Zijn diensten worden druk bijgewoond, omdat hij een priester is die recht voor de vuist spreekt. (demorgen.be)
op zijn vroegst, niet eerder dan
vnw: op zijn vroegst
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vergelijk ten laatste
Als ik mijn eigen spoei (spoeien, zich ~) kan ik ten vroegste om tien uur daar zijn.
Hij kan ten vroegste in 2018 vrijkomen.
ongelovig
Dit woord heeft een heel andere betekenis in Vlaanderen dan in Nederland. In Nederland kan een gelovige protestant “vrijzinnig” zijn, in Vlaanderen zijn “vrijzinnigen” per definitie ongelovig en anti-kerks of anti-religieus
vnw: ongelovig
Van Dale schrijft hierover:
NL vrijheid van mening voorstaand, dogma’s afwijzend (m.n. mbt. de godsdienst) = liberaal
BE ongelovig en antiklerikaal
zie ook: vrijzinnige; vrijzinnigheid, feest vrijzinnige jeugd
Wie vrijzinnig is heeft geen boodschap aan godsdienstlessen maar volgt zedenleer.
in verschillende betekenissen:
1. rooien (aardappelen uitdoen)
vnw: rooien: uit de grond halen: aardappelen uitdoen
Typisch Vlaams: rooien: Geen Algemeen Nederlands; De combinatie ‘uit doen’ wordt ook aaneengeschreven.
(Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal)
2. afmaken (het jaar niet uitdoen)
(Van Dale 2013 online:Belgisch-Nederlands, algemeen)
3. doorhalen, schrappen (een naam op een lijst uitdoen)
vnw: wegvegen, uitwissen
(Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen)
4. zijn straf uitzitten; uitzitten; voltooien
vnw: tot het einde toe doorlopen, voltooien
-zijn straf uitdoen, zijn straf uitzitten
-zijn tijd uitdoen, zijn tijd uitdienen
(Van Dale 2013 online:Belgisch-Nederlands, algemeen)
Ik moet mijn jaar nog uitdoen, tenminste als ze mijne naam niet hebben uitgedaan in het register, maar eerst wil ik nu mijn aardappelen uitdoen.
De wet-Lejeune, die gewijzigd werd tijdens het proces van De Gelder, stelt dat wie tot 30 jaar of levenslang veroordeeld wordt, voortaan zeker minstens 15 jaar van zijn straf moet uitdoen in plaats van 10 jaar.
(zich) uitbreiden, toenemen
vnw: uitbreiding nemen: in oppervlakte toenemen of zich verspreiden van vuur
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Frans: prendre de l’extension
De brand nam snel uitbreiding naar de eerste verdieping.
De handel in exotische dieren neemt uitbreiding. (VRTtaal.net)
welgezind, in een goed humeur. Dat is beter dan slechtgezind.
ook pejoratief
vnw: hij is goed gezind: hij is goedgehumeurd
Van Dale: goedgezind
2. (algemeen Belgisch-Nederlands) goedgehumeurd
DS2015 standaardtaal
zie ook goedgezindheid
Laat hem maar gerust hij is slechtgezind, je kunt vandaag niets goeds voor hem doen!
Amai, wat zijt ge goedgezind vandaag. Met ’t verkeerde been uit bed gestapt misschien? (pej.)
herdershond
vnw: herdershond
ook schaper
< Woordenboek der Nederlandsche Taal, scheper: Zeer verbreide gewestelijke vorm naast schaper (schaapherder)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
zie ook Mechelaar, Mechelse scheper; Duitse scheper
Duitse scheper
Er zijn Duitse en Belgische schepers, de laatste zijn meer bekend als Mechelse schepers. Het zijn intelligente, trouwe en dappere dieren die voor veel doelen ingezet worden.
dikwijls de negatie: geen lacheding = geen futiliteit, niet iets om mee te lachen
vnw: dat is geen lach/lacheding/lachspel: daar valt niet mee te spotten, dat is geen kattepis
Van Dale 2016 online: BE
vgl. lach, geen ~
tijd.be: ‘Twee keer per jaar komen ze langs voor een audit en ik kan u verzekeren dat het geen lacheding is. Ze keren je boekhouding binnenstebuiten.’
clubbrugge.be: Ik mag niet klagen, maar zoals eerder gezegd is een trip naar Europa geen lacheding.
De bolhoed van mijn vader – Gaston Durnez: Althans, zo interpreteer ik het. Het liedje mag voor mij ook gewoon een lacheding zijn.
politics.be: Bovendien is het algemeen geweten dat het fameuze ‘belastbare inkomen’ zoals dat moet blijken uit de belastingsaangiften een lacheding is.
uitzonderlijke, krachtige prestatie
< Frans exploit < Oudfrans espleit < Latijn ‘explicitum’, goed volbrachte daad: gesubstantiveerd voltooid deelwoord van ‘explicare’, plaatsvinden, ontplooien
Woordenboek der Nederlandsche Taal: 1. Geruchtmakende daad, geruchtmakende onderneming. In dezen zin niet meer in gebruik.
(verouderd in Nederland)
Van Dale 1995: in België, gallicisme
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
Smisdom: niet algemeen
vnw
Het exploot van Cancellara op de Muur was ongezien. Een sterke Boonen moest zonder meer passen.
in de bijlage, als bijlage
Van Dale online 2020: BE
< Frans en annexe
z. ook in bijlage
Wij sturen u de gevraagde toegangskaarten in bijlage.
In bijlage vindt u nadere gegevens omtrent de toeristische bezienswaardigheden in de wijde omgeving.
deel van een symfonie
<Frans mouvement
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
klara.be: L. Boccherini: Sinfonia in d (G 506), opus 12 nr 4, ’ La Casa del diavolo ’ Tweede en derde beweging door Kammerorchester Basel o.l.v. Rinaldo Alessandrini
Brigitte Raskin: ‘“Muziek en ik”, dat rijmt net niet. En toch mag ik hier vertellen wat ik met muziek heb, een verhaal in vier bewegingen.’
zwangerschapsverlof, bevallingsrust
Van Dale 2005 en Van Dale 2013 online:
2. algemeen Belgisch-Nederlands, zwangerschaps- en bevallingsverlof
Na mijn bevallingsverlof had ik niet veel zin om terug te gaan werken.
Ik staan er op het werk alleen voor. Mijn collega, Mieke, is vervroegd in bevallingsverlof gegaan. De kleine is pas voor over 4 maanden, maar ze kreeg teveel last.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
