Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
iets doen dat schadelijk is voor een beroep
zie ook stielbederver
De Wever: “Dit is stielbederf. Mensen zoals Calvo maken de politiek kapot” (TITEL HLN.BE 080217)
zonder precedent, zoals nog nooit vertoond
vnw: zonder voorgaande: ongeëvenaard, zonder weerga, uniek
VD2017 online: BE
Israël heeft aangekondigd dat het in die regio een zware aanval zal doorvoeren “zonder voorgaande”. (De Standaard)
De Brusselse magistratuur maakt een crisis zonder voorgaande door. (Het Laatste Nieuws)
Uitbraak van ebola is ‘epidemie zonder voorgaande’. (Knack.be)
met reclame bedrukte mat die de toog moet beschermen tegen nat
Stella artois toogmat (Aangeboden, Nieuw) – ZoekertjesNet.be
Orval trappist toogmatje – Orval Club Belgium
Op de toogmat ziet men, naast de tekst “Filou – Belgian Ale” en een afbeelding van de fles en het glas van het merk, een tekening van een jongen met een baret en een Filou T-shirt die in de ene hand een katapult vasthoudt en in de andere een glas bier. (jep.be)
Metiskinderen of “halfbloedkinderen” zijn kinderen die eind jaren 40 en in de jaren 50 in Congo, Rwanda of Burundi werden geboren uit een relatie tussen een Belgische koloniaal en een zwarte vrouw. De Belgische staat nam die kinderen systematisch bij de moeder weg en stuurde ze in de aanloop naar de onafhankelijkheid naar België waar ze terechtkwamen in weeshuizen of bij adoptieouder (vrt.be)
ook verkort: metis
Premier Charles Michel (MR) is bereid in het parlement een plechtige herdenkingsverklaring af te leggen over de segregatie waarvan metis-kinderen in de Belgische kolonies het slachtoffer waren. (vrt.be)
Het ging in de eerste plaats vooral om binnenlandse adopties maar een deel van die excuses gingen over de metis-kinderen uit de kolonies die van hun Congolese, Rwandese of Burundese moeders waren weggehaald, aan de vooravond van de onafhankelijkheid op een vliegtuig richting België werden gezet en in Belgische pleeg-of adoptiegezinnen moesten opgroeien. (mo.be)
Jean Bosco Safari, zelf een Metis kind, roept in #deafspraak op tot erkenning van de Metis kinderen. (twitter)
Voorstel van resolutie betreffende de gerichte segregatie ten opzichte van de metissen uit de periode van de Belgische kolonisatie en haar dramatische gevolgen, inclusief gedwongen adoptie(senaat.be)
“Afdanken is standaardtaal in België in de betekenis ‘ontslaan’. Ook het ervan afgeleide zelfstandig naamwoord afdanking is standaardtaal in België.” (vlaanderen.be/taaladvies)
Over de heroïsche staking tegen de afdanking van honderden collega’s, bijna dag op dag dertig jaar geleden. (blogspot)
De vakbonden lagen een tijd dwars om die intelligente koffer op alle transporten in te zetten, want ze betekende afdanking van personeel. (standaard.be)
letterlijk: het huis in brand steken
bij uitbreiding: plots een trend op gang brengen
zie ook kot; verzamellemma koterij
Hij heeft het kot in brand gestoken om te trekken van de assuranse.
“Het begon met boeken, dvd’s. Daarna mode en schoenen. Zalando heeft daar echt het kot in brand gestoken.” (Koen Van Gerven in DT 07.11.15)
sport: winst doordat de tegenstrever forfait geeft; winst met een forfaitscore
taaladvies: Forfait komt in de standaardtaal in België ook voor in samenstellingen als forfaitcijfers, forfaitscore en forfaitzege.
Forfaitcijfers:
Voetbal: 5-0
Minivoetbal: 10-0
Basketbal: 20-0
Volleybal:3-0
Hockey: 5-0
Uitblinker Carrasco helpt Atlético aan forfaitzege (voetbalnieuws.be)
Forfaitzege – Basket Zonhoven – Nieuws
Union krijgt forfaitzege na lichtuitval bij OHL | BRUZZ
om te benadrukken dat iets klein is
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
“wat erg grappig is: Temse is een scheet groot (20 à 30.000 inwoners denk ik), maar mijn vader kan nog aan de plattere dialectsprekers horen in welke wijk iemand geboren en opgegroeid is.” (weljongniethetero.be)
inkomsten niet door arbeid verworven en door de overheid voorzien (pensioen, uitkering, …)
Van Dale 2020 online: BE
zie ook vervangingsinkomen
Als ‘vervangingsinkomsten’ worden beschouwd:
•werkloosheidsuitkering;
•ziekte-uitkering;
•werkloosheid met bedrijfstoeslag (brugpensioen). (centenvoorstudenten.be)
Pensioenen en andere vervangingsinkomsten genieten van een belastingvermindering. (wolterskluwer.be)
er gloeiend bij zijn, betrapt worden
vnw: tegen de lamp vliegen: tegen de lamp lopen
SN-NL: tegen de lamp lopen
DS2015 geen standaardtaal
Alberto Chababo vloog tegen de lamp in een hotel in Florida, Baruch Torenheim werd opgepakt in Canada en Aviv Amos gaf zichzelf aan uit … (standaard.be)
De gewezen onthaalmoeder vloog tegen de lamp toen ze op 17maart 2009 de toen vijf maanden oude FloreV.H. ernstig door elkaar schudde.(standaard.be)
Hij vloog tegen de lamp (FOUT, liep) toen hij kost wat kost (FOUT koste wat kost) en met de nodige panache (GOED, stijl, zwier) een koffiekoek …(standaard.be)
Minderjarige vliegt tegen de lamp met gestolen bh (Leuven) – De Standaard
Het was niet de eerste keer dat de Nederlander tegen de lamp vloog met een grote hoeveelheid drugs. (standaard.be)
Hij was een van de talloze bestuurders die tijdens een grootscheepse controleactie op de N49 door de politie tegen de lamp vloog (standaard.be)
De journalisten van De Standaard vliegen blijkbaar voortdurend tegen de lamp met het gebruik van tegen de lamp vliegen ;)
maandag/dinsdag/…
dagen zijn mannelijk, dus wordt ‘de’ verbogen: de maandag, den dinsdag, de woensdag, den donderdag, de vrijdag, de zaterdag en de zondag
in Antwerpen, zie e (weekdag)
Ze gaat den dinsdag vertrekken en de zaterdag terugkomen.
achtergrond (letterlijk en figuurlijk)
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
antoniem: voorplan
zie ook achterplan, zich op het ~ houden
‘Deze bewindslui voelen zich niet veilig in de coronamaterie en daarom zetten ze zich op het achterplan’, is zijn analyse. (demorgen.be)
Hitte dringt corona naar het achterplan bij Belgische renners in Strade Bianche : “Als je twee bidons mist, ben je verloren”. (nieuwsblad.be)
België schuift bezwaren Europese Unie over plannen DHL naar achterplan. (tijd.be)
- schappelijk, goedkoop,
- uitdr. “democratische prijs”
Van Dale 2013 online Belgisch-Nederlands
vnw: democratische prijzen, schappelijke, gunstige prijzen, kleine prijsjes
Culinair genieten voor een democratische prijs.
Anderlecht vraagt democratische prijzen voor bekerwedstrijd.
We vragen alleen 2 euro inkom. Ik denk toch dat dat heel democratisch is, nee?
voetbalterm: doellat, bovenste lat van de goal, dwarslat
Van Dale 2005: gewestelijk
Van Dale 2016: ongemarkeerd
Typisch Vlaams: 7 leeuwen
De penalty was los op de deklat. Brute pech.
ambtsgebied van een deken
dekenij is standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2015 online: BE
SN: decanaat, dekenaat
Omdat er steeds minder pastoors zijn wordt de dekenij niet groter maar wel zwaarder om te besturen.
in uitdrukkingen zoals gij zijt ne/een frisse: gij zijt ne/een lekkere, gij zijt er nogal ene/een
NL: je bent me er eentje
vgl. lekkere
Gij zijt ne frisse gij. Eerst hier een beetje komen uitjanken dat ge misschien een rechtszaak aan u broek hebt omdat ge gelogen hebt. (9lives.be)
Awel, gij zijt een frisse. Ik doe dan al de moeite om je te willen begrijpen en helpen en gij doet nog niet eens de moeite om te antwoorden op … (libelle.be)
belgacom betaalt niks terug gij zijt ne frisse gij :mrgreen: nee nee serieus nu als u denkt dat uw modem defect is moet u naar de technische helpdesk van … (userbase.be)
Niet de wereld, sommige mensen (en Peumans is ne frisse). (politics.be)
Omda gij ga surfen moet ik gon slapen? Gij zijt ne frisse. (politics.be)
geschikt, degelijk, zoals het hoort, normaal, tegoei;
eerbaar, beleefd, respectabel, welgemanierd (niet in de betekenis ‘stijf’)
vnw: net, behoorlijk, degelijk van zaken
Pakt die kramakkelijke stoel niet, daar kunt ge niet deftig op zitten, ge gaat er seffens nog aftotteren.
De Paul heeft nu een goei job met een deftige pree en maaltijdcheques.
Ge moet deftig gerief hebben om deftig te kunnen werken.
Mensen delen dezelfde bezorgdheden en willen hetzelfde. Levenskwaliteit. Ze willen een goede job, een deftig loon, wat spaarcenten, een goede gezondheid. (vakbondsman, deredactie.be)
Deftige werkvrouw gevraagd.
Die jongen komt uit een deftige familie.
> zie ook andere betekenissen van deftig
prutske, klein kind
vnw: prutske: peutertje, ukkepuk
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
En dat prutske maar wenen, hij was verloren gelopen.
Wereldkampioen Noor Vidts gevierd op haar eigen Vilvoordse Atletiekclub: “Hier begon ze als prutske van 7 jaar” (vrt.be)
> andere betekenis van pruts
cabriolet
vnw: auto met open dak, auto met schuifdak
< Frans: décapotable
zie ook wegcode
Die kakmadam kon nogal stoefen met hare decapotabel.
…en een schadevergoeding van een nieuwe iPhone6, een BMW decapotabel en een jaarabonnement voor dancing Carré eisen en krijgen. (forum.politics.be, Kinepolis Brussel)
Koen Roggen maakte een indrukwekkend geluidsdecor met geloofwaardige omgevingsgeluiden. Alleen de “decapotabel” van Koen Van Impe klinkt nog wat teveel als een blikken doos, en te weinig als een echte oldtimer en de zweep van Illegems op het gat van de muilezel knalt iets te luid in mijn ochtendoren, maar dat is detailkritiek. (Cobra.canvas.be)
het midden, de omgeving of de wereld waarin de misdaad zich afspeelt
ook: het misdaadmilieu
NL: het criminele milieu
Het heeft alweer gerommeld in de Antwerpse misdaadmiddens. In de wijk Dam werd er zondagavond twee keer brandgesticht én klonken er geweerschoten. (HNL)
Is het in alle misdaadmiddens niet de gewoonte, dat daders ‘houdt den dief’ roepen, zodat ze zelf veilig en wel kunnen ontkomen? (seniorennet.be)
Vele arme landen zijn maar al te vaak het toneel van conflicten met gewapende groepen die ook buurlanden onveilig maken en banden hebben met internationale wapenleveranciers en misdaadmiddens en vluchtelingenstromen tot gevolg. (dekamer.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.