Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
SN: dossier aanmaken, samenstellen, aanleggen
dossier opmaken: standaardtaal in België
(bron: https://taaladvies.net/een-dossier-opmaken-of-aanleggen-of-samenstellen/)
zie ook dossier, een ~ openen
Ge kunt bij uw vaste huisarts een zogenaamd Globaal Medisch Dossier laten opmaken. Dan trekt ge meer terug van de ziekenkas.
Ze konden dat wel doen, zeiden ze, maar dan moesten ze wel eerst een dossier opmaken met de nodige dossierkosten erbij natuurlijk.
bankbiljet, briefje
vrt taalnet:
Algemeen Nederlands is: bankbiljet.
Briefje is wel gebruikelijk.
•een briefje van 20 euro
Van Dale 2018: bankbriefje
BE; niet algemeen bankbiljet
Ik heb op straat een bankbriefje van 10 euro gevonden!
deredactie.be:Die toonde Sewel halfnaakt in een oranje bh en terwijl hij cocaïne snoof door een bankbriefje.
tijd.be: NBB introduceert bankbriefje van 10.000 frank
standaard.be: Iran zal deze maand nog een nieuw bankbriefje uitbrengen waarop het symbool voor kernenergie zal prijken.
demorgen.be: Op het Russische bankbriefje wordt een monument afgebeeld dat aan de voorkant van het Bolsjoj-theater in Moskou staat
het aan de toog zitten
vgl. tooghanger
vgl. caféhangen
zie ook toog, aan de ~ hangen
Chiro Joho verbreekt Belgisch record tooghangen (gva.be)
Met 25 klanten tooghangen in kleinste café van Vlaanderen (nieuwsblad.be)
24 uur tooghangen voor goede doel. (hln.be)
“Ik hang nooit toog. Hij hangt toog als hij tegenwoordig is en gij hangt altijd toog,” zei de Jean droog en dronk zijn pint leeg.
Cafés allicht open op 8 juni, tooghangen mag niet (demorgen.be n.a.v. coronacrisis 2020)
< Frans: robe bain de soleil
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook verzamellemma kledij
Met deze warme dagen dragen de meeste dames een bain de soleil.
Maar als het flink zomert, durf ik wel eens een bain de soleil aan te trekken. (standaard.be)
Dat vertellen in een bain de soleil met legging is van hetzelfde gehalte als een dijkwandelaar met short en sokken in de sloffers.(knack.be)
het voorvoegsel wordt gecombineerd met een beroepsnaam en geeft aan dat de persoon in kwestie een amateur is
oorsprong: een van de scheldwoorden van Kapitein Haddock in de strips van Kuifje door Hergé luidt “zoetwatermatroos”
“Zoetwatermatrozen: Benaming uit de maritieme wereld met een duidelijke negatieve ondertoon. De stoere, echte matrozen bevonden zich volgens Haddock namelijk op de open zee, en niet op het zoete binnenwater van meren, kanalen of rivieren. Werd door kapitein Haddock graag gebezigd tijdens een van de hachelijke avonturen die hij met Kuifje op zee beleefde.” (http://www.standaard.be/cnt/dmf20111021_088)
“Sedert verpolitiseerde zoetwaterpedagogen het leer-en onderrichttraject ondergeschikt maakten aan diversiteit, multiculturalisme en herverdeling, liep het verkeerd in ons onderwijs.” (J.-M. Dedecker in Knack 110318)
“Observaties van een zoetwater psycholoog?”
(https://justguidooohh.com/2011/11/25/de-dikke-vrouw/)
iemand overtreffen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
actuamaasland.blogspot.com: Actua Politiezone Maasland: Hij deed hem de baard af!
spoke-nword.weebly.com: Van Avermaet beheerst alle disciplines zeer goed maar het zijn altijd uitmuntende kassei-, klim-, sprint- en punchexperten die hem de baard afdoen.
twitter.com: @vadderiVRT @rvangucht doe hem de baard af………
autokeuring, keuring, autocontrole, schouwing, autoinspectie, keuringscentrum
Nederland: APK: Algemene Periodieke Keuring
zie ook verzamellemma wegcode
Daarna moest hij nog naar de automobielinspectie om zijn voertuig te laten keuren.
arch.be: Centrum voor Technische Automobielinspectie
hln.be: Inbraakpoging bij automobielinspectie in Webbekom
technische keuring, autokeuring, keuring, controle, automobielinspectie, schouwing, autoinspectie, keuringscentrum
dikwijls afgekort tot controle
Vlaamse uitspraak: o·too·kon·trol
DS2015 standaardtaal;
DS2010 afgekeurd
zie ook autocontroleur
Nederland: APK: Algemene Periodieke Keuring
zie ook verzamellemma wegcode
Koop een nieuwe wagen, die moet niet naar de autocontrole!
kunstambachtelijk, ambachtelijk
< Frans: artisanal
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands: verbogen vorm: artisanale (na 1950)
van de aard van, behorend tot het artisanaat
De “Brugse Zot” wordt op artisanale wijze gebrouwd.
Artisanale bakker levert brood met fiets (Brugge) – Het Nieuwsblad
Artisanale kaaskroketten met Zwitserse emmentaler en gruyère, verpakt in een handig hersluitbaar gastrobakje. (solucious.be)
vrouw met veel chichi, stoef, pretentie; een schetkont
vnw: kakmadam, vrouw met veel pretentie
SN: kakmadam
ook: chichi-madam, chichi madam
Vlaamse uitspraak: sjisjimadam (scherpe i’s)
“Vandaag had ik een vreselijk irritant gesprek met zo’n rijke chichi-madam die denkt dat de wereld rond haar hooggehakte, in designer-kleren gestoken kont draait.” (yab.be)
“Zij, een chichimadam, stoeft over haar cols van 4e categorie en trekt elke vrijdag met haar Mercedes naar de Côte de Nieverance.” (neosvzw.be)
“zo een chichimadam en dan me zo een chichistemmeke tot en met!! (noxa.net)
vlotter maken, in betere banen leiden
Nieuwe spoorwegbruggen moeten treinverkeer vervlotten (knack.be)
Nog een mogelijke toepassing zijn bacteriën die de transit vervlotten en een opgeblazen gevoel, ofwel lichte obstipatie, tegen gaan. (scriptiebank.be)
Terwijl de opvolging en terugbetaling vandaag nog een hele administratieve rompslomp met zich meebrengt, wil Vlaanderen via digitalisering het proces vervlotten. (sdworx.be)
afschilferen, afbladderen van verf
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Uit af en blotten naast plotten (loslaten, afblaren). Af in den zin van scheiding.
Afblotten: afbladderen, afschilferen, vervellen. In Zuid-Nederland (Schuerm. 1865-1870; Cornelissen.-Vervliet.; Claes, Bijv. op Tuerlinckx.).
Van Dale 2018 online: niet algemeen: afbladderen, afschilferen
zie andere definities van afblotten
Mijn dakgoot is pas twee jaar geschilderd en ze is weeral aan ’t afblotten.
We moeten onze deur opnieuw schilderen, de verf is helemaal afgeblot.
Een van onze kameraden die schilder van beroep is, bood spontaan zijn diensten aan om … de afgeblotte muren van het gerechtshof een fatsoenlijk uitzicht te geven, (De West-Vlaming 2 April 1932).
illegaal gestorte vuiligheid
zie ook sluik-
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
Langs Vlaamse wegen, komt men meer en meer sluikafval tegen.
vakantie, verlof
vnw: vrijaf, vrije dag, vakantie
op congé zijn, gaan
op congé naar, aan
grote congé: groot verlof
zie ook congégeld, congé payé, congédag
Ik heb de eerste week van augustus congé gepakt.
Op congé aan zee – Home | Facebook
ik vertrek maandag op conge naar de ardennen.(forum.mountainbike.be)
Grote congé van 15/8 tot en met 5/9. Andere vragen? (beenhouwerdecupere.be)
dienstdoend arts, meestal een huisdokter
vgl: apotheker van wacht, huisartsenwachtpost
Taaladvies.net: standaardtaal in België
zie ook wacht, van ~ zijn; verzamellemma geneeskunde
Hopelijk kan de dokter van wacht ons helpen.
de moeilijke jaren van de puberteit
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
Tijdens de apenjaren moeten de ouders veel geduld hebben.
“Ook op het internet wordt de puberteit, die de eerste jaren van de adolescentie omvat, vaak aangeduid als ‘de apenjaren’.” (gezondheid.be)
“Ilse Van Hoecke keert met BV’s terug naar hun apenjaren” (Titel gva)
vnw: antivries(middel)
Fr.: ‘antigel’
zie ook verzamellemma wegcode
Blauwe en groene antigel mengen is schadelijk voor de joint de culasse!
1) meewarig: betreurenswaardig kind
2) bloeiend kind dat in gezondheid en goede doen opgroeit
1) J. Cornelissen & J.B. Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch dialect (1899): BLOEIKE in de Kemp. ook bloiken, blujken; arm, beklagensweerdig kindje. Verkleinwoord v. bloed, bloedje, arm en beklagenswaardig kind.
dikwijls in de verbinding bloeikes van kinderen
1) Hoe durven ze! nu zeggen ze zelfs dat die arme bloeikes van kinderen zouden durven LIEGEN! (politics.be)
1) De reacties die ik kreeg van de vrouwelijke kant van de familie was hilarisch en allemaal om die bloeikes van kindjes niet te laten vallen op hunne bol. (bouwinfo.be)
1) zoo blij, zoo rijk met het arme bloeike, dat met haar eigen teer, steeds ziekelijk zoontje spelen zou, ter groene weide. (waaserfgoed.be)
2) We wensen hen veel geluk samen en natuurlijk ook veel mooie bloeikes van kinderen! (club.studiant.be)
2) Sanne, moeder van twee lieve bloeikes, is samen met haar echtgenoot betrokken bij het sociale leven in Aalst. (belg.be)
beleg, broodbeleg zoals hesp, confituur, choco, plattekaas, muizenstrontjes, charcuterie, enz.
vnw: beleg, broodbeleg
DS2015 geen standaardtaal
zie ook bijval
Zonder toespijs is brood maar saai.
KVLV Steenkerke verwent moeders op 13mei met ontbijtpakketten. Een pakket bevat drie broodjes, veel gezonde toespijs, een verrassing en … (standaard.be)
scheldnaam voor onverantwoordelijk of dom iemand
Van Dale 2015 online: BE
zie ook vetjuin, juin, koekappel
Joenge gij zijt toch nen ajuin. Waarom hebt ge dat nu weer gedaan?
Ajuin dat ge zijt!
Scheldwoord ajuin wordt pias (De geverniste zeerovers, p. 13). In de Vlaamse uitgave staat er ‘een of andere ajuin’. Dat wordt in het Standaardnederlands ‘een of andere pias’. Suske en Wiske
> andere betekenis van ajuin
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.