Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
repareren, maken
(steeds vaker hoor ik Nederlanders beweren dat zij “herstellen” in deze betekenis nooit gebruiken, altijd “repareren”; idem herstelling, reparatie)
zie ook herstelling
De auto moet terug naar de garage om te worden hersteld.
verland moeras
onbekend/ongebruikt in Nederland
vele plaatsnamen herinneren nog aan (vroegere) meersen: de Assebroekse Meersen, de Kalkense Meersen, de Gentbrugse Meersen, de Blaarmeersen, en zelfs de Antwerpse Meir was ooit een meers (Wikipedia: Meers (toponiem))
-
SN/NL: het journaal; dagelijkse nieuwsuitzending van de openbare omroep
door de BRT/VRT weggezuiverd ten voordele van het Hollandse Franse leenwoord ‘journaal’
dezelfde categorie heet bij VTM overigens wel ‘het nieuws’
zie ook nieuws
Sjjt, stil, ’t nieuws begint!
verlies lijden, op een negatief saldo komen
SN-NL: in de min gaan
Beste, Ik zie op mijn zichtrekening het bedrag van – 11€ staan. Wat is het maximum bedrag dat je in min kan gaan? (community.bnpparibasfortis.be)
Je kan inderdaad wel in min gaan maar enkel in specifieke gevallen. Het lukt niet als je op 0 euro staat en iets wil betalen in een winkel. (spaargids.be)
Met de Post-betaalkaarten kan men zoals bij de bank 25 000 F in min gaan. (ondernemingsdatabank.indicator.be – 1994)
neologisme: initiatief van De Lijn waarbij het transport naar en van het bivak met lijnbussen verzorgd wordt
Jeugdgroepen kunnen voortaan goedkoper op kamp met de bivakbus. (nieuwsblad.be – 2013)
Ministers Sven Gatz en Ben Weyts promoten goedkope bivakbus bij jeugdbewegingen (nieuwsblad.be – 2018)
Bivakbussen van De Lijn vervoeren jongeren naar hun kampplaats (vrt.be – 2019)
neologisme: initiatief van De Lijn waarbij het transport naar en van het bivak verzorgd wordt
Jeugdgroepen kunnen voortaan goedkoper op kamp met de bivakbus. (nieuwsblad.be – 2013)
Ministers Sven Gatz en Ben Weyts promoten goedkope bivakbus bij jeugdbewegingen (nieuwsblad.be – 2018)
Bivakbussen van De Lijn vervoeren jongeren naar hun kampplaats (vrt.be – 2019)
kamp (meestal 10 daags) van scouts, chiro, ksa, …
zie ook bivakbus
Waar gaan de scouts volgend jaar op bivak?
“Ze brengen tijdens de bivak een militair kamp uit WOII tot leven. Tegelijk komen er een paar honderd leden uit heel Vlaanderen naar de bivak.” (hln.be)
“Dan past er nog een babbel en een drankje en zodoende was den bivak weeral geslaagd. Met dank aan Jo en de keukenpieten. Tot volgend …” (berglucht.be)
Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
- in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
- waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
- waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)
account: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
afval: m. in de provincie Antwerpen
album: m. in de provincie Antwerpen
aperitief: m. in Vlaanderen; o. in SN
asfalt: m. in Vlaanderen; o. in SN
atelier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
(auto)bus: v. in de provincie Antwerpen, m. in W.-/O.-Vlaanderen
beton: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
blog: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
boek: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bos: m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
broodrooster: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bureau: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
café: m. in Limburg; o. in SN
casino: m. in Vlaanderen; o. in SN (zie ook Vlaamse uitspraak)
cement: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
combo: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
defilé: m. in VL (den defilé); o. in SN-NL
deken: o. in Vlaanderen, v. in Antwerpen; m./v. in Nederland
deksel: o. in Vlaanderen; m. in Nederland
dessert: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
diner: m. in Vlaanderen; o. in SN
dossier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
dok: v. in Antwerpen en de Kempen; m. in Mechelen en in Oost-Vlaanderen
eigendom: m. in Vlaanderen; o. in SN
filter: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
frituur: o. en v. in Vlaanderen; v. in SN
getuigenis: ANW: O. of v.; in VL v.
gilet: m. in Vlaanderen, v. in Antwerpen-stad; o. in SN
home: m. in Vlaanderen; o. in Schoon Vlaams
ID: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
kaart: m. in West-Vlaanderen, v. in de rest van Vlaanderen; m./v. in SN
kast: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
kader: de in Vlaanderen, het in Nederland (zie Van Dale)
kapsalon: Algemeen Nederlands Woordenboek: “Lidwoord, de. Lidwoord, het ((vooral) in België, soms)”
kat: v. in Vlaanderen (kater en kattin zijn respectievelijk m. en v.); m. in Nederland
kleur: o. in Vlaanderen; m./v. in SN
koffer: o. in de provincie Antwerpen; elders m.
kroost: m. in Vlaanderen; o. in Nederland; m./v./o. in SN
lek: m. in de provincie Antwerpen; o. in Nederland
matras: In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar. (taaladvies.net)
menu: m. in Vlaanderen; o. in SN
nest: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
omslag: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
orkaan: o. in Antwerpen; v. in de Antwerpse Kempen; m. in SN (zie reacties)
proza: v. in Vlaanderen; o. in SN
punt (leesteken): o. in Vlaanderen; m./v. in Nederland
rit: v. in Vlaanderen, m. in SN
schilderij: v. in Antwerpen, o. in de Kempen; o. in Nederland
salon: o. in Vlaanderen, m. in SN (bv. ook kapsalon)
t-shirt: m. in Vlaanderen, ook v. in de Kempen; o. in Nederland
techniek: ZN v.; VL: m.
tennis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
terras: v./m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
thuis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
trottoir: m. in Vlaanderen; o. in SN
venster: v. in Vlaanderen; o. in SN
villa: v. in Vlaanderen; m./v. in SN
voetbal (en andere balsporten): m. in Vlaanderen; o. in Nederland
zand: m. in Limburg; o. in SN
zie ook:
- de, ’t, over de versus ’t
- grammatica: gereduceerd lidwoord (+ link naar lijst van Grytolle)
- straat, t straat
soms, nu en dan, af en toe
“In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘bijwijlen’ herkend door:
54 % van de Nederlanders;
82 % van de Vlamingen." (nl.wiktionary.org/wiki/bijwijlen)
Het totaalbeeld dat daardoor ontstaat is er één van logheid en gebrek aan elegantie, en dat is zelfs voor deze bijwijlen protserige muziek teveel oneer. (klara.be)
Verrassend it ain’t en ook schoonheidsfoutjes zijn niet van de lucht, maar bijwijlen is ‘Monologue’ een impressionante donderpreek zoals zelfs Johan Boskamp ze in zijn beste dagen niet gaf. (enola.be)
Het was bijwijlen nogal frisjes, maar de zon kwam er wel af en toe door. Ideaal weer dus om onze nieuwe dekentjes van Baviaanwood eens uit te proberen, wat vele dames dan ook deden. (jongewingerd.be)
middenin de winter, hartje winter
zie ook putje van de zomer, putje van de nacht, putteke
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Het is putje winter, maar vriezen doet het nog altijd niet.
Frank Deboosere (14/1/2014): ’Statistisch is het vandaag het putteke van de winter."
plantaardig.com: Er werd voor de winter gezaaid, om nog voor het putje van de winter bijna uitgegroeid plantmateriaal te bekomen.
Het is hier putteke winter en de Jean zit bij 30 graden op een of ander exotisch strand, den profiteur…
in het West-Vlaams en westelijk Oost-Vlaams (en in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin
da → enkelvoud
dan → meervoud
de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken
‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)
‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)
toen, daarop (zie reacties)
zie ook tan
Toen een vrouw haar baby wilde verschonen in de babyruimte, bleek dat de deur op slot was", vertelt een woordvoerder van Thalys. "De vrouw heeft er dan een treinbegeleider bij gehaald. (deredactie.be)
- iemand fysiek geraakt hebben
- geslagen
- geslegen
Ik heb u op uw neus geslaan.
“Om aan deze moeilijke periode iets positief te koppelen, hebben de leraren van de school met een aantal ouders en vrienden de handen in elkaar geslaan voor een Warme Winterloop.” (dewarmsteweek.stubru.be)
“Jongen in elkaar geslaan voor iPod” (knack.be)
“… dat vuur is overgeslaan op de elektrische seinkast” (woordvoerder Infrabel vrtnws.be 14/05/2019)
geslagen, geslaan
ook in Oost-Vlaanderen
zie ook slagen
Te Kieldrecht te Kieldrecht, daar zijn de meisjes koene
Zij vrijen tot de middernacht, en slapen tot de noene
Ik maai, is dat niet fraai
En slapen tot de noene
Als z’ opstaan, als z’ opstaan, zij kijken in de wolken
Zij zeggen: wel hoe laat is ’t al? mijn koe staat ongemolken
Ik maai, is dat niet fraai
Mijn koe staat ongemolken
Als z’ uitgaan, als z’ uitgaan, komt haar de koster tegen
Wel koster zeg hoe laat is ’t al? wat uur is daar geslegen?
Ik maai, is dat niet fraai
Wat uur is daar geslegen
Het uur dat daar geslegen is, dat kunt gij wel bemerken
De hoogmis is al lang gedaan, en ’t volk komt van de kerken
Ik maai, is dat niet fraai
En ’t volk komt van de kerken.
En als zij komen in de wei, zij zeggen koeiken blare
Ik ben hier met mijn lieveken, en zal u dat niet varen
Ik maai, is dat niet fraai
En zal u dat niet varen (Te Kieldrecht, oud Vlaams lied (opgetekend in 1848), hedendaags cantuslied)
werd(en)
zeer dikwijls verdwijnt de -d: wier, wieren
anders in het Limburgs (zie commentaren)
D’r was ne moldre en die haeden knechten. En ’s nachts as die daor nen tijd waren, wieren die âlt kaot gemoukt. En as den iënen duëd was, kwam er hem nen ândren presenteren (volksverhalenbank.be)
Iedereen wier ofgetast, mo ja, e dief wit goe genoeg woa daten da moe steken. (volksverhalenbank.be)
Daar wierd niet van geklapt, daarbij ik en ôt (had) maar twee kinderen en ‘t onzent (bij ons) wierd er daar toch niet van geklapt ze (hoor), nee, dat was voorbij en dat bleef voorbij hé. Want dat kan geheel zeker al 20 jaar geleden zijn dat ik daarvan geklapt heb, dat ik u daar gezegd heb, g’heel zeker al 20 jaar en dat was goed omdat dat heel goed in mijn gedacht was, maar anders kon ik u daar geen uitleg over geven. (volksverhalenbank.be)
vetplant, vetkruid (sedum reflexum) muurpeper
Aan tripmadam heb je geen omkijken, dat groeit vanzelf.
vetplant, vetkruid (sedum reflexum) muurpeper
Aan tripmadam heb je geen omkijken, dat groeit vanzelf.
handzaag met recht, schuin aflopend blad en gesloten handvat
afgeleid van Jozef: Sint Jozef was een timmerman en is de patroonheilige van de timmerlui, hij wordt dikwijls afgebeeld met een dergelijk werktuig
Afbeelding zie hier
Luidt de Japanse handzaag met gebogen zaagblad het einde in van de gewone Jef- of Sint-Jozefzaag?
met reclame bedrukte mat die de toog moet beschermen tegen nat
Stella artois toogmat (Aangeboden, Nieuw) – ZoekertjesNet.be
Orval trappist toogmatje – Orval Club Belgium
Op de toogmat ziet men, naast de tekst “Filou – Belgian Ale” en een afbeelding van de fles en het glas van het merk, een tekening van een jongen met een baret en een Filou T-shirt die in de ene hand een katapult vasthoudt en in de andere een glas bier. (jep.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
