Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
ergens niet happig op zijn
WNT, bij scheutig: 5. Belust, gebrand. Gewestelijk in Zuid-Nederland.
Ik ben er nie’ scheutig op, om nu nog alleen deur den donkere te loopen, Cornelissen-Vervliet (1899)
Van Dale 2015 online: BE, spreektaal
zappybaby.be : Liefst niet iets waarbij je online moet betalen…ben daar niet scheutig op!
zita.be: Enkelen onder hen leken er echter niet scheutig op om samen op de foto te komen.
hln.be: Minister van Defensie Pieter De Crem was niet scheutig op een extra besparing omdat hij al een grote inspanning achter de rug had.
De gebiedende wijs was in het SN vroeger met een t voor het meervoud. Legendarisch zijn de plakkaten: ‘Voor onze kinderen, rijdt voorzichtig’ (Grapjassen krasten een v voor die rijdt :)
In ‘t Vlaams wordt die t nog heel dikwijls toegevoegd in de gebiedende wijs. Trouwens zowel voor enkelvoud als meervoud.
Omdat in het Vlaams wordt verwezen naar de persoonsvorm ’u’ en in de gebiedende wijs deze komt te vervallen:
rijdt u voorzichting, staat u eens stil, luistert u eens,…
taaladvies.net:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/912/
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/100
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/924/
http://woordenlijst.org/leidraad/11/7/
zie ook gebiedende wijs op -t
Staat eens stil!
Gaat eens uit de weg!
Vraagt dat maar eens aan de Jean!
Speelt den onnozele nu niet hé!
Vertrekt nu maar, anders komt ge te laat.
Luistert ne keer hier…
Maarten Inghels: “Mark! Mark, vertelt eens ne keer over die muur die we moesten uitbreken! Wat een miserie wij daarmee hadden!”
Schaamt u, zo tegen uw moeder spreken!
zie ook: zij, zijt
bijzondere dubbele negatie, waarvan de betekenis enigszins ambigu blijft tussen “niet veel” en “geen”
Hier, slikt die pille, tan ga je nie vele geen zeer nie meer hebben. (= misschien zal de pijn volledig weg zijn, of misschien blijft ze nog een klein beetje)
cremeren, door verbranding tot stof herleiden, verassen
“Na lèèt em in de kèlder. Mai muige z’oepbràànde.” (Nu ligt hij in de (graf)kelder. Mij mogen ze opbranden) waren de woorden van Jan (88), geboren in de Lepelstraat (aan de Luizenmart), toen hij het bij de coiffeur had over zijn overbuur(61 en roker) die van kanker gestorven was.
Wat zoudt gij later willen, als ge sterft: begraven worden of u laten opbranden?
een reeks kernwoorden, argumenten, slagzinnen, … die eventueel op fiches genoteerd staan ter ondersteuning van iemand die een debat voert
Kan ook overdrachtelijk gebruikt worden.
“Larie en apekool”, vindt Groen-fractieleider Kristof Calvo. “Of het nu gaat over de klimaatwet of het Marrakeshpact, ze gebruiken dezelfde debatfiche”, zegt hij. (vrt.be)
“Ik betreur dat Crombez een debatfiche van de N-VA heeft overgenomen’, reageerde Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Standaard. (newsmonkey.be)
Ze echoot daarmee trouwens een column in De Morgen van Joachim Pohlman, N-VA-woordvoerder en auteur van menige debatfiche. (nieuwsblad.be)
U laat in uw opiniestuk weten dat u het niet oké vindt dat er over uw debatfiches wordt gesproken alsof u zelf geen mening zou kunnen vormen over een onderwerp. (demorgen.be)
Zie hier de dood van het politieke interview: iedere nitwit kan antwoorden van 1 minuut 30 seconden debiteren die op een debatfiche staan. (volkshogeschooloostende.be)
een reeks kernwoorden, argumenten, slagzinnen, … die eventueel op fiches genoteerd staan ter ondersteuning van iemand die een debat voert
Kan ook overdrachtelijk gebruikt worden.
“Larie en apekool”, vindt Groen-fractieleider Kristof Calvo. “Of het nu gaat over de klimaatwet of het Marrakeshpact, ze gebruiken dezelfde debatfiche”, zegt hij. (vrt.be)
“Ik betreur dat Crombez een debatfiche van de N-VA heeft overgenomen’, reageerde Groen-voorzitter Meyrem Almaci in De Standaard. (newsmonkey.be)Ze echoot daarmee trouwens een column in De Morgen van Joachim Pohlman, N-VA-woordvoerder en auteur van menige debatfiche. (nieuwsblad.be)
U laat in uw opiniestuk weten dat u het niet oké vindt dat er over uw debatfiches wordt gesproken alsof u zelf geen mening zou kunnen vormen over een onderwerp. (demorgen.be)
Zie hier de dood van het politieke interview: iedere nitwit kan antwoorden van 1 minuut 30 seconden debiteren die op een debatfiche staan. (volkshogeschooloostende.be)
boodschappenkarretje op 2 wielen dat voortgetrokken wordt
staat ongemarkeerd in Van Dale 2015 online, maar zie voorbeeldzin
N-NL: shopper
“Welke Nederlander verstaat de zin: „Abigail laadt haar caddie vol met brikken melk en brol”? Volgens mijn Nederlandse corrector: geen enkele. En dus laadt Abigail nu haar rolwagentje vol met kartonnen melk en rommel.” (Schrijfster Saskia De Coster in nrc.nl over haar taalcorrector en haar VL-NL taalfrustratie)
aanwijzend voornaamwoord dat gebruikt wordt om een familielid aan te duiden
Vb:
- Onzen André
- Onze pa
- Ons moeder
- Ons Maria
OPM: kan ook gebruikt worden om een verder familielid aan te duiden. Als iemands nicht Marieke heet, wordt het dus “ons Marieke”.
Iemands echtgenoot/echtgenote wordt in regio’s met een Brabants dialect ook wel dieje van ons/die van ons genoemd.
Die van ons was weer koleirig gisteren.
Onze Peter is vorige maand in Thailand op reis geweest.
Ons Marieke doet in mei haar plechtige communie.
’k Zyn gistern me uz Marjetje gaan gaan zwemmn.
aanwijzend voornaamwoord dat gebruikt wordt om een familielid aan te duiden
Vb:
- Onzen André
- Onze pa
- Ons moeder
- Ons Maria
OPM: kan ook gebruikt worden om een verder familielid aan te duiden. Als iemands nicht Marieke heet, wordt het dus “ons Marieke”.
Iemands echtgenoot/echtgenote wordt in regio’s met een Brabants dialect ook wel dieje van ons/die van ons genoemd.
Die van ons was weer koleirig gisteren.
Onze Peter is vorige maand in Thailand op reis geweest.
Ons Marieke doet in mei haar plechtige communie.
’k Zyn gistern me uz Marjetje gaan gaan zwemmn.
Heel wat woorden worden in VL anders uitgesproken dan in NL. Dan gaat het niet zozeer over regelgebonden uitspraken zoals de zachte g, maar over woorden zoals pyjama dat in VL als pie-zja-ma en in NL als pie-jaa-maa uitgesproken wordt. Of over klemtonen zoals bij burgemeester waarbij in VL het accent op de eerste lettergreep valt en in NL op de derde. Bij leenwoorden hanteert men in NL zeer dikwijls een nabootsing volgens de Nederlandse klankwetten van de klanken in de oorspronkelijke taal (meestal Engels of Frans), terwijl de uitspraak in VL vervlaamst wordt. Soms wordt in VL een Franse uitspraak gehanteerd, dan volgt de uitspraak in NL meestal het Engels.
Voor Engelse leenwoorden met korte a is er een afzonderlijk lemma waar deze gevallen ondergebracht kunnen worden.
Het spijtige is dat de VL media voor deze woorden de NL uitspraak gebruiken ondanks dat de VL uitspraak in VL zeer algemeen is. Dit is een aanfluiting van de V die voor Vlaams staat in o.a. vrt en VTM.
alfabetische lijst:
‘s anderendaags: VL: san·dren·da(a)gs; NL: san·de·ren·daags
Afrika: VL: a·fri·ka; NL: aa·fri·kaa
Amerika: VL: a·mee·ri·ka; NL: a·mee·ri·kaa
Antarctica (idem Arctica): an·tarc·ti·ca; NL: an·tarc·ti·caa
bijna: VL: bij·na(a)/be·na(a) (zie ook bekan); NL: bij·naa
bikini: VL: bi·ki·ni; NL: bi·ki·ni
burgemeester: VL: bur·ge·mees·ter; NL: bur·ge·mees·ter
carnaval: VL: kar·na·val (Frans); NL: kar·na·val (Engels)
cichorei: VL: sjie·ko·rei; NL: sie·cho·rei (± fonetisch)
coup: VL: koe (Frans); NL: koep (± fonetisch)
detective: VL: de·tek·tie·ve/de·dek·tie·ve (fonetisch); NL: die·tek·tif (Engels)
Doornroosje: VL: doo·rn·roo·sje; NL: doo·rn·roo·sje
dossier: VL: dos·sier (fonetisch); NL: do·sjee (Frans)
elixir: VL: ee·liek·sier/ee·lieg·zier (Arabisch, ’g’ uitgesproken als in het Engelse ‘good’); NL: ee·lik·ser (‘lik’ uitgesproken als ‘dik’)
energie: VL: e·ner·gie (fonetisch); NL: e·ner·zjie/e·ner·sjie (Frans)
essay: VL: es·sè (Frans); NL: es·seej/es·seej (Engels)
Europa: VL: eu·roo·pa; NL: eu·roo·paa
flirten: VL: flir·ten (fonetisch); NL: fleur·ten (Engels)
garantie: VL: ga·ran·tie (Frans; ook ga·ran·sie); NL: ga·ran·tsie
Gerard: VL: zjee·raar (Frans); NL: gee·rart (fonetisch)
gilet: VL: zjie·lee; NL: zjie·lèt
hifi: VL: haai·fi (Brits Engels); NL: haai·faai (Amerikaans Engels)
hostess: VL: hos·tès; NL: hos·tes (Engels)
intrige: VL: in·trie·ge (fonetisch); NL: in·trie·zje/in·trie·sje (hypercorrecte uitspraak van intrige met /ž/ -Frans intrigue)
jacuzzi: dja·koe·zi/zja·koe·zi; NL: ja·koe·zi
jenever: VL: zje·nee·ver; NL: je·nee·ver (fonetisch)
Jos: VL: zjos; NL: jos
Koran: VL: koo·ran; NL: ko·raan
lavabo: VL: la·va·boo; NL: la·vaa·boo/la·vaa·boo
monopoly: VL: mo·no·poo·ly; NL: mo·noo·pe·ly (Engels)
nasi (goreng): VL: naa·zi; NL: na·si
nostalgie: VL: nos·tal·gie (fonetisch); NL: nos·tal·zjie/nos·tal·sjie (Frans)
omwenteling: VL: om·wen·te·ling; NL: om·wen·te·ling
parfum: VL: par·fui (Frans, de ‘ui’ is nasaal); NL: par·fum (fonetisch)
passagier: VL: pas·sa·gier (fonetisch); NL: pas·sa·zjier/pas·sa·sjier
per se: VL: per see (‘per’ als ‘der’); NL: pèr see (Latijn, ‘pèr’ als ‘ver’)
pistolet: VL: pis·to·lee; NL: pis·to·lèt
pyjama: VL: pi·zja·ma; NL: pie·jaa·maa
record: VL: re·kort (fonetisch); NL: ree·koor (Frans)
rondpunt: VL: rond·punt; NL: rond·punt
Roodkapje: VL: rood·kap·je; NL: rood·kap·je
sceptisch: VL: sep·ties; NL: skep·ties
Sneeuwwitje: VL: sneeuw·wi·tje; NL: sneeuw·wit·je
steak: VL: stek/stik (Frans); NL: steek (Engels)
super, hyper: VL én NL: su·per, hy·per; VL media: sup·per, hip·per
tabak: VL: ta·bak (zie ook toebak); NL: ta·bak (Frans)
Tenerife: VL: té·ne·rif ; NL: tee·nee·rie·fee
terras: VL: tèr·ras; NL: te ras
ticket: VL: tie·kèt (Frans); NL: tik·ket (Engels)
trainen: VL: trei·nen; NL: treej·nen (Engels)
verkoop: VL: ver·koop; NL: vér·koop (tegen alle regels in)
wodka: VL: vod·ka (de ‘d’ is eerder stemhebbend); NL: wot·kaa (de ‘t’ is stemloos)
yoghurt: VL: joe·choert (soms joe·goert); NL: jo·chert, jo·ggert
woorden op ist/-isme: VL: -ist/-isme (‘i’ als in ‘fiets’); NL: -?st/?sme (‘i’ als in ‘dik’)
nageboorte van een koe of rund
“De geit heeft reeds het schoone afgeworpen.”
“De schoone van eene koe in den mesthoop begraven.” (De Bo 1873)
> andere betekenis van schoon
een nieuwtje, iets nieuw
uitspraak in sommige regio’s: niefs
WNT: In den zin van: hetgeen nieuw is, de hoedanigheid van nieuw, ongewoon, niet sinds lang bekend te zijn; alleen in Zuid-Nederland (verg. nieuwsgezind).
> Het niefs zal der gauw van af zijn, Joos (1900-1904) en Cornelissen-Vervliet.
Jan en Katrien uiteen? Waar komt gij mee af. Is dat nieuws?
Haar dochter heeft voor de zoveelste keer weer ander werk. Na 14 dagen is die dat altijd muug. Dan is het niefs eraf en dan zoekt ze allerlei redenen om ontslagen te worden.
(neologisme) seks die niet prestatiegericht is
Eind 2013 is het woord sukkelseks opgenomen in de digitale versie van De Dikke van Dale en wordt omschreven als “Seks die niet gericht is op het leveren van seksuele topprestaties”. Het woord is geïntroduceerd door Goedele Liekens, een seksuologe uit België. (http://www.fleurflirt.nl/sukkelseks/)
Ik ga niet de benen vanonder uw gat onderuit poepen, maar een beetje sukkelseks zit er toch wel in?
sukkel, zeiker, lul, paljas
< herkomst: waarschijnlijk van lul (vod) en het expressief voorvoegsel pa
Woordenboek der Nederlandsche Taal: palul
znw. vr. en m. (als persoonsnaam). Daarnaast soms palulle. Een thans slechts in Z.-Nederl. gebruikelijk woord van onbekenden oorsprong. Gewestelijk vindt men daar echter verscheidene woorden die met een niet beklemtoond pa- beginnen (paleuteren, palodderen, paloesteren, paluffen, palut enz.; misschien hangt palul dus samen met het znw. lul.
Niet in Van Dale online 2018
Van Dale 2005: (gewestelijk)
- vod, lap
- iemand die niet deugt
- pannenkoek
< (1562) misschien van pan en lul, die allebei ‘lap’ betekenen
Seg, die “pallul” go’de toch niet uitnodigen zeker!
> andere betekenis van palul
verkleinwoord: palulleke, vr.: palulle
nietsnut (pejoratief)
persoon met wie niets aan te vangen is, die een slechte reputatie heeft, vuil van de straat.
Ensie: Palul
(in Vlaanderen) iemand die niet deugt, nietsnut, sufferd, waardeloze vent; soms ook voor een dronkaard. Een zatte palul zei men in de negentiende eeuw. ‘Ginder komen de palullen aan’ lezen we bij Cornelissen en Vervliet. Palul betekent eigenlijk ‘vod, lap’ en vandaar ook voor ‘iets zonder waarde’ of ‘iemand die niet deugt’. Het woord werd vooral gebruikt m.b.t. oude kleren, vodden. De voddenman noemde men Jan Palul. (www.ensie.nl/scheldwoordenboek/palul)
Daar kunt ge niks mee beginnen, met zo’n palulle.
> andere betekenis van palul
verkleinwoord: palulleke, vr.: palulle
nietsnut (pejoratief)
persoon met wie niets aan te vangen is, die een slechte reputatie heeft, vuil van de straat.
Ensie: Palul
(in Vlaanderen) iemand die niet deugt, nietsnut, sufferd, waardeloze vent; soms ook voor een dronkaard. Een zatte palul zei men in de negentiende eeuw. ‘Ginder komen de palullen aan’ lezen we bij Cornelissen en Vervliet. Palul betekent eigenlijk ‘vod, lap’ en vandaar ook voor ‘iets zonder waarde’ of ‘iemand die niet deugt’. Het woord werd vooral gebruikt m.b.t. oude kleren, vodden. De voddenman noemde men Jan Palul.
Daar kunt ge niks mee beginnen, met zo’n palulle.
> andere betekenis van palul
sukkel, zeiker, lul, paljas
< herkomst: waarschijnlijk van lul (vod) en het expressief voorvoegsel pa
Woordenboek der Nederlandsche Taal: palul
znw. vr. en m. (als persoonsnaam). Daarnaast soms palulle. Een thans slechts in Z.-Nederl. gebruikelijk woord van onbekenden oorsprong. Gewestelijk vindt men daar echter verscheidene woorden die met een niet beklemtoond pa- beginnen (paleuteren, palodderen, paloesteren, paluffen, palut enz.; misschien hangt palul dus samen met het znw. lul.
Niet in Van Dale online 2018
Van Dale 2005: (gewestelijk)
- vod, lap
- iemand die niet deugt
- pannenkoek
< (1562) misschien van pan en lul, die allebei ‘lap’ betekenen
Seg, die “pallul” go’de toch niet uitnodigen zeker!
> andere betekenis van palul
onzin vertellen, leuteren, paleuteren, zeveren
Woordenboek der Nederlandsche Taal: palul, daarnaast soms palulle. Een thans slechts in Z.-Nederl. gebruikelijk woord van onbekenden oorsprong. 2° leuteren, zijn tijd nutteloos verbruiken, ook: nutteloos praten
Die van Jehova, wat die altijd te palullen hebben, ge gelooft het niet.
Deur-aan-deur-verzekeringverkopers hebben altijd wel wat te palullen om mensen te bedotten.
> andere betekenis van palullen
beetnemen, foppen, bedriegen, iets wijsmaken
ook in de Kempen
Met hem zijt ge garantie gepaluld. (Door hem word je zeker wat wijsgemaakt.)
> andere betekenis van palullen
sukkel, zeiker, lul, paljas
Niet in Van Dale online 2018
Van Dale 2005: (gewestelijk)
- vod, lap
- iemand die niet deugt
- pannenkoek
< (1562) misschien van pan en lul, die allebei ‘lap’ betekenen
< herkomst: waarschijnlijk van lul (vod) en het expressief voorvoegsel pa
Woordenboek der Nederlandsche Taal: palul
znw. vr. en m. (als persoonsnaam). Daarnaast soms palulle. Een thans slechts in Z.-Nederl. gebruikelijk woord van onbekenden oorsprong. Gewestelijk vindt men daar echter verscheidene woorden die met een niet beklemtoond pa- beginnen (paleuteren, palodderen, paloesteren, paluffen, palut enz.; misschien hangt palul dus samen met het znw. lul.
Seg, die “pallul” go’de toch niet uitnodigen zeker!
> andere betekenis van palul
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
