Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
- in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
- waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
- waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)
account: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
afval: m. in de provincie Antwerpen
album: m. in de provincie Antwerpen
aperitief: m. in Vlaanderen; o. in SN
asfalt: m. in Vlaanderen; o. in SN
atelier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
(auto)bus: v. in de provincie Antwerpen, m. in W.-/O.-Vlaanderen
beton: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
blog: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
boek: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bos: m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
broodrooster: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
bureau: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
café: m. in Limburg; o. in SN
casino: m. in Vlaanderen; o. in SN (zie ook Vlaamse uitspraak)
cement: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
combo: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
defilé: m. in VL (den defilé); o. in SN-NL
deken: o. in Vlaanderen, v. in Antwerpen; m./v. in Nederland
deksel: o. in Vlaanderen; m. in Nederland
dessert: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
diner: m. in Vlaanderen; o. in SN
dossier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
dok: v. in Antwerpen en de Kempen; m. in Mechelen en in Oost-Vlaanderen
eigendom: m. in Vlaanderen; o. in SN
filter: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
frituur: o. en v. in Vlaanderen; v. in SN
getuigenis: ANW: O. of v.; in VL v.
gilet: m. in Vlaanderen, v. in Antwerpen-stad; o. in SN
home: m. in Vlaanderen; o. in Schoon Vlaams
ID: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
kaart: m. in West-Vlaanderen, v. in de rest van Vlaanderen; m./v. in SN
kast: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
kader: de in Vlaanderen, het in Nederland (zie Van Dale)
kapsalon: Algemeen Nederlands Woordenboek: “Lidwoord, de. Lidwoord, het ((vooral) in België, soms)”
kat: v. in Vlaanderen (kater en kattin zijn respectievelijk m. en v.); m. in Nederland
kleur: o. in Vlaanderen; m./v. in SN
koffer: o. in de provincie Antwerpen; elders m.
kroost: m. in Vlaanderen; o. in Nederland; m./v./o. in SN
lek: m. in de provincie Antwerpen; o. in Nederland
matras: In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar. (taaladvies.net)
menu: m. in Vlaanderen; o. in SN
nest: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
omslag: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
orkaan: o. in Antwerpen; v. in de Antwerpse Kempen; m. in SN (zie reacties)
proza: v. in Vlaanderen; o. in SN
punt (leesteken): o. in Vlaanderen; m./v. in Nederland
rit: v. in Vlaanderen, m. in SN
schilderij: v. in Antwerpen, o. in de Kempen; o. in Nederland
salon: o. in Vlaanderen, m. in SN (bv. ook kapsalon)
t-shirt: m. in Vlaanderen, ook v. in de Kempen; o. in Nederland
techniek: ZN v.; VL: m.
tennis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
terras: v./m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
thuis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
trottoir: m. in Vlaanderen; o. in SN
venster: v. in Vlaanderen; o. in SN
villa: v. in Vlaanderen; m./v. in SN
voetbal (en andere balsporten): m. in Vlaanderen; o. in Nederland
zand: m. in Limburg; o. in SN
zie ook:
- de, ’t, over de versus ’t
- grammatica: gereduceerd lidwoord (+ link naar lijst van Grytolle)
- straat, t straat
soms, nu en dan, af en toe
“In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘bijwijlen’ herkend door:
54 % van de Nederlanders;
82 % van de Vlamingen." (nl.wiktionary.org/wiki/bijwijlen)
Het totaalbeeld dat daardoor ontstaat is er één van logheid en gebrek aan elegantie, en dat is zelfs voor deze bijwijlen protserige muziek teveel oneer. (klara.be)
Verrassend it ain’t en ook schoonheidsfoutjes zijn niet van de lucht, maar bijwijlen is ‘Monologue’ een impressionante donderpreek zoals zelfs Johan Boskamp ze in zijn beste dagen niet gaf. (enola.be)
Het was bijwijlen nogal frisjes, maar de zon kwam er wel af en toe door. Ideaal weer dus om onze nieuwe dekentjes van Baviaanwood eens uit te proberen, wat vele dames dan ook deden. (jongewingerd.be)
middenin de winter, hartje winter
zie ook putje van de zomer, putje van de nacht, putteke
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Het is putje winter, maar vriezen doet het nog altijd niet.
Frank Deboosere (14/1/2014): ’Statistisch is het vandaag het putteke van de winter."
plantaardig.com: Er werd voor de winter gezaaid, om nog voor het putje van de winter bijna uitgegroeid plantmateriaal te bekomen.
Het is hier putteke winter en de Jean zit bij 30 graden op een of ander exotisch strand, den profiteur…
in het West-Vlaams en westelijk Oost-Vlaams (en in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin
da → enkelvoud
dan → meervoud
de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken
‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)
‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)
toen, daarop (zie reacties)
zie ook tan
Toen een vrouw haar baby wilde verschonen in de babyruimte, bleek dat de deur op slot was", vertelt een woordvoerder van Thalys. "De vrouw heeft er dan een treinbegeleider bij gehaald. (deredactie.be)
- iemand fysiek geraakt hebben
- geslagen
- geslegen
Ik heb u op uw neus geslaan.
“Om aan deze moeilijke periode iets positief te koppelen, hebben de leraren van de school met een aantal ouders en vrienden de handen in elkaar geslaan voor een Warme Winterloop.” (dewarmsteweek.stubru.be)
“Jongen in elkaar geslaan voor iPod” (knack.be)
“… dat vuur is overgeslaan op de elektrische seinkast” (woordvoerder Infrabel vrtnws.be 14/05/2019)
geslagen, geslaan
ook in Oost-Vlaanderen
zie ook slagen
Te Kieldrecht te Kieldrecht, daar zijn de meisjes koene
Zij vrijen tot de middernacht, en slapen tot de noene
Ik maai, is dat niet fraai
En slapen tot de noene
Als z’ opstaan, als z’ opstaan, zij kijken in de wolken
Zij zeggen: wel hoe laat is ’t al? mijn koe staat ongemolken
Ik maai, is dat niet fraai
Mijn koe staat ongemolken
Als z’ uitgaan, als z’ uitgaan, komt haar de koster tegen
Wel koster zeg hoe laat is ’t al? wat uur is daar geslegen?
Ik maai, is dat niet fraai
Wat uur is daar geslegen
Het uur dat daar geslegen is, dat kunt gij wel bemerken
De hoogmis is al lang gedaan, en ’t volk komt van de kerken
Ik maai, is dat niet fraai
En ’t volk komt van de kerken.
En als zij komen in de wei, zij zeggen koeiken blare
Ik ben hier met mijn lieveken, en zal u dat niet varen
Ik maai, is dat niet fraai
En zal u dat niet varen (Te Kieldrecht, oud Vlaams lied (opgetekend in 1848), hedendaags cantuslied)
werd(en)
zeer dikwijls verdwijnt de -d: wier, wieren
anders in het Limburgs (zie commentaren)
D’r was ne moldre en die haeden knechten. En ’s nachts as die daor nen tijd waren, wieren die âlt kaot gemoukt. En as den iënen duëd was, kwam er hem nen ândren presenteren (volksverhalenbank.be)
Iedereen wier ofgetast, mo ja, e dief wit goe genoeg woa daten da moe steken. (volksverhalenbank.be)
Daar wierd niet van geklapt, daarbij ik en ôt (had) maar twee kinderen en ‘t onzent (bij ons) wierd er daar toch niet van geklapt ze (hoor), nee, dat was voorbij en dat bleef voorbij hé. Want dat kan geheel zeker al 20 jaar geleden zijn dat ik daarvan geklapt heb, dat ik u daar gezegd heb, g’heel zeker al 20 jaar en dat was goed omdat dat heel goed in mijn gedacht was, maar anders kon ik u daar geen uitleg over geven. (volksverhalenbank.be)
vetplant, vetkruid (sedum reflexum) muurpeper
Aan tripmadam heb je geen omkijken, dat groeit vanzelf.
vetplant, vetkruid (sedum reflexum) muurpeper
Aan tripmadam heb je geen omkijken, dat groeit vanzelf.
handzaag met recht, schuin aflopend blad en gesloten handvat
afgeleid van Jozef: Sint Jozef was een timmerman en is de patroonheilige van de timmerlui, hij wordt dikwijls afgebeeld met een dergelijk werktuig
Afbeelding zie hier
Luidt de Japanse handzaag met gebogen zaagblad het einde in van de gewone Jef- of Sint-Jozefzaag?
met reclame bedrukte mat die de toog moet beschermen tegen nat
Stella artois toogmat (Aangeboden, Nieuw) – ZoekertjesNet.be
Orval trappist toogmatje – Orval Club Belgium
Op de toogmat ziet men, naast de tekst “Filou – Belgian Ale” en een afbeelding van de fles en het glas van het merk, een tekening van een jongen met een baret en een Filou T-shirt die in de ene hand een katapult vasthoudt en in de andere een glas bier. (jep.be)
1) bar, tapkast
2) toonbank;koeltoog Van Dale 2018 online: BE
zie ook den toog doen
zie ook samenstellingen tooghanger, toogspringer, toogfilosoof, toogmat…
1) Niet te lang aan den toog blijven plakken, he, mannekes!
2) Uw flyers worden verdeeld op plaatsen het best passend bij uw evenement. We bespreken samen welke plaatsen we aandoen. Dit kan zijn op de toog bij de bakker, aan de kassa bij de buurtwinkel, op de sigarettenbak op café,… (promobom.be)
coalitie van drie politieke partijen
NVA geel
VLD blauw
SP.a rood
dit waren de kleuren van de Graaf van Bourgondië
Historicus Luc Duerloo is verbaasd dat in Antwerpen wordt gesproken over een Bourgondische coalitie om het verbond tussen N-VA, SP.A en Open VLD aan te duiden. (…) “Er bestaat wel een wapenschild van de hertog van Bourgondië, die uit de kleuren geel, blauw en rood bestaat. (…) Dat is een persoonlijk teken van de hertog van Bourgondië, maar dus niet de vlag van Bourgondië.” (DS 201118)
De Wever mikt op een nieuwe “Bourgondische coalitie” waarbij CD&V dus uit de boot valt. (hln.be)
Bonte noemt zo’n “Bourgondische coalitie” een “zeer groot en onverantwoord risico” voor SP.A. (vrt.be)
Vincent Van Quickenborne (Open VLD): “Bourgondische coalitie combineert beste van links en rechts” (vrt.be)
een type dat graag filosofeert over vanalles en nog wat,
iemand die graag (pseudo-)wijsheden verkoopt
zie ook toog
Bizarre nieuwe rubriek in ‘Man bijt hond’: de toogfilosoof die ons met citaten stof tot nadenken geeft. (standaard.be)
Bart (49) is een notoir toogfilosoof en houdt geregeld van een cafébezoekje.(hbvl.be)Een nieuwe episode in het leven van de West-Vlaamse toogfilosoof Freddy De Vadder. (vrt.be)
iemand die altijd op de voorgrond treedt, die zich doet gelden, haantje de voorste
zie ook toog
standaard.be: Een fuifbeest en een ‘toogspringer’ met een grote mond, zo stond Lousewies van der Laan (40) in Brussel te boek, toen ze er Europarlementslid voor D66 was.
nieuwblad.be: Ze was niet de toogspringer op school, maar ze wachtte rustig het verloop van een bijeenkomst af, om daarna met rustige vastheid haar zegje te doen.
De Jean is meer nen toogspringer die altijd zijn zeg wilt doen en er als de eerste bij zijn. Gerda is meer het introverte type. Maar zij zal eerder de beslissingen nemen als het erop aan komt.
1) bar, tapkast
2) toonbank;koeltoog Van Dale 2018 online: BE
zie ook den toog doen
zie ook samenstellingen tooghanger, toogspringer, toogfilosoof, …
1) Niet te lang aan den toog blijven plakken, he, mannekes!
2) Uw flyers worden verdeeld op plaatsen het best passend bij uw evenement. We bespreken samen welke plaatsen we aandoen. Dit kan zijn op de toog bij de bakker, aan de kassa bij de buurtwinkel, op de sigarettenbak op café,… (promobom.be)
iamand die vaak of lang aan de bar zit, kroegloper
toogplakker
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
Als de Jef van Marie gedaan heeft met werken gaat hij recht naar de kroeg. Ik hoor Marie nog altijd zeggen dat ze nooit zou trouwen met nen tooghanger.
De man ging tijdens een feestje te keer en beet een stuk uit een oor van een tooghanger in Grimstad. (hln.be)
volgens de Engelsen is God nen deejay, in het arrondissement Dendermonde en andere gemeenten in de Denderstreek is hij volgens deze slogan dan weer een doodnormale Oost-Vlaming, bij uitstek van het geboortedorp van de scandeerder
doorgaans gelinkt aan carnavalisten, de foor en bovenal schoon weer
ook anders/onverbogen: onze/ons heer is nen/een …
ook: God is nen/een …
Wat verder kwam ik een oude man tegen die me fier vertelde dat hij 77 jaar was en nog een “mokke” had van eind de vijftig. “Ik ben gelukkig” zei hij al lachend. Toen ik hem zei nog te genieten van het mooie weer riep hij nog terug “onze heer is ne Wetteraar”. Juist, was ik bijna vergeten dat het dit weekend ook kermis is in Wetteren. (gert.schelstraete.cdenv.be)
Het gezegde ‘Ons Heer is ne Laarnenaar’ klopte, de buienradar stond vanaf 10.00 uur op zonnig. Toevallig of niet? (cultuurinbeeld.be)
Het mocht gisteren rond de middag dan wel regen gieten, toen de cavalcade in Hamme voor de zestigste keer vertrok, klaarde de hemel uit en stopte het met regenen. “Zoals we al lang weten, God is nen Hammeneir”, klonk het in het sappig Hams onder de toeschouwers. Toch bleef God niet de hele stoet lang over Hamme waken want af en toe viel er toch nog wat regen. (hln.be)
De 62ste editie van de Wuitenscavalcade trok gisteren door de straten van Hamme. Een oud gezegde werd alweer eens bevestigd: “Onzen heer is nen Hammeneir. Want ondanks de mindere voorspellingen kregen we alweer een zonovergoten carnaval.” (hln.be)
Breaking: “Onzjier es nen ajoin"! Aalstenaar Inti De Ceuckelaire hackt de website van het Vaticaan … en die vinden dat niet zo erg (Radio 1, facebook.com)
de karnavalstoet van ninof! god es ne ninovieter, want twas weer goe weer veer oos!!! (youtube.com)
(historisch) wat tegenwoordig studietoelage noemt:
“Een studietoelage (vroeger ook wel bekend onder de naam studiebeurs) is een financiële steun van de Vlaamse Gemeenschap voor het helpen dragen van de studiekosten.” (Wikipedia)
Opm: Het begrip valt ook samen met het invullen van de aanvraag voor een studiebeurs, vergelijkbaar met het ‘invullen van de belastingen’. (zie voorbeeld)
Het waren geen ”studieleningen“ meer, die de ‘zedelijke verplichting van terugbetaling’ met zich droegen. Het werd een ”studiebeurs” die verleend werd zonder beding van terugbetaling. (Historisch overzicht van de studiefinanciering – studietoelagen.be)
Velen zijn blijkbaar niet genoeg op de hoogte van de voorwaarden om een studiebeurs te krijgen: zij dienen geen aanvraag in omdat ze menen toch niet in aanmerking te zullen komen. (vlaanderen.be)
414.799 aanvragen voor studiebeurs in Vlaanderen – Het Nieuwsblad
Wij helpen met het invullen van de studiebeurs!!! (abvv-wvl.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.