Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
inkomsten niet door arbeid verworven en door de overheid voorzien (pensioen, uitkering, …)
Van Dale 2020 online: BE
zie ook vervangingsinkomen
Als ‘vervangingsinkomsten’ worden beschouwd:
•werkloosheidsuitkering;
•ziekte-uitkering;
•werkloosheid met bedrijfstoeslag (brugpensioen). (centenvoorstudenten.be)
Pensioenen en andere vervangingsinkomsten genieten van een belastingvermindering. (wolterskluwer.be)
er gloeiend bij zijn, betrapt worden
vnw: tegen de lamp vliegen: tegen de lamp lopen
SN-NL: tegen de lamp lopen
DS2015 geen standaardtaal
Alberto Chababo vloog tegen de lamp in een hotel in Florida, Baruch Torenheim werd opgepakt in Canada en Aviv Amos gaf zichzelf aan uit … (standaard.be)
De gewezen onthaalmoeder vloog tegen de lamp toen ze op 17maart 2009 de toen vijf maanden oude FloreV.H. ernstig door elkaar schudde.(standaard.be)
Hij vloog tegen de lamp (FOUT, liep) toen hij kost wat kost (FOUT koste wat kost) en met de nodige panache (GOED, stijl, zwier) een koffiekoek …(standaard.be)
Minderjarige vliegt tegen de lamp met gestolen bh (Leuven) – De Standaard
Het was niet de eerste keer dat de Nederlander tegen de lamp vloog met een grote hoeveelheid drugs. (standaard.be)
Hij was een van de talloze bestuurders die tijdens een grootscheepse controleactie op de N49 door de politie tegen de lamp vloog (standaard.be)
De journalisten van De Standaard vliegen blijkbaar voortdurend tegen de lamp met het gebruik van tegen de lamp vliegen ;)
maandag/dinsdag/…
dagen zijn mannelijk, dus wordt ‘de’ verbogen: de maandag, den dinsdag, de woensdag, den donderdag, de vrijdag, de zaterdag en de zondag
in Antwerpen, zie e (weekdag)
Ze gaat den dinsdag vertrekken en de zaterdag terugkomen.
achtergrond (letterlijk en figuurlijk)
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
antoniem: voorplan
zie ook achterplan, zich op het ~ houden
‘Deze bewindslui voelen zich niet veilig in de coronamaterie en daarom zetten ze zich op het achterplan’, is zijn analyse. (demorgen.be)
Hitte dringt corona naar het achterplan bij Belgische renners in Strade Bianche : “Als je twee bidons mist, ben je verloren”. (nieuwsblad.be)
België schuift bezwaren Europese Unie over plannen DHL naar achterplan. (tijd.be)
- schappelijk, goedkoop,
- uitdr. “democratische prijs”
Van Dale 2013 online Belgisch-Nederlands
vnw: democratische prijzen, schappelijke, gunstige prijzen, kleine prijsjes
Culinair genieten voor een democratische prijs.
Anderlecht vraagt democratische prijzen voor bekerwedstrijd.
We vragen alleen 2 euro inkom. Ik denk toch dat dat heel democratisch is, nee?
voetbalterm: doellat, bovenste lat van de goal, dwarslat
Van Dale 2005: gewestelijk
Van Dale 2016: ongemarkeerd
Typisch Vlaams: 7 leeuwen
De penalty was los op de deklat. Brute pech.
ambtsgebied van een deken
dekenij is standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2015 online: BE
SN: decanaat, dekenaat
Omdat er steeds minder pastoors zijn wordt de dekenij niet groter maar wel zwaarder om te besturen.
in uitdrukkingen zoals gij zijt ne/een frisse: gij zijt ne/een lekkere, gij zijt er nogal ene/een
NL: je bent me er eentje
vgl. lekkere
Gij zijt ne frisse gij. Eerst hier een beetje komen uitjanken dat ge misschien een rechtszaak aan u broek hebt omdat ge gelogen hebt. (9lives.be)
Awel, gij zijt een frisse. Ik doe dan al de moeite om je te willen begrijpen en helpen en gij doet nog niet eens de moeite om te antwoorden op … (libelle.be)
belgacom betaalt niks terug gij zijt ne frisse gij :mrgreen: nee nee serieus nu als u denkt dat uw modem defect is moet u naar de technische helpdesk van … (userbase.be)
Niet de wereld, sommige mensen (en Peumans is ne frisse). (politics.be)
Omda gij ga surfen moet ik gon slapen? Gij zijt ne frisse. (politics.be)
geschikt, degelijk, zoals het hoort, normaal, tegoei;
eerbaar, beleefd, respectabel, welgemanierd (niet in de betekenis ‘stijf’)
vnw: net, behoorlijk, degelijk van zaken
Pakt die kramakkelijke stoel niet, daar kunt ge niet deftig op zitten, ge gaat er seffens nog aftotteren.
De Paul heeft nu een goei job met een deftige pree en maaltijdcheques.
Ge moet deftig gerief hebben om deftig te kunnen werken.
Mensen delen dezelfde bezorgdheden en willen hetzelfde. Levenskwaliteit. Ze willen een goede job, een deftig loon, wat spaarcenten, een goede gezondheid. (vakbondsman, deredactie.be)
Deftige werkvrouw gevraagd.
Die jongen komt uit een deftige familie.
> zie ook andere betekenissen van deftig
prutske, klein kind
vnw: prutske: peutertje, ukkepuk
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
En dat prutske maar wenen, hij was verloren gelopen.
Wereldkampioen Noor Vidts gevierd op haar eigen Vilvoordse Atletiekclub: “Hier begon ze als prutske van 7 jaar” (vrt.be)
> andere betekenis van pruts
cabriolet
vnw: auto met open dak, auto met schuifdak
< Frans: décapotable
zie ook wegcode
Die kakmadam kon nogal stoefen met hare decapotabel.
…en een schadevergoeding van een nieuwe iPhone6, een BMW decapotabel en een jaarabonnement voor dancing Carré eisen en krijgen. (forum.politics.be, Kinepolis Brussel)
Koen Roggen maakte een indrukwekkend geluidsdecor met geloofwaardige omgevingsgeluiden. Alleen de “decapotabel” van Koen Van Impe klinkt nog wat teveel als een blikken doos, en te weinig als een echte oldtimer en de zweep van Illegems op het gat van de muilezel knalt iets te luid in mijn ochtendoren, maar dat is detailkritiek. (Cobra.canvas.be)
het midden, de omgeving of de wereld waarin de misdaad zich afspeelt
ook: het misdaadmilieu
NL: het criminele milieu
Het heeft alweer gerommeld in de Antwerpse misdaadmiddens. In de wijk Dam werd er zondagavond twee keer brandgesticht én klonken er geweerschoten. (HNL)
Is het in alle misdaadmiddens niet de gewoonte, dat daders ‘houdt den dief’ roepen, zodat ze zelf veilig en wel kunnen ontkomen? (seniorennet.be)
Vele arme landen zijn maar al te vaak het toneel van conflicten met gewapende groepen die ook buurlanden onveilig maken en banden hebben met internationale wapenleveranciers en misdaadmiddens en vluchtelingenstromen tot gevolg. (dekamer.be)
SN/NL: historische vereniging
dikwijls verkort tot heemkring
zie ook heem
De heemkundige kring van Wommelgem meet de schade en het verlies op na de drieste inbraak van afgelopen maandag. (gva.be)
In Vlaanderen komt de term historische vereniging vrijwel niet voor, namen met heem erin zijn zeer dominant, af en toe duikt geschiedkundig, oudheidkundig of erfgoed op in de naam. De situatie in Noord-Brabant en Nederlands Limburg lijkt hier erg op. In veel andere Nederlandse provincies zijn namen met heem erin in afwezig of uiterst zeldzaam, terwijl de term historische vereniging juist veel voorkomt, naast andere aanduidingen. (wikipedia.org)
lavabo met onderkasten of schuiven
zie ook lavabokast
Lavabomeubel – 2 deuren
Dit lavabomeubel is perfect voor in uw badkamer! Al uw handdoeken, toiletartikelen en dergelijke zal u hier allemaal kunnen opbergen. (acaza.be)
het gezin betreffend
Van Dale 2016 online: BE, algemeen
opm: familiaal in de betekenis van de familie betreffend is niet algemeen
vgl. intrafamiliaal
zie ook familiaal bedrijf; familiaal geluk; familiaal geweld; familiaal helpster; familiaal leven;familiale omstandigheden; familiale redenen; familiaal verlof; familiale verzekering; intrafamiliaal
Vlaamse Vereniging voor Familiale Bemiddeling (desocialekaart.be)
Licentiaat in de Familiale en Seksuologische Wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven (kuleuven.be)
Dankzij dit akkoord zijn we gesterkt om de familiale- en zakelijke uitdagingen in de toekomst aan te gaan. (hetanker.be)
Wat is een Familiale Verzekering? Waarom heb je als alleenstaande een Familiale Verzekering nodig? (coronadirect.be)
iemand die met jeugd werkt, of haar begeleidt
NL: jeugdwerker, jongerenwerker
zie ook monitor
Hij brak met z’n opvanggezin en stond op eigen benen en dat leek te lukken. Daarna werkte hij een tijdje als jeugdmonitor maar na een verkeersongeval nam hij weer z’n toevlucht tot de drugs. (VRTNWS)
SN/NL: Nobelprijs voor Scheikunde
zéér dikwijls ook ‘Nobelprijs voor de chemie’
vgl. Zweeds ‘Nobelpriset i kemi’ = ‘de Nobelprijs in chemie’
klemtoon op de eerste lettergreep (zie Vlaamse uitspraak)
zie ook chemie; Nobelprijs voor fysica
De Nobelprijs voor Chemie wordt dit jaar toegekend aan de Franse wetenschapster Emmanuelle Charpentier en haar Amerikaanse collega Jennifer Doudna. (nieuwsblad.be)
Dit jaar krijgen Emmanuelle Charpentier en Jennifer Doudna de Nobelprijs chemie voor de ontwikkeling naar de ‘genschaar’ Crispr-Cas, waarmee het genoom van organismen aangepast kan worden. (standaard.be)
vaste weerman/weervrouw in de media
vgl. anker; nieuwsanker; verkeersanker; sportanker
zie ook het weer
Ex-Miss België Tatiana Silva (32) ruilt haar job als weervrouw bij de RTBF in om als weeranker aan de slag te gaan bij de tv-zender TF1. (bruzz.be)
VTM NIEUWS-weeranker Frank Duboccage verwacht voor de komende uren dat die onweerszone een beetje naar het oosten kan opschuiven (vtm.be)
Dit is pure lichtvervuiling”, vertelt weeranker van VTM Eva Clockaerts aan Het Nieuwsblad. (metrotime.be)
rap kwaad worden en je stem verheffen, opvliegen
West-Vlaanderen: omhoge gaan
Je moet niet zo rap omhoge gaan, ’t is voor je goed dat ik het zeg.
register waarin alle inwoners van het land geregistreerd worden
vnw: (bnl.) officieel register van alle personen, ook die uit de vreemdelingenregisters, met enige informatie en met een identificatienummer
Van Dale 2015 online: in België
zie ook rijksregisternummer
hln.be: Bestuur Geert Bourgeois een brief gestuurd aan zijn federale ambtgenoot met de vraag om de taalcode uit het rijksregister te verwijderen.
Nu dat ik mijn belastingsbrief weer moet invullen denk ik er toch serieus aan mij uit het Rijksregister te laten schrappen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.