Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
armoedig
Van Dale 2005:
armtierig
1. (verouderd) zie armetierig
Hij woonde helemaal alleen, in een armtierig huizeke.
Zone of gebied waar een lokaal politiekorps bevoegdheid heeft. Vroeger had elke gemeente een lokaal politiekorps, maar sinds de politiehervorming van de jaren 90 wordt er met zones gewerkt. Elke politiezone heeft ook een naam, bv. de politiezone HAZODI (Hasselt-Zonhoven-Diepenbeek) of de politiezone VLAS (Kortrijk, Kuurne, Lendele).
zie ook zonechef
Het Belang Van Limburg – Hasselt, De politievakbond NSPV heeft een bundel met 23 klachten over gesjoemel in de politiezone HAZODI…
zie ook neuzen, neuzeke
vgl jeneverneus
Als we naar zee gaan, gaan we daar altijd in de plaatselijke snoepwinkel een pakje neuskes kopen omdat ze daar het lekkerste zijn.
nu, voila, hier se
uitspraak met heel korte a
variant: neh, met korte scherpe e. Maar dan niet in de betekenis van nu (toch niet in Antwerpen).
Kempen: nah, naah en neh, nei
Noorderkempen (regio Turnhout): nou
Nah, dat is weeral gedaan.
Nah! Hier hebt ge uw sleutels se.
Neh/nah, weeral een nieuw kleed in de solden gekocht se.
In de betekenis van nu, maar is het een specifieke uitspraakvariant:
Wat is da-nah?
Wat doede gij nei/nah? Wat naah/nei gedaan?
bevuilen, beduimelen (van kleding, een boek e.d., bv. door veelvuldig gebruik)
(het woord raakt stilaan in onbruik in onze streek)
Dèè boek wos speldernauw waaj ich ’m autleinde, bekiek ’m nau: heil bekraus! (dat boek was splinternieuw toen ik het uitleende, nu is het helemaal beduimeld!)
ambetantig ventje, vervelend kind
in Nederland, hoerenjong: scheldnaam
Het kind van de Charel is een vervelend ventje.
De Charel zenne kleine is een echt “hoerejoenk”
(eigenlijk ‘moele’)
houten kuip
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Waarschijnlijk heeft het woord, Geschiedenis van Antwerpen Brabant, 1300-1450: “een moele metten back ende mette ghereetschap” (in een inventaris van “houdtwercke”) de betekenis kneedtrog, baktrog. Het is hetzelfde woord als moelie, dat in dezelfde beteekenis nog heden in het Vlaams bekend is.
Kiliaan: moelie, moelde, backtroch.
Het is hetzelfde woord als Middelhoogduits muolte (= Kiliaen’s moelde) of althans nauw daarmede verwant. Vergelijk ook Middelhoogduits mulde, dat hetzelfde beteekent, en Middelnederlands moude (uit molde), o. a. houten bak.
zie ook moelde
Een houten kuip waarin men deeg kneedde en liet rusten alvorens te bakken noemden wij vroeger een moulle.
karaktertrek: opvliegend, zonder veel aanleiding kwaad worden en uit zijn krammen schieten (krammen, uit zijn ~ schieten)
< Frans colérique
vnw: choleriek, cholerisch
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 geen standaardtaal
zie ook choleriek, kolerig, koleris, colère
Dat is toch een koleriek manneke, bij het minste schiet hij in colère!
Ik mis haar nu al, mijn kolerieke madam! Vandaag de dag ook begonnen met hoofdpijn en dat voor de derde dag op rij. (blog.associatie.kuleuven.be)
bloemlezing De Standaard:
Als kinderen kolerieke ventjes worden – De Standaard
Het maakte hem koppig en bij momenten, wanneer zijn joligheid hem niet redde, ronduit koleriek van karakter. (standaard.be)
Zij vond hem impulsief noch koleriek.(standaard.be)
enz.
ingebouwde (muur)kast
Van Dale 1995 (gewestelijk)
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Ze zijn naar een huis gaan zien en het is goed meegevallen. Ze waren vooral gecharmeerd door de ruime badkamer met een douche, ligbad en ingemaakte kasten waarin ze alles kwijt kunnen.
Spullen vervallen al snel in een rommelbestaan als je leeft zonder bodemloze ingemaakte kasten, zonder zolder die fungeert als vergeetput. (demorgen.be)
Hoewel in een hoek een westerse vestiaire met wastafels en ingemaakte kasten schuilgaat, blijft de hal zoveel mogelijk trouw aan de stijl (standaard.be)
als garçon werken
Hij heeft altijd veel geld omdat hij voor en na gaat garçonnen.
kroonkurk van een bierflesje
Hij verzamelt bierpottekes, hij heeft er al enkele honderden. Hij vraagt ze in de cafés.
daadwerkelijk ontslag
naakt ontslag is standaardtaal in België
Van Dale: (algemeen Belgisch-Nederlands) naakt ontslag:
ontslag zonder begeleidende of overgangsmaatregelen
In Nederland: ‘gedwongen ontslag’
Naakte ontslagen kunnen soms vermeden worden door wie op pensioen of brugpensioen gaat, niet te vervangen. Er is dan wel banenverlies in een bepaald bedrijf, maar zonder daadwerkelijk ontslag. Of er kan een canada dry-regeling worden toegepast.
De vakbonden beweerden dat er naakte ontslagen zouden vallen.
tegendraads
Hij is altijd tegendraads.
Hij is altijd “tegen de geur”.
gaspedaal
Ambréage indrukken, schakelen naar eerste, voet op de gas en dan ambréage geleidelijk lossen terwijl ge meer gas geeft. Dat is les numero 1 van het rijden met den auto.
langs de kant
opzij
bezaa = bezij
bezaan = bezijden
Bezaan de weg lag er veel zwerfvuil.
Ga eens bezaan staan … dan kan ik passeren.
nagellakverwijderaar
< Frans
Dissolvent kunt ge ook gebruiken om stylovlekken te verwijderen.
totaal, volledig, helemaal
(in SN betekent ‘globaal’: niet tot in details gaand, oppervlakkig geschat, ruw berekend)
Van Dale 2012 online: algemeen Belgisch-Nederlands
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
In het Frans: ‘global’
vgl. globaliseren
Een globaal plan is ondenkbaar zonder een voorafgaandelijk globaal akkoord.
Een globale verkenning van V&G-risico’s is een nuttige eerste stap om een globaal beeld te krijgen van de aard en omvang van eventuele zwakke en sterke punten op arbogebied. (uit: De psychologie van arbeid en gezondheid)
Een pas geven in het voetbal.
zie andere definities van passeren
Hij loopt veel te lang met den bal. Hij zou rapper moeten passeren.
vergaarbak voor menselijke ontlasting, beerput
Van Dale omschrijft aalput als een vergaarbak voor “vloeibare mest van vee, ofwel het vocht dat uit mest siepelt”
De aalput werd manueel geledigd met een grote schep in de vorm van een pollepel aan een lange steel. Wat restte, noemde men de dikkaard.
eerder plechtige, formele uitdrukking voor sterven, doodgaan
onvervoegde werkwoordcombinatie: zijn + “komen te gaan”
Zowel voor mensen als dieren gebruikt.
Op Allerzielen gedenken we onze geliefden die zijn komen te gaan.
In de periode dat haar schoothondje was komen te gaan, had zij het er echt moeilijk mee.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
