Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #32041

    Vlaamse geslachten
    (lijst)

    Hier kunnen woorden alfabetisch opgelijst worden die:
    - in het Vlaams een ander geslacht hebben dan in het SN
    - waar er binnen Vlaanderen verschillen zijn in het gebruik van het geslacht
    - waar er discussie is over het geslacht … der engelen ;) (engelen, het geslacht der ~)

    account: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    afval: m. in de provincie Antwerpen
    album: m. in de provincie Antwerpen
    aperitief: m. in Vlaanderen; o. in SN
    asfalt: m. in Vlaanderen; o. in SN
    atelier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    (auto)bus: v. in de provincie Antwerpen, m. in W.-/O.-Vlaanderen
    beton: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    blog: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    boek: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    bos: m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
    broodrooster: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    bureau: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    café: m. in Limburg; o. in SN
    casino: m. in Vlaanderen; o. in SN (zie ook Vlaamse uitspraak)
    cement: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    combo: v. in Vlaanderen; o. in Nederland
    defilé: m. in VL (den defilé); o. in SN-NL
    deken: o. in Vlaanderen, v. in Antwerpen; m./v. in Nederland
    deksel: o. in Vlaanderen; m. in Nederland
    dessert: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    diner: m. in Vlaanderen; o. in SN
    dossier: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    dok: v. in Antwerpen en de Kempen; m. in Mechelen en in Oost-Vlaanderen
    eigendom: m. in Vlaanderen; o. in SN
    filter: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    frituur: o. en v. in Vlaanderen; v. in SN
    getuigenis: ANW: O. of v.; in VL v.
    gilet: m. in Vlaanderen, v. in Antwerpen-stad; o. in SN
    home: m. in Vlaanderen; o. in Schoon Vlaams
    ID: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    kaart: m. in West-Vlaanderen, v. in de rest van Vlaanderen; m./v. in SN
    kast: v. in Vlaanderen; m. in Nederland
    kader: de in Vlaanderen, het in Nederland (zie Van Dale)
    kapsalon: Algemeen Nederlands Woordenboek: “Lidwoord, de. Lidwoord, het ((vooral) in België, soms)”
    kat: v. in Vlaanderen (kater en kattin zijn respectievelijk m. en v.); m. in Nederland
    kleur: o. in Vlaanderen; m./v. in SN
    koffer: o. in de provincie Antwerpen; elders m.
    kroost: m. in Vlaanderen; o. in Nederland; m./v./o. in SN
    lek: m. in de provincie Antwerpen; o. in Nederland
    matras: In het Nederlands is matras van oorsprong een de-woord. Tegenwoordig komt matras, met name in Nederland, ook als het-woord voor. In België wordt matras voornamelijk als de-woord gebruikt; in Nederland is zowel de matras als het matras gangbaar. (taaladvies.net)
    menu: m. in Vlaanderen; o. in SN
    nest: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    omslag: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    orkaan: o. in Antwerpen; v. in de Antwerpse Kempen; m. in SN (zie reacties)
    proza: v. in Vlaanderen; o. in SN
    punt (leesteken): o. in Vlaanderen; m./v. in Nederland
    rit: v. in Vlaanderen, m. in SN
    schilderij: v. in Antwerpen, o. in de Kempen; o. in Nederland
    salon: o. in Vlaanderen, m. in SN (bv. ook kapsalon)
    t-shirt: m. in Vlaanderen, ook v. in de Kempen; o. in Nederland
    techniek: ZN v.; VL: m.
    tennis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    terras: v./m. in W.-/O.-Vlaanderen; o. in SN
    thuis: m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    trottoir: m. in Vlaanderen; o. in SN
    venster: v. in Vlaanderen; o. in SN
    villa: v. in Vlaanderen; m./v. in SN
    voetbal (en andere balsporten): m. in Vlaanderen; o. in Nederland
    zand: m. in Limburg; o. in SN

    zie ook:
    - de, ’t, over de versus ’t
    - grammatica: gereduceerd lidwoord (+ link naar lijst van Grytolle)
    - straat, t straat

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2019 02:12
    148 reactie(s)

    #32042

    bijwijlen
    (bw.)

    soms, nu en dan, af en toe

    “In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd ‘bijwijlen’ herkend door:

    54 % van de Nederlanders;
    82 % van de Vlamingen." (nl.wiktionary.org/wiki/bijwijlen)

    Het totaalbeeld dat daardoor ontstaat is er één van logheid en gebrek aan elegantie, en dat is zelfs voor deze bijwijlen protserige muziek teveel oneer. (klara.be)

    Verrassend it ain’t en ook schoonheidsfoutjes zijn niet van de lucht, maar bijwijlen is ‘Monologue’ een impressionante donderpreek zoals zelfs Johan Boskamp ze in zijn beste dagen niet gaf. (enola.be)

    Het was bijwijlen nogal frisjes, maar de zon kwam er wel af en toe door. Ideaal weer dus om onze nieuwe dekentjes van Baviaanwood eens uit te proberen, wat vele dames dan ook deden. (jongewingerd.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2019 01:53
    2 reactie(s)

    #32043

    putje van de winter
    (uitdr.)

    middenin de winter, hartje winter
    zie ook putje van de zomer, putje van de nacht, putteke

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    Het is putje winter, maar vriezen doet het nog altijd niet.

    Frank Deboosere (14/1/2014): ’Statistisch is het vandaag het putteke van de winter."

    plantaardig.com: Er werd voor de winter gezaaid, om nog voor het putje van de winter bijna uitgegroeid plantmateriaal te bekomen.

    Het is hier putteke winter en de Jean zit bij 30 graden op een of ander exotisch strand, den profiteur…

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 02 Aug 2019 01:41
    0 reactie(s)

    #32044

    dan
    (vw.)

    in het West-Vlaams en westelijk Oost-Vlaams (en in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin

    da → enkelvoud
    dan → meervoud

    de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken

    ‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)

    ‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 23:07
    8 reactie(s)

    #32045

    dan
    (bijwoord van tijd)

    toen, daarop (zie reacties)

    zie ook tan

    Toen een vrouw haar baby wilde verschonen in de babyruimte, bleek dat de deur op slot was", vertelt een woordvoerder van Thalys. "De vrouw heeft er dan een treinbegeleider bij gehaald. (deredactie.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:50
    6 reactie(s)

    #32046

    geslaan
    (volt. deelw. van slaan)

    - iemand fysiek geraakt hebben
    - geslagen
    - geslegen

    Ik heb u op uw neus geslaan.

    “Om aan deze moeilijke periode iets positief te koppelen, hebben de leraren van de school met een aantal ouders en vrienden de handen in elkaar geslaan voor een Warme Winterloop.” (dewarmsteweek.stubru.be)

    “Jongen in elkaar geslaan voor iPod” (knack.be)

    “… dat vuur is overgeslaan op de elektrische seinkast” (woordvoerder Infrabel vrtnws.be 14/05/2019)

    Regio onbekend
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:30
    6 reactie(s)

    #32047

    geslegen
    (volt. deelw. van slaan)

    geslagen, geslaan

    ook in Oost-Vlaanderen

    zie ook slagen

    Te Kieldrecht te Kieldrecht, daar zijn de meisjes koene
    Zij vrijen tot de middernacht, en slapen tot de noene
    Ik maai, is dat niet fraai
    En slapen tot de noene

    Als z’ opstaan, als z’ opstaan, zij kijken in de wolken
    Zij zeggen: wel hoe laat is ’t al? mijn koe staat ongemolken
    Ik maai, is dat niet fraai
    Mijn koe staat ongemolken

    Als z’ uitgaan, als z’ uitgaan, komt haar de koster tegen
    Wel koster zeg hoe laat is ’t al? wat uur is daar geslegen?
    Ik maai, is dat niet fraai
    Wat uur is daar geslegen

    Het uur dat daar geslegen is, dat kunt gij wel bemerken
    De hoogmis is al lang gedaan, en ’t volk komt van de kerken
    Ik maai, is dat niet fraai
    En ’t volk komt van de kerken.

    En als zij komen in de wei, zij zeggen koeiken blare
    Ik ben hier met mijn lieveken, en zal u dat niet varen
    Ik maai, is dat niet fraai
    En zal u dat niet varen (Te Kieldrecht, oud Vlaams lied (opgetekend in 1848), hedendaags cantuslied)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:30
    1 reactie(s)

    #32048

    wierd
    (OVT van worden; wierd, wierden)

    werd(en)

    zeer dikwijls verdwijnt de -d: wier, wieren

    anders in het Limburgs (zie commentaren)

    zie ook dierf, begost, kost

    D’r was ne moldre en die haeden knechten. En ’s nachts as die daor nen tijd waren, wieren die âlt kaot gemoukt. En as den iënen duëd was, kwam er hem nen ândren presenteren (volksverhalenbank.be)

    Iedereen wier ofgetast, mo ja, e dief wit goe genoeg woa daten da moe steken. (volksverhalenbank.be)

    Daar wierd niet van geklapt, daarbij ik en ôt (had) maar twee kinderen en ‘t onzent (bij ons) wierd er daar toch niet van geklapt ze (hoor), nee, dat was voorbij en dat bleef voorbij . Want dat kan geheel zeker al 20 jaar geleden zijn dat ik daarvan geklapt heb, dat ik u daar gezegd heb, g’heel zeker al 20 jaar en dat was goed omdat dat heel goed in mijn gedacht was, maar anders kon ik u daar geen uitleg over geven. (volksverhalenbank.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 22:13
    9 reactie(s)

    #32049

    tripmadam
    (z. nw. het ~ (v.) soortnaam)

    vetplant, vetkruid (sedum reflexum) muurpeper

    Sedum rupestre 01 ies

    Aan tripmadam heb je geen omkijken, dat groeit vanzelf.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 01 Aug 2019 16:39
    6 reactie(s)

    #32050

    tripmadam
    (z. nw. het ~ (v.) soortnaam)

    vetplant, vetkruid (sedum reflexum) muurpeper

    Sedum rupestre 01 ies

    Aan tripmadam heb je geen omkijken, dat groeit vanzelf.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 01 Aug 2019 15:45
    6 reactie(s)

    #32051

    jefzaag
    (de ~, (v.), jefzagen)

    handzaag met recht, schuin aflopend blad en gesloten handvat

    afgeleid van Jozef: Sint Jozef was een timmerman en is de patroonheilige van de timmerlui, hij wordt dikwijls afgebeeld met een dergelijk werktuig

    Afbeelding zie hier

    Luidt de Japanse handzaag met gebogen zaagblad het einde in van de gewone Jef- of Sint-Jozefzaag?

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 01 Aug 2019 14:12
    2 reactie(s)

    #32052

    toogmat
    (zn. v.; ~ten)

    met reclame bedrukte mat die de toog moet beschermen tegen nat

    Stella artois toogmat (Aangeboden, Nieuw) – ZoekertjesNet.be

    Orval trappist toogmatje – Orval Club Belgium

    Op de toogmat ziet men, naast de tekst “Filou – Belgian Ale” en een afbeelding van de fles en het glas van het merk, een tekening van een jongen met een baret en een Filou T-shirt die in de ene hand een katapult vasthoudt en in de andere een glas bier. (jep.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 13:25
    1 reactie(s)

    #32053

    toog
    (de ~ (m.), togen)

    1) bar, tapkast
    2) toonbank;koeltoog Van Dale 2018 online: BE

    zie ook den toog doen

    zie ook samenstellingen tooghanger, toogspringer, toogfilosoof, toogmat

    1) Niet te lang aan den toog blijven plakken, he, mannekes!

    2) Uw flyers worden verdeeld op plaatsen het best passend bij uw evenement. We bespreken samen welke plaatsen we aandoen. Dit kan zijn op de toog bij de bakker, aan de kassa bij de buurtwinkel, op de sigarettenbak op café,… (promobom.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 13:19
    0 reactie(s)

    #32054

    bourgondische coalitie
    (vaste woordgroep)

    coalitie van drie politieke partijen
    NVA geel
    VLD blauw
    SP.a rood
    dit waren de kleuren van de Graaf van Bourgondië

    Historicus Luc Duerloo is verbaasd dat in Antwerpen wordt gesproken over een Bourgondische coalitie om het verbond tussen N-VA, SP.A en Open VLD aan te duiden. (…) “Er bestaat wel een wapenschild van de hertog van Bourgondië, die uit de kleuren geel, blauw en rood bestaat. (…) Dat is een persoonlijk teken van de hertog van Bourgondië, maar dus niet de vlag van Bourgondië.” (DS 201118)

    De Wever mikt op een nieuwe “Bourgondische coalitie” waarbij CD&V dus uit de boot valt. (hln.be)

    Bonte noemt zo’n “Bourgondische coalitie” een “zeer groot en onverantwoord risico” voor SP.A. (vrt.be)

    Vincent Van Quickenborne (Open VLD): “Bourgondische coalitie combineert beste van links en rechts” (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 13:16
    3 reactie(s)

    #32055

    toogfilosoof
    (zn., m; ~filosofen)

    een type dat graag filosofeert over vanalles en nog wat,
    iemand die graag (pseudo-)wijsheden verkoopt

    zie ook toog

    Bizarre nieuwe rubriek in ‘Man bijt hond’: de toogfilosoof die ons met citaten stof tot nadenken geeft. (standaard.be)

    Bart (49) is een notoir toogfilosoof en houdt geregeld van een cafébezoekje.(hbvl.be)

    Een nieuwe episode in het leven van de West-Vlaamse toogfilosoof Freddy De Vadder. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 13:11
    0 reactie(s)

    #32056

    toogspringer
    (zn. m.; ~s)

    iemand die altijd op de voorgrond treedt, die zich doet gelden, haantje de voorste

    zie ook toog

    standaard.be: Een fuifbeest en een ‘toogspringer’ met een grote mond, zo stond Lousewies van der Laan (40) in Brussel te boek, toen ze er Europarlementslid voor D66 was.

    nieuwblad.be: Ze was niet de toogspringer op school, maar ze wachtte rustig het verloop van een bijeenkomst af, om daarna met rustige vastheid haar zegje te doen.

    De Jean is meer nen toogspringer die altijd zijn zeg wilt doen en er als de eerste bij zijn. Gerda is meer het introverte type. Maar zij zal eerder de beslissingen nemen als het erop aan komt.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 13:03
    0 reactie(s)

    #32057

    toog
    (de ~ (m.), togen)

    1) bar, tapkast
    2) toonbank;koeltoog Van Dale 2018 online: BE

    zie ook den toog doen

    zie ook samenstellingen tooghanger, toogspringer, toogfilosoof, …

    1) Niet te lang aan den toog blijven plakken, he, mannekes!

    2) Uw flyers worden verdeeld op plaatsen het best passend bij uw evenement. We bespreken samen welke plaatsen we aandoen. Dit kan zijn op de toog bij de bakker, aan de kassa bij de buurtwinkel, op de sigarettenbak op café,… (promobom.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 13:03
    0 reactie(s)

    #32058

    tooghanger
    (de ~ (m.), ~s)

    iamand die vaak of lang aan de bar zit, kroegloper
    toogplakker

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België

    Als de Jef van Marie gedaan heeft met werken gaat hij recht naar de kroeg. Ik hoor Marie nog altijd zeggen dat ze nooit zou trouwen met nen tooghanger.

    De man ging tijdens een feestje te keer en beet een stuk uit een oor van een tooghanger in Grimstad. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Aug 2019 12:38
    0 reactie(s)

    #32059

    Onzen heer is nen ...
    (uitdr.)

    volgens de Engelsen is God nen deejay, in het arrondissement Dendermonde en andere gemeenten in de Denderstreek is hij volgens deze slogan dan weer een doodnormale Oost-Vlaming, bij uitstek van het geboortedorp van de scandeerder
    doorgaans gelinkt aan carnavalisten, de foor en bovenal schoon weer

    ook anders/onverbogen: onze/ons heer is nen/een …
    ook: God is nen/een …

    Wat verder kwam ik een oude man tegen die me fier vertelde dat hij 77 jaar was en nog een “mokke” had van eind de vijftig. “Ik ben gelukkig” zei hij al lachend. Toen ik hem zei nog te genieten van het mooie weer riep hij nog terug “onze heer is ne Wetteraar”. Juist, was ik bijna vergeten dat het dit weekend ook kermis is in Wetteren. (gert.schelstraete.cdenv.be)

    Het gezegde ‘Ons Heer is ne Laarnenaar’ klopte, de buienradar stond vanaf 10.00 uur op zonnig. Toevallig of niet? (cultuurinbeeld.be)

    Het mocht gisteren rond de middag dan wel regen gieten, toen de cavalcade in Hamme voor de zestigste keer vertrok, klaarde de hemel uit en stopte het met regenen. “Zoals we al lang weten, God is nen Hammeneir”, klonk het in het sappig Hams onder de toeschouwers. Toch bleef God niet de hele stoet lang over Hamme waken want af en toe viel er toch nog wat regen. (hln.be)

    De 62ste editie van de Wuitenscavalcade trok gisteren door de straten van Hamme. Een oud gezegde werd alweer eens bevestigd: “Onzen heer is nen Hammeneir. Want ondanks de mindere voorspellingen kregen we alweer een zonovergoten carnaval.” (hln.be)

    Breaking: “Onzjier es nen ajoin"! Aalstenaar Inti De Ceuckelaire hackt de website van het Vaticaan … en die vinden dat niet zo erg (Radio 1, facebook.com)

    de karnavalstoet van ninof! god es ne ninovieter, want twas weer goe weer veer oos!!! (youtube.com)

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 Aug 2019 01:54
    0 reactie(s)

    #32060

    studiebeurs
    (zn. v.; ~beurzen)

    (historisch) wat tegenwoordig studietoelage noemt:

    “Een studietoelage (vroeger ook wel bekend onder de naam studiebeurs) is een financiële steun van de Vlaamse Gemeenschap voor het helpen dragen van de studiekosten.” (Wikipedia)

    Opm: Het begrip valt ook samen met het invullen van de aanvraag voor een studiebeurs, vergelijkbaar met het ‘invullen van de belastingen’. (zie voorbeeld)

    Het waren geen ”studieleningen“ meer, die de ‘zedelijke verplichting van terugbetaling’ met zich droegen. Het werd een ”studiebeurs” die verleend werd zonder beding van terugbetaling. (Historisch overzicht van de studiefinanciering – studietoelagen.be)

    Velen zijn blijkbaar niet genoeg op de hoogte van de voorwaarden om een studiebeurs te krijgen: zij dienen geen aanvraag in omdat ze menen toch niet in aanmerking te zullen komen. (vlaanderen.be)

    414.799 aanvragen voor studiebeurs in Vlaanderen – Het Nieuwsblad

    Wij helpen met het invullen van de studiebeurs!!! (abvv-wvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jul 2019 21:30
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.