Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #32021

    tiende provincie

    het gebied waar de BSD (Belgische strijdkrachten in Duitsland) na de Tweede Wereldoorlog waren gelegerd, werd officieus de tiende provincie genoemd

    “De BSD, lange tijd ook wel de “tiende provincie” genoemd, kenden begin de jaren ‘50 een hoogtepunt met zo’n 40.000 manschappen." (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Aug 2019 15:12
    0 reactie(s)

    #32022

    tiende provincie

    het gebied waar de <span class="caps">BSD</span> (Belgische strijdkrachten in Duitsland) na de Tweede Wereldoorlog waren gelegerd, werd officieus de tiende provincie genoemd

    “De BSD, lange tijd ook wel de “tiende provincie” genoemd, kenden begin de jaren ‘50 een hoogtepunt met zo’n 40.000 manschappen." (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Aug 2019 15:12
    0 reactie(s)

    #32023

    content
    (bn.)

    tevreden

    Ik ben content van mijne nieuwen auto.

    Neuville wint een plaatsje, maar is niet content: “Ik kan niet meer doen” (sporza.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Aug 2019 14:54
    4 reactie(s)

    #32024

    binnensteken
    (ww. stak binnen; binnengestoken)

    opsluiten in de gevangenis

    Op die manier kunnen we elke tien jaar een paar duizend mensen binnensteken om hun straf te gaan doen.(forum.politics.be)

    Als ik binnengestoken wordt zeg ik dan ook direkt tegen de Direkteur van doe mij maar einde straf, dat hebben ze niet graag.(forum.politics.be)

    Ip de straaten vragen zmij wien isu vader?
    Kwete nie wa tzegn want mn vader is nen dader.
    opgsloten inden bak(gevangenis) binnengestoken
    Omdaje speed snoof en weed zat te roken
    (.bloggen.be/rapteksten)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Aug 2019 14:17
    0 reactie(s)

    #32025

    binnensteken
    (ww. stak binnen; binnengestoken)

    opgenomen worden in een psychiatrische instelling

    Ge wordt daar ineens binnengestoken in psychiatrie en ge weet van niks (geestelijkgezondvlaanderen.be)

    Die kreeg wanen en begon tegen iedereen te roepen, ze hebben dat mens moeten binnensteken.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Aug 2019 14:10
    0 reactie(s)

    #32026

    herstellen
    (ww., herstelde, heeft hersteld)

    repareren, maken

    (steeds vaker hoor ik Nederlanders beweren dat zij “herstellen” in deze betekenis nooit gebruiken, altijd “repareren”; idem herstelling, reparatie)

    zie ook herstelling

    De auto moet terug naar de garage om te worden hersteld.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Aug 2019 12:22
    8 reactie(s)

    #32027

    meers
    (de ~ (v.), ~en)

    verland moeras

    onbekend/ongebruikt in Nederland

    vele plaatsnamen herinneren nog aan (vroegere) meersen: de Assebroekse Meersen, de Kalkense Meersen, de Gentbrugse Meersen, de Blaarmeersen, en zelfs de Antwerpse Meir was ooit een meers (Wikipedia: Meers (toponiem))

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 03 Aug 2019 00:20
    5 reactie(s)

    #32028

    nieuws, het ~
    (begrip)

    SN/NL: het journaal; dagelijkse nieuwsuitzending van de openbare omroep

    door de BRT/VRT weggezuiverd ten voordele van het Hollandse Franse leenwoord ‘journaal’

    dezelfde categorie heet bij VTM overigens wel ‘het nieuws’

    zie ook nieuws

    Sjjt, stil, ’t nieuws begint!

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2019 23:53
    3 reactie(s)

    #32029

    min, in ~ gaan

    zie in min gaan

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2019 12:50
    0 reactie(s)

    #32030

    in min gaan
    (uitdr.)

    verlies lijden, op een negatief saldo komen

    SN-NL: in de min gaan

    Beste, Ik zie op mijn zichtrekening het bedrag van – 11€ staan. Wat is het maximum bedrag dat je in min kan gaan? (community.bnpparibasfortis.be)

    Je kan inderdaad wel in min gaan maar enkel in specifieke gevallen. Het lukt niet als je op 0 euro staat en iets wil betalen in een winkel. (spaargids.be)

    Met de Post-betaalkaarten kan men zoals bij de bank 25 000 F in min gaan. (ondernemingsdatabank.indicator.be – 1994)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2019 12:49
    0 reactie(s)

    #32031

    bivakbus
    (zn. v.; ~sen)

    neologisme: initiatief van De Lijn waarbij het transport naar en van het bivak met lijnbussen verzorgd wordt

    Jeugdgroepen kunnen voortaan goedkoper op kamp met de bivakbus. (nieuwsblad.be – 2013)

    Ministers Sven Gatz en Ben Weyts promoten goedkope bivakbus bij jeugdbewegingen (nieuwsblad.be – 2018)

    Bivakbussen van De Lijn vervoeren jongeren naar hun kampplaats (vrt.be – 2019)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2019 10:32
    1 reactie(s)

    #32032

    bivakbus
    (zn. v.; ~sen)

    neologisme: initiatief van De Lijn waarbij het transport naar en van het bivak verzorgd wordt

    Jeugdgroepen kunnen voortaan goedkoper op kamp met de bivakbus. (nieuwsblad.be – 2013)

    Ministers Sven Gatz en Ben Weyts promoten goedkope bivakbus bij jeugdbewegingen (nieuwsblad.be – 2018)

    Bivakbussen van De Lijn vervoeren jongeren naar hun kampplaats (vrt.be – 2019)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2019 10:31
    1 reactie(s)

    #32033

    bivak
    (zn. o./m., ~ken)

    kamp (meestal 10 daags) van scouts, chiro, ksa, …

    zie ook bivakbus

    Waar gaan de scouts volgend jaar op bivak?

    “Ze brengen tijdens de bivak een militair kamp uit WOII tot leven. Tegelijk komen er een paar honderd leden uit heel Vlaanderen naar de bivak.” (hln.be)

    “Dan past er nog een babbel en een drankje en zodoende was den bivak weeral geslaagd. Met dank aan Jo en de keukenpieten. Tot volgend …” (berglucht.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Aug 2019 10:28
    2 reactie(s)

    #32034

    Vlaamse geslachten
    (lijst)

    Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
    - in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
    - waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
    - waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)

    account: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    afval: m. in de provincie Antwerpen
    album: m. in de provincie Antwerpen
    aperitief: m. in Vlaanderen; o. in SN
    asfalt: m. in Vlaanderen; o. in SN
    atelier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    (auto)bus: v. in de provincie Antwerpen, m. in W.-/O.-Vlaanderen
    beton: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    blog: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    boek: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    bos: m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
    broodrooster: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    bureau: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    café: m. in Limburg; o. in SN
    casino: m. in Vlaanderen; o. in SN (zie ook Vlaamse uitspraak)
    cement: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    combo: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
    defilé: m. in VL (den defilé); o. in SN-NL
    deken: o. in Vlaanderen, v. in Antwerpen; m./v. in Nederland
    deksel: o. in Vlaanderen; m. in Nederland
    dessert: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    diner: m. in Vlaanderen; o. in SN
    dossier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    dok: v. in Antwerpen en de Kempen; m. in Mechelen en in Oost-Vlaanderen
    eigendom: m. in Vlaanderen; o. in SN
    filter: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    frituur: o. en v. in Vlaanderen; v. in SN
    getuigenis: ANW: O. of v.; in VL v.
    gilet: m. in Vlaanderen, v. in Antwerpen-stad; o. in SN
    home: m. in Vlaanderen; o. in Schoon Vlaams
    ID: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    kaart: m. in West-Vlaanderen, v. in de rest van Vlaanderen; m./v. in SN
    kast: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
    kader: de in Vlaanderen, het in Nederland (zie Van Dale)
    kapsalon: Algemeen Nederlands Woordenboek: “Lidwoord, de. Lidwoord, het ((vooral) in België, soms)”
    kat: v. in Vlaanderen (kater en kattin zijn respectievelijk m. en v.); m. in Nederland
    kleur: o. in Vlaanderen; m./v. in SN
    koffer: o. in de provincie Antwerpen; elders m.
    kroost: m. in Vlaanderen; o. in Nederland; m./v./o. in SN
    lek: m. in de provincie Antwerpen; o. in Nederland
    matras: In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar. (taaladvies.net)
    menu: m. in Vlaanderen; o. in SN
    nest: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    omslag: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    orkaan: o. in Antwerpen; v. in de Antwerpse Kempen; m. in SN (zie reacties)
    proza: v. in Vlaanderen; o. in SN
    punt (leesteken): o. in Vlaanderen; m./v. in Nederland
    rit: v. in Vlaanderen, m. in SN
    schilderij: v. in Antwerpen, o. in de Kempen; o. in Nederland
    salon: o. in Vlaanderen, m. in SN (bv. ook kapsalon)
    t-shirt: m. in Vlaanderen, ook v. in de Kempen; o. in Nederland
    techniek: ZN v.; VL: m.
    tennis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    terras: v./m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
    thuis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    trottoir: m. in Vlaanderen; o. in SN
    venster: v. in Vlaanderen; o. in SN
    villa: v. in Vlaanderen; m./v. in SN
    voetbal (en andere balsporten): m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    zand: m. in Limburg; o. in SN

    zie ook:
    - de, ’t, over de versus ’t
    - grammatica: gereduceerd lidwoord (+ link naar lijst van Grytolle)
    - straat, t straat

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2019 02:12
    148 reactie(s)

    #32035

    bijwijlen
    (bw.)

    soms, nu en dan, af en toe

    “In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘bijwijlen’ herkend door:

    54 % van de Nederlanders;
    82 % van de Vlamingen." (nl.wiktionary.org/wiki/bijwijlen)

    Het totaalbeeld dat daardoor ontstaat is er één van logheid en gebrek aan elegantie, en dat is zelfs voor deze bijwijlen protserige muziek teveel oneer. (klara.be)

    Verrassend it ain’t en ook schoonheidsfoutjes zijn niet van de lucht, maar bijwijlen is ‘Monologue’ een impressionante donderpreek zoals zelfs Johan Boskamp ze in zijn beste dagen niet gaf. (enola.be)

    Het was bijwijlen nogal frisjes, maar de zon kwam er wel af en toe door. Ideaal weer dus om onze nieuwe dekentjes van Baviaanwood eens uit te proberen, wat vele dames dan ook deden. (jongewingerd.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2019 01:53
    2 reactie(s)

    #32036

    putje van de winter
    (uitdr.)

    middenin de winter, hartje winter
    zie ook putje van de zomer, putje van de nacht, putteke

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    Het is putje winter, maar vriezen doet het nog altijd niet.

    Frank Deboosere (14/1/2014): ’Statistisch is het vandaag het putteke van de winter."

    plantaardig.com: Er werd voor de winter gezaaid, om nog voor het putje van de winter bijna uitgegroeid plantmateriaal te bekomen.

    Het is hier putteke winter en de Jean zit bij 30 graden op een of ander exotisch strand, den profiteur…

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 02 Aug 2019 01:41
    0 reactie(s)

    #32037

    dan
    (vw.)

    in het West-Vlaams en westelijk Oost-Vlaams (en in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin

    da → enkelvoud
    dan → meervoud

    de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken

    ‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)

    ‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 23:07
    8 reactie(s)

    #32038

    dan
    (bijwoord van tijd)

    toen, daarop (zie reacties)

    zie ook tan

    Toen een vrouw haar baby wilde verschonen in de babyruimte, bleek dat de deur op slot was", vertelt een woordvoerder van Thalys. "De vrouw heeft er dan een treinbegeleider bij gehaald. (deredactie.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:50
    6 reactie(s)

    #32039

    geslaan
    (volt. deelw. van slaan)

    - iemand fysiek geraakt hebben
    - geslagen
    - geslegen

    Ik heb u op uw neus geslaan.

    “Om aan deze moeilijke periode iets positief te koppelen, hebben de leraren van de school met een aantal ouders en vrienden de handen in elkaar geslaan voor een Warme Winterloop.” (dewarmsteweek.stubru.be)

    “Jongen in elkaar geslaan voor iPod” (knack.be)

    “… dat vuur is overgeslaan op de elektrische seinkast” (woordvoerder Infrabel vrtnws.be 14/05/2019)

    Regio onbekend
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:30
    6 reactie(s)

    #32040

    geslegen
    (volt. deelw. van slaan)

    geslagen, geslaan

    ook in Oost-Vlaanderen

    zie ook slagen

    Te Kieldrecht te Kieldrecht, daar zijn de meisjes koene
    Zij vrijen tot de middernacht, en slapen tot de noene
    Ik maai, is dat niet fraai
    En slapen tot de noene

    Als z’ opstaan, als z’ opstaan, zij kijken in de wolken
    Zij zeggen: wel hoe laat is ’t al? mijn koe staat ongemolken
    Ik maai, is dat niet fraai
    Mijn koe staat ongemolken

    Als z’ uitgaan, als z’ uitgaan, komt haar de koster tegen
    Wel koster zeg hoe laat is ’t al? wat uur is daar geslegen?
    Ik maai, is dat niet fraai
    Wat uur is daar geslegen

    Het uur dat daar geslegen is, dat kunt gij wel bemerken
    De hoogmis is al lang gedaan, en ’t volk komt van de kerken
    Ik maai, is dat niet fraai
    En ’t volk komt van de kerken.

    En als zij komen in de wei, zij zeggen koeiken blare
    Ik ben hier met mijn lieveken, en zal u dat niet varen
    Ik maai, is dat niet fraai
    En zal u dat niet varen (Te Kieldrecht, oud Vlaams lied (opgetekend in 1848), hedendaags cantuslied)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:30
    1 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.