Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #10881

    leer
    (de ~ (v.), -en)

    ladder

    vnw

    de ‘ee’ is scherplang en klinkt dus o.m. als lier, leere, leijer, liër

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. vr., mv. en. Middelnederlands leer. Samentrekking uit Leeder, dat hetzelfde woord is als Ladder. De vorm Leer is zoowel in Zuid- als Noord-Nederland gebruikelijk.

    Van Dale online 2018:
    leer
    1. lad­der, m.n. trap­leer

    Moderne ladder

    Mijn vroegste herinnering van toen ik vier jaar (oud) was, is een pompier die bij het blussen, met zijn spuit van een leer naar beneden gevallen was, en door vier omstaanders op een klein leerke werd binnengedragen in het huis van een gebuur.

    Een beroemd woordgrapje afkomstig van komiek Chris Van den Durpel als Kamiel Spiessens (eigenlijk al een oeroude Vlaamse mop):
    (tegen een getuige van Jehovah) “Als ’t voor de leer van Christus is, zet ze maar tegen de gevel!”

    > andere betekenis van leer

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 30 Aug 2023 14:04
    15 reactie(s)

    #10882

    lokaliteit
    (zn. v.; ~en)

    vnw: in België ook: gemeente, woonplaats, vestigingsplaats

    Typisch Vlaams: woonplaats, vestigingsplaats (formeel); Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 1; In Algemeen Nederlands is een ‘lokaliteit’ een (deel van een) gebouw.

    omroep van VZW Radio Hofstade voor de lokaliteit Aalst (Hofstade) met frequentie 106.7. MHz (vlaamseregulatormedia.be)

    Uw lokaliteit: Gelieve uw woonplaats te vermelden. (citroen.be)

    Het dankt zijn naam aan de Belgische lokaliteit “La Calamine” (Kelmis in het duits) waar een afzetting, vanaf de 14e eeuw, zonder onderbreking, tot 1884 geëxploiteerd werd. (naturalsciences.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 30 Aug 2023 07:52
    0 reactie(s)

    #10883

    dikke Bertha, de ~ bovenhalen
    (uitdrukking )

    stevig in de aanval gaan door zware middelen in te zetten
    NL: grof geschut inzetten of gebruiken
    zie ook: Dikke Bertha het spelletje

    Zelfs kanon “Dikke Bertha” werd bovengehaald om een loeier van formaat te lanceren: “CD&V doorbreekt het Cordon Sanitaire. (spuwerke.be)

    Gisteren heeft de ECB dus de bazooka bovengehaald. Of de Dikke Bertha, zo u wil. 1140 miljard euro. (Radio 1)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 29 Aug 2023 19:06
    0 reactie(s)

    #10884

    overzetboot
    (zn. m.; ~boten)

    bootje waarmee men van de ene naar de andere oever van een vaart of rivier gaat

    syn. veerboot

    ANW: (vooral) in België

    zie ook verkorte vorm overzet

    De overzetboot tussen linker- en rechteroever vaart na 58 jaar weer uit. (portofantwerp.com)

    Met de overzetboot naar de duinen en naar Hangtime (leefschooldevlieger.be)

    Sam geniet al eens van het prachtig gezicht over de kaaien en de kustlijn vanop de Oosteroever. De overzetboot brengt je gratis naar de overkant. (visitoostende.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 Aug 2023 14:59
    0 reactie(s)

    #10885

    veerboot
    (znw. de ~ (m.), -boten)

    bootje waarmee men van de ene naar de andere oever van een vaart of rivier gaat

    syn. overzetboot

    SN/NL: pont, veerpont

    niet te verwarren met de veel grotere SN/NL’se veerboot, die in VL (en NL) ‘ferry’ genoemd wordt

    Tijdens deze periode vaart er één veerboot die de drie steigers (…) met elkaar verbindt. (hamme.be)

    Sinds 1 april 2023 vaart er geen tweede veerboot meer. Hierdoor is de uurregeling aangepast. (slimnaarantwerpen.be)

    Er komt een nieuwe veerboot over het kanaal Gent-Terneuzen, die zal ingezet worden op de veerdiensten Terdonk en Langerbrugge. (avs.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 Aug 2023 14:59
    0 reactie(s)

    #10886

    zijinstromer
    (de ~ (m.), ~s)

    Iemand die na zijn opleiding gaat werken en daarna weer onderwijs gaat volgen om een hoger diploma te behalen

    ook zij-instromer, zie voorbeelden

    NL: neveninstromer

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, onderwijsterm

    EHBO-kit voor zijinstromers.

    Met zijinstromers bedoelen we personen die (nog) geen aggregatieopleiding, lerarenopleiding of GPB-opleiding gekregen hebben of die na een lange tussenperiode opnieuw in het onderwijs stappen. (website: Katholiek Onderwijs Bisdom Brugge)

    Mijn dochter is een zijinstromer. Ze heeft 5 jaar als kapster (beroepsopleiding) gewerkt en nu start ze de opleiding voor verpleegkundige om een A1-diploma te behalen.

    Coronacrisis veroorzaakt carrièrewending, meer zij-instromers in het hoger onderwijs (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 29 Aug 2023 13:19
    2 reactie(s)

    #10887

    zij-instromer

    zie zijinstromer

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 29 Aug 2023 13:18
    0 reactie(s)

    #10888

    fletser

    een fletser is een knuffelaar in Bree en omgeving

    jij bent een fletser = jij bent een knuffel aar

    Provincie Limburg
    Bewerking door skirron op 28 Aug 2023 23:04
    1 reactie(s)

    #10889

    transparant(e)
    (het, ~en)

    muggenraam, vliegenraam

    zie ook muggennet

    In de zomer zetten we een transparante in het venster om geen meuzieën binnen te krijgen.

    Regio Vlaamse Ardennen
    Bewerking door de Bon op 28 Aug 2023 11:21
    0 reactie(s)

    #10890

    transparant(e)
    (het, ~en)

    muggenraam, vliegenraam

    zie ook muggennet

    In de zomer zetten we een transparante in het venster om geen meuzieën binnen te krijgen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 Aug 2023 10:36
    0 reactie(s)

    #10891

    muggennet
    (znw. het ~, ~ten)

    NL: klamboe

    in NL is ‘muggennet’ evenals ‘muskietennet’ ook gekend, maar in VL wordt het Indonesisch leenwoord ‘klamboe’ hoegenaamd niet gebruikt

    zie ook transparant(e)

    Ja lap, ‘t weer is eindelijk verbeterd en ’t zit hier direct al vol muggen, we gaan ons muggennet terug moeten ophangen willen me ni’ gepikt worden.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 Aug 2023 10:36
    0 reactie(s)

    #10892

    logementshuis
    (zn. o.; ~huizen)

    vnw: pension, tijdelijke verblijfplaats

    Wie in Kortrijk een kamerwoning wil uitbaten (zowel studentenhuis als logementshuis) is verplicht om hiervoor een uitbatingvergunning te hebben. (kortrijk.be)

    Zo woont hij sinds zijn aantreden in het logementshuis waar hij verbleef tijdens het conclaaf, en niet in het Apostolisch Paleis. (vrt.be)

    Alles draaide om een illegaal logementshuis van de man in de Posthoornstraat in Beringen. Hij verhuurde er kamers aan illegalen aan honderd euro per persoon (demorgen.be)

    Poverello zal van het klooster een aangepast logementshuis maken voor kansarmen. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:44
    0 reactie(s)

    #10893

    loeten, zijn ~ hebben
    (uitdr.)

    kuren hebben, humeurig zijn

    vnw: kuren hebben

    ook in prov. Antwerpen
    Antw. stad: loeten hebben

    zie ook petteke, het ~ in hebben
    in Antw. Kempen ook weubben, haar ~ hebben, enkel gebruikt voor vrouwen

    Ons Marie heeft weer haar loeten, laat haar maar een beetje gerust, anders krijg je er toch ruzie mee.

    Ons vader vroeger, kon dikwijls voor een week minstens, zijn loeten hebben. Als em dan van het café of van waar dan ook terug kwam, kon m ineens vroem klappen en lachen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:40
    2 reactie(s)

    #10894

    loet
    (de ~ (vr.), ~en)

    - enk.: loet = luim, nuk, pet
    - mv.: loeten = kuren
    zie ook loeten, zijn ~ hebben, petten

    vnw: kuur, nuk, gril, luim

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Kuur, nuk, gril. In een groot deel van Zuid-Nederland.

    Als ge ingaat op al de loeten van die kleine, zijt maar zeker dat ge nen dwingeland, een klein cesarreke aan ’t kweken zijt. Dat zal u nog zuur opbreken.

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:39
    0 reactie(s)

    #10895

    loebas
    (de ~ (m.), ~sen)

    1) een brute ongemanierde kerel (o.a. W-Vl)
    2) een valsaard, schurk (gans Vl)
    3) een goedaardig, meestal groot en plomp iemand (type Obelix) (o.a. Antw)
    4) een groot dier, hond (SN)

    vnw:
    •goedaardige hond
    •goedige kerel
    •lomperd, lummel
    •schurk, bandiet

    zie ook loefer

    1) Dat was een echte loebas, hij maakte tegen iedereen ruzie, van als hij nog naar schole ging.

    1) en/of 2) Scheldwoord loebas wordt schooier (De geverniste zeerovers, p. 51). Van Dale zegt over ‘loebas’ dat het niet algemeen taalgebruik is als het als scheldnaam gebruikt wordt. (Suske en Wiske)

    3) Zijn kracht is bovennatuurlijk maar zijn hartje oh zo kwetsbaar. Deze goede loebas maakt ruimschoots de flinterdunne plot goed. (roderidder.be)

    3) Obelix is een echte loebas.

    4) Volgens Kempens Landschap is de harkwesp geen stekende lastpak maar eerder een goedaardige loebas. (nieuwsblad.be)

    4) En als je er dan zelf al geen hebt of misschien geen grote liefhebber bent, dan wekken beelden van een kat die neusje-neusje doet met een muis of een katje dat paard rijdt op de rug van een enorme loebas van een hond vaak toch vertedering op. (telegraaf.nl)

    Regio onbekend
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:38
    7 reactie(s)

    #10896

    lochting
    (de ~ (m.), ~en)

    groentetuin

    vnw: moestuin, tuin

    < Van Dale: van look (een plant) + tuin

    ook in West-Vlaanderen

    zie ook verzamellemma groenten en fruit

    Ik plant sla in mijn lochting.

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:37
    14 reactie(s)

    #10897

    living
    (de ~ (m), ~s)

    SN/NL: woonkamer
    < Frans living < Engels living room

    vnw: in België vaak voor: huiskamer

    Belgisch-Nederlands volgens het referentiebestand van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Woonkamer
    znw. mannelijk, mv. -s. Met verkorting uit engels living-room (1825) of living room (1879).
    ”Zij zijn er”, zei Tsjecho driftig en hij wees. ”Ja, in de living”, zei Brand. (Claus, De Hondsdagen (1952)).

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3

    Vlaamse uitspraak: 2 scherpe i of 1 scherpe, 1 doffe i

    zie ook leefkamer

    Karel is in de living. Hij is TV aan het kijken.

    “Dit is gewoon een foto van ne living waar geleefd mag worden :-)” (uit een blog)

    “Buiten een levendig muziekfestival, doet de naam ook denken aan ‘ne living’. Vandaar dat het decor een grote retro living is midden in het park.” (zoveelmeerhoboken.blogspot.com 29 apr. 2016)

    “Hoe hoger de 2dekans prijs hoe meer zeker het is dat het zoiets gaat zijn, en niet dat die tv al 5 maanden heeft gestaan in ne living waar ze met 5 paffen.” (www.9lives.be 21 jan. 2017)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:36
    3 reactie(s)

    #10898

    lippen
    (ww. lipte, gelipt)

    playbacken

    vnw

    Wanneer de acteurs hun tekst lippen, wordt meestal niet hun hele hoofd maar slechts een deel van hun gezicht getoond. (dewitteraaf.be)

    De negenjarige Lin Maoke, een rijzende ster in China, mocht het lied ‘lippen’ op de openingsceremonie omdat ze er beter uitziet dan Peiyi. (demorgen.be)

    Hij lipte het lied mee, het werden plofjes in mijn oor.(Rotmoevie – Marian De Smet)

    Figuranten acteren op de achtergrond en in stilte, waarbij ze lippen wanneer ze in gesprek zijn.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:35
    1 reactie(s)

    #10899

    lintmeter
    (de ~ (m.), ~s)

    meetlint

    vnw: meetlint, centimeter

    is standaardtaal in België
    meetlint verdeeld in centimeter
    NL: centimeter

    zie ook rolmeter

    Metre couturiere

    In mannenwinkels hangen de verkopers een lintmeter rond hun nek.

    Bij de persconferentie grapt prins Laurent: “We hebben nog geen peter, maar ik heb wel een meter”, waarop hij een lintmeter uit zijn zak haalt. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 28 Aug 2023 09:35
    1 reactie(s)

    #10900

    geriekt
    (3e pers. enk. van het werkwoord gerieken)

    ruikt, riekt
    “Hij geriekt dat..” (L.P. Boon)

    Van Dale 1995: gerieken, gewestelijk: syn. ruiken

    uitspraak als “griekt” of “geriekt” met een korte, doffe e.

    Deze vorm is m.i. erg in onbruik geraakt, maar bij het lezen herinner ik me andere werkwoorden met een ‘r’ beginnend die een ge~ prefix krijgen in bepaalde vervoegingen (zeker in het Antwerps):
    Hij graait dat… (raden, zie graaien, geraaien, raden);
    Hij graapt dat op (oprapen); Groept zo hard nie! (roepen)

    (graag aanvullingen en commentaar op deze grammatica)

    Hij griekt zijn eigen scheten niet.

    Die het eerst geriekt, z’n nolleke piept. (gezegde)

    Ik geriek uwen asem stinken (Waas Idioticon)

    Ge geriekt uwen stal, zeker ? (mijnwegnaarcompostela.wordpress.com)

    kgeriek da tot in grimbergen ze (tennisforum.com)

    Provincie Oost-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 27 Aug 2023 15:36
    8 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.