Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
1) afkorting van niet, ook wordt nie gebruikt
2) wordt gebruikt als verdubbeling/versterking van een ontkenning
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
- Uit niet is in verschillende dialecten ook ontstaan nie, waarschijnlijk wanneer het woord met weinig klem werd uitgesproken, maar de vorm niet is in de algemeene taal toch de juiste vorm gebleven, in verschillende streken in de spreektaal gewoon, in andere onbekend.
- In de oudere taal werd ‘niet’ toegevoegd in een zin waarin eenig woord voorkwam dat een ontkenning behelsde. Dit gebruik is nu nagenoeg verouderd.
1) Dat is ni waar.
2) Het kan ook nooit ni goed zijn.
Ik heb hem nieverans ni gezien.
bijzondere dubbele negatie, waarvan de betekenis enigszins ambigu blijft tussen “niet veel” en “geen”
‘veel’ wordt verbogen, ‘geen’ normaal gezien niet, en zoals in de rest van Vlaanderen is het eigenlijk ‘nie’/‘ni’ ipv ‘niet’
Hier, slikt die pille, tan en ga je nie vele geen zeer nie meer hebben. (= misschien zal de pijn volledig weg zijn, of misschien blijft ze nog een klein beetje)
bijzondere dubbele negatie, waarvan de betekenis enigszins ambigu blijft tussen “niet veel” en “geen”
‘veel’ wordt verbogen, ‘geen’ normaal gezien niet, en zoals in de rest van Vlaanderen is het eigenlijk ‘nie’/‘ni’ ipv ‘niet’
Hier, slikt die pille, tan ga je nie vele geen zeer nie meer hebben. (= misschien zal de pijn volledig weg zijn, of misschien blijft ze nog een klein beetje)
1) afkorting van niet, ook wordt nie gebruikt
2) wordt gebruikt als verdubbeling/versterking van een ontkenning
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
- Uit niet is in verschillende dialecten ook ontstaan nie, waarschijnlijk wanneer het woord met weinig klem werd uitgesproken, maar de vorm niet is in de algemeene taal toch de juiste vorm gebleven, in verschillende streken in de spreektaal gewoon, in andere onbekend.
- In de oudere taal werd ‘niet’ toegevoegd in een zin waarin eenig woord voorkwam dat een ontkenning behelsde. Dit gebruik is nu nagenoeg verouderd (vgl. echter niemand niet?)
1) Dat is ni waar.
2) Het kan ook nooit ni goed zijn.
Ik heb hem nieverans ni gezien.
niet, ni
WNT: niet:
Uit niet is in verschillende dialecten ook ontstaan nie, waarschijnlijk wanneer het woord met weinig klem werd uitgesproken, maar de vorm niet is in de algemeene taal toch de juiste vorm gebleven.
- Waarvoor dient dat?
- ’k weet nie…
Mekaar slagen doen we nie!
schoorsteen;
schoorsteenmantel
Bij hun aankomst steeg een enorme zwarte rook uit de schouw.
Hij is stapelverliefd: als hij de rook uit haar schouw ziet komen, is hij al in de wolken.
De postuurkes staan proper afgestoft op haar schouwke.
> andere betekenis van schouw
schoorsteen;
schoorsteenmantel
Bij hun aankomst steeg een enorme zwarte rook uit de schouw.
Hij is stapelverliefd: als hij de rook uit haar schouw ziet komen, is hij al in de wolken.
Slievenheerke en slievrouwke staan proper afgestoft op haar schouwke.
> andere betekenis van schouw
schoorsteen; (schoorsteenmantel is standaard Nederlands)
Bij hun aankomst steeg een enorme zwarte rook uit de schouw.
Hij is stapelverliefd: als hij de rook uit haar schouw ziet komen, is hij al in de wolken.
Slievenheerke en slievrouwke staan proper afgestoft op haar schouwke.
> andere betekenis van schouw
bang, bevreesd
zie ook schui
Woordenboek der Nederlandsche Taal: schouw: bnw. en bijw. Gewestelijke vorm naast Schuw.
Van Dale 2. bang voor vreemden, beschroomd, verlegen
3. (Zuidn.) bang, bevreesd
Schouw staat niet in Van Dale 2018
Ge moe ni schouw zijn. Den hond is braaf.
> andere betekenis van schouw
- fig. een vrouw die opvallend slecht gekleed is
- vogelenschrik
zie ook schuwe
(eigenlijk: “Een voddekleed of zoo iets dat men op eenen stok in den akker plant om de vogelen te verschrikken en te verjagen” De Bo (1890))
Heb je de dochter van Marie al gezien? ’t Is precies een schuw (vogelschrik).
> andere betekenis van schuw
bang, bevreesd
zie ook reacties bij schuwe
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Ze hoorde buiten lawaai en gekrijs in de tuin. Schuw kijkt ze achter de gordijn door het raam.
> andere betekenis van schuw
het donker, de duisternis
prov. Antw: den donkere
zie ook donkere, met den ~
Ziet da ge voor den donkere thuis zijt he!
Ie durfde ’s avens alleen niet buiten gaan, hij was schuw van den donkeren. (West-Vlaanderen)
het donker, de duisternis
prov. Antw: den donkere
zie ook donkere, met den ~
Ziet da ge voor den donkere thuis zijt he!
Ie durfde ’s avens alleen niet buiten gaan, hij was schuw van den donkeren.
ergens niet happig op zijn
WNT, bij scheutig: 5. Belust, gebrand. Gewestelijk in Zuid-Nederland.
Ik ben er nie’ scheutig op, om nu nog alleen deur den donkere te loopen, Cornelissen-Vervliet (1899)
Van Dale 2015 online: BE, spreektaal
zappybaby.be : Liefst niet iets waarbij je online moet betalen…ben daar niet scheutig op!
zita.be: Enkelen onder hen leken er echter niet scheutig op om samen op de foto te komen.
hln.be: Minister van Defensie Pieter De Crem was niet scheutig op een extra besparing omdat hij al een grote inspanning achter de rug had.
De gebiedende wijs was in het SN vroeger met een t voor het meervoud. Legendarisch zijn de plakkaten: ‘Voor onze kinderen, rijdt voorzichtig’ (Grapjassen krasten een v voor die rijdt :)
In ‘t Vlaams wordt die t nog heel dikwijls toegevoegd in de gebiedende wijs. Trouwens zowel voor enkelvoud als meervoud.
Omdat in het Vlaams wordt verwezen naar de persoonsvorm ’u’ en in de gebiedende wijs deze komt te vervallen:
rijdt u voorzichting, staat u eens stil, luistert u eens,…
taaladvies.net:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/912/
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/100
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/924/
http://woordenlijst.org/leidraad/11/7/
zie ook gebiedende wijs op -t
Staat eens stil!
Gaat eens uit de weg!
Vraagt dat maar eens aan de Jean!
Speelt den onnozele nu niet hé!
Vertrekt nu maar, anders komt ge te laat.
Luistert ne keer hier…
Maarten Inghels: “Mark! Mark, vertelt eens ne keer over die muur die we moesten uitbreken! Wat een miserie wij daarmee hadden!”
Schaamt u, zo tegen uw moeder spreken!
zie ook: zij, zijt
bijzondere dubbele negatie, waarvan de betekenis enigszins ambigu blijft tussen “niet veel” en “geen”
Hier, slikt die pille, tan ga je nie vele geen zeer nie meer hebben. (= misschien zal de pijn volledig weg zijn, of misschien blijft ze nog een klein beetje)
cremeren, door verbranding tot stof herleiden, verassen
“Na lèèt em in de kèlder. Mai muige z’oepbràànde.” (Nu ligt hij in de (graf)kelder. Mij mogen ze opbranden) waren de woorden van Jan (88), geboren in de Lepelstraat (aan de Luizenmart), toen hij het bij de coiffeur had over zijn overbuur(61 en roker) die van kanker gestorven was.
Wat zoudt gij later willen, als ge sterft: begraven worden of u laten opbranden?
een reeks kernwoorden, argumenten, slagzinnen, … die eventueel op fiches genoteerd staan ter ondersteuning van iemand die een debat voert
Kan ook overdrachtelijk gebruikt worden.
“Larie en apekool”, vindt Groen-fractieleider Kristof Calvo. “Of het nu gaat over de klimaatwet of het Marrakeshpact, ze gebruiken dezelfde debatfiche”, zegt hij. (vrt.be)
“Ik betreur dat Crombez een debatfiche van de N-VA heeft overgenomen’, reageerde Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Standaard. (newsmonkey.be)
Ze echoot daarmee trouwens een column in De Morgen van Joachim Pohlman, N-VA-woordvoerder en auteur van menige debatfiche. (nieuwsblad.be)
U laat in uw opiniestuk weten dat u het niet oké vindt dat er over uw debatfiches wordt gesproken alsof u zelf geen mening zou kunnen vormen over een onderwerp. (demorgen.be)
Zie hier de dood van het politieke interview: iedere nitwit kan antwoorden van 1 minuut 30 seconden debiteren die op een debatfiche staan. (volkshogeschooloostende.be)
een reeks kernwoorden, argumenten, slagzinnen, … die eventueel op fiches genoteerd staan ter ondersteuning van iemand die een debat voert
Kan ook overdrachtelijk gebruikt worden.
“Larie en apekool”, vindt Groen-fractieleider Kristof Calvo. “Of het nu gaat over de klimaatwet of het Marrakeshpact, ze gebruiken dezelfde debatfiche”, zegt hij. (vrt.be)
“Ik betreur dat Crombez een debatfiche van de N-VA heeft overgenomen’, reageerde Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Standaard. (newsmonkey.be)Ze echoot daarmee trouwens een column in De Morgen van Joachim Pohlman, N-VA-woordvoerder en auteur van menige debatfiche. (nieuwsblad.be)
U laat in uw opiniestuk weten dat u het niet oké vindt dat er over uw debatfiches wordt gesproken alsof u zelf geen mening zou kunnen vormen over een onderwerp. (demorgen.be)
Zie hier de dood van het politieke interview: iedere nitwit kan antwoorden van 1 minuut 30 seconden debiteren die op een debatfiche staan. (volkshogeschooloostende.be)
boodschappenkarretje op 2 wielen dat voortgetrokken wordt
staat ongemarkeerd in Van Dale 2015 online, maar zie voorbeeldzin
N-NL: shopper
“Welke Nederlander verstaat de zin: „Abigail laadt haar caddie vol met brikken melk en brol”? Volgens mijn Nederlandse corrector: geen enkele. En dus laadt Abigail nu haar rolwagentje vol met kartonnen melk en rommel.” (Schrijfster Saskia De Coster in nrc.nl over haar taalcorrector en haar VL-NL taalfrustratie)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
