Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
de beste stuurlui staan aan wal
In plaats van het daar te staan uitleggen, zoudt ge beter helpen want kakelen kan iedereen maar eiers leggen niet!
benzine
zie: naft
Hoe zou het kunnen komen dat er nafte naar buiten loopt langs mijn luchtfilter?
heel proper, kraaknet
NL: kraakhelder
Paulien is heel de dag aan het kuisen. Haar huis is dan ook kraakproper.
prutske, klein kind
vnw: prutske: peutertje, ukkepuk
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
En dat prutske maar wenen, hij was verloren gelopen.
Wereldkampioen Noor Vidts gevierd op haar eigen Vilvoordse Atletiekclub: “Hier begon ze als prutske van 7 jaar” (vrt.be)
> andere betekenis van pruts
om iets heen
vnw: een reis rond de wereld: een reis om de wereld
znwb: M. betr. t. personen: om (… heen); ook: een reis rond de wereld, om de wereld.
In Nederland bestaat enkel ‘rondom’ als voorzetsel.
Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal is dit gebruik niet noodzakelijk een anglicisme (‘round something’).
zie ook pot, rond de ~draaien; er geen doekjes rond winden
Rond de stad stonden vroeger muren opgetrokken.
Surfer kijkt onder water en ziet plots grote witte haai rond hem zwemmen (nieuwsblad.be)
“Paul ging een tak van de grond oppikken voor Betty, vloog wat rond haar heen en liet de tak dan weer los. Alsof hij wilde tonen: ‘ja, ik kan het nog’.” (vrt.be)
twaalf stielen, dertien ongelukken
geen vast werk willen (vinden)
vgl. ook: twaalf stielen, dertien ongelukken
Wat doet hij nu? Hij zit voor zes maanden op een tanker. Twaalf stielen, dertien ongelukken.
een voorkeursbehandeling genieten, vertroeteld worden
vnw: in de bovenste schuif liggen: in een goed blaadje staan, een wit voetje hebben, een streepje voor hebben
zie ook: schuif, in de onderste ~ liggen, schuif; schof, in het bovenste ~ zitten
ook: la(de), in de onderste of bovenste ~ liggen (zie voorbeelden)
Ge moogt op uw twee oren slapen. Ge ligt bij haar in de bovenste schuif.
Sportbeoefenaars liggen in de bovenste schuif (Knack.be)
De partij lijkt niet in de bovenste schuif van De Wever te liggen om een Vlaamse coalitie te vormen, federaal lijkt de linksere houding van zusterpartij Ecolo dan weer op haar af te stralen. (demorgen.be)
Geen wonder dat we niet in de bovenste lade liggen bij potentiële buitenlandse investeerders. (knack.be)
Margiela voert vakmanschap en ambacht hoog in het vaandel, waarden die ook bij Hermès in de bovenste la liggen. (standaard.be)
achteruitgaan of terugkrabbelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: < Middelnederlands erselen, aerselen = aarzelen in eigenlijke zin: achteruitgaan, terugwijken < eerzen (of aarzen): gaan, in de richting van de aars
vergelijk èselen
Als iemand in nauwe schoenen zit of het gevaar tracht te ontwijken dan eisselen ze.
De Schelde
in de Rupelstreek ook de naam voor de Rupel – die wordt/wier daar in de volksmond ‘Scheld’ geheten.
Hij is verdronken in ’t Scheld
bekomen, bijkomen, verkwikken, op z’n plooi komen
De voetballer verbleef vorig seizoen lange tijd in Argentinië om bij ene dokter M. te bekwikkelen van een hardnekkige achillespeeskwetsuur. (google)
Wanneer de ‘levende steentjes’ wat rimpeltjes krijgen, kunde ze een paar druppels water geven, dan bekwikkelen ze rap.
rosse (koperkleurige) muntjes: 1, 2 en 5 cent
ook rosje
enkel diminutief gebruikt?
zie ook ros kleingeld
Hij betaalde die tweeënhalve euro met rostjes. Geld is geld.
Er zijn mensen die zich voor een rostje niet meer bukken. Ik wel.
Red de “rosjes”: steek ze in een rospot! (vrt.be)
onzelieveheersbeestje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: piempampoentje
— PIMPAMPOENTJE —, znw. onz., mv. – s.
Gewestelijke benaming in Zeeuwsch – en West-Vlaanderen voor het onzelieve-heersbeestje; Coccinella septempunctata. Aangezien daarnaast ook de vorm pimpalioentje in gebruik is (zie De Bo (1873)), ligt het vermoeden voor de hand dat deze benamingen vervormingen zijn van papeljoentje, dat eertijds als benaming van andere vliegende insecten voorkomt en uit Frans papillon is ontleend;
zie pimpampoeleke, pimpaljoentje, pimpompuleke piempampulleke, pieternel, hemelbeestje, piepauw
ook piempompulleke (Eeklo), piempajoentje (Westhoek), pimpampullie (Ronse); lievenherekuikske (Z.-Limb.)
Toen onze Jan thuiskwam van school, zat er een pimpampoentje in zijn haar.
(versterkend of vermanend stopwoord) hé! hoor! versta je?
Uitspr. ès-te
Te vergelijken met Duits “hörst du!”
zie ook zunne
Ich zèk ’t geen twei kér, èste! (ik zeg het niet nog eens, versta je)
’t Wos braa goêd, èste! (het was heel goed, hoor!)
Nie vergèète, èste! (niet vergeten, hé!)
Hee verzichtig doëmèt, dat hèt geld gekos, èste!(voorzichtig daarmee, dat heeft geld gekost, hoor je)
Het is een nagemaakt geneesmiddel dat dezelfde werkzame stof of stoffen bevat als het oorspronkelijk, origineel geneesmiddel. Het is goedkoper dan de officiële merken, maar even doeltreffend.
zie ook: generisch geneesmiddel; verzamellemma geneeskunde
De winterperiode kan zwaar wegen op de gezondheid. Vraag de huisarts om witte geneesmiddelen voor te schrijven.
het zuiveren, verwijderen van (milieu)vervuilende substanties, uit een afgedankte auto bijvoorbeeld.
vgl. depollueren
Fr. dépollution, dépolluer
Depollutie omvat de verwijdering en de selectieve inzameling van alle vloeistoffen (oliën, koelvloeistoffen, brandstof) en polluerende of schadelijke bestanddelen (accu’s, banden, katalysatoren, reservoirs, airbags gassen) uit een voertuig. (site: Febelauto)
Het is een forfaitair bedrag dat verschilt naargelang het om een eerste of een volgend kind gaat.
Van Dale 2018 online: in BE
zie ook kraamgeld
Een geboortepremie wordt uitbetaald bij de geboorte of adoptie.
dochtertje
vr.: een klein
m.: ne kleine
meervoud: klein mannen
“Ons klein (klein meisje) gaat al naar de school.” (Cornelissen, Idioticon van het Antwerpsch dialect (1936))
Nu hij een dochterke heeft kan hij niet meer zo vaak uitgaan.
Hij kan niet meer zo veel uitgaan want hij ee “een klein”.
letterlijk: kopjes en borden
foert; laat maar; vergeet het
ook in het Brusselse
Noada ’k drâ ier mè menne computer hâ zitte kloëte doechtek: jatten en taloëre.
Nadat ik drie uur heb zitten prutsen met mijn computer dacht ik: jatten en taloren.
zaken(s)
zie ook: uitstaans, ~ hebben met
vnw: affaires; met iemand affaire(s) doen: met iemand zaken doen
’k Ben blij dat ik met dat volk geen affairens heb, de politie is er vaak kind aan huis.
In Antwerpen: martkramer
Die metman heeft zijn kraam al vroeg uitgestald.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
