Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
groente in het algemeen
Woordenboek der Nederlandsche Taal : Eetbaar groen. In den Statenbijbel en voorheen ook wel bij Zeeuwsche schrijvers; in Zuid-Nederland ook heden nog het gewone woord voor noordnederlands groente.
Antwerpse Kempen: het gebladerte van gesnoeide takken.
Wuk eten we van groensels vannoene? (Welke groenten eten we deze middag?)
Op mijn land heb ik veel groensel staan.
“Pas gy zelve maer op, anders zullen uw vleesch en uwe groensels wel aenbranden,”: uit ‘Geld of liefde: zedenroman’, Désiré Delcroix, ed. 1855
Berlijnse bol in gefritureerd deeg van buiten gesuikerd en van binnen met confituur gevuld, identiek aan Boule de Berlin, maar na WO I probeerde men het woord Berlijn en alles wat met de Duitse Keizer Willem I in verband werd gebracht te bannen.
Vroeger zag je op het strand heel veel venters boule de l’ysers verkopen.
vaststelling, conclusie, constatering
Van Dale 1995: (Belg.) constatering
Van Dale 2018 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook vaststelling, tot de ~ komen, constatatie, tot de ~ komen
zie ook -atie versus -ering
Toen ik in de luchthaven arriveerde kwam ik tot de constatatie dat ik mijn reispas vergeten was.
Na lang nadenken kwam hij tot de constatatie dat een ontslag onvermijdelijk was.
groenten
< Frans le légume < Latijn legumen
‘Legummen’ is een Oost-Vlaams woord uit de grensstreek van Oost-Vlaanderen en Wallonië. Het is veelvuldig in gebruik in het nog net niet Franse gedeelte van Oost-Vlaanderen. Waarschijnlijk werd het verspreid door Franstalige groentehandelaars uit het Brusselse.
Ons Sarah wilde gisteren haar legummen weer niet opeten.
Ik eet graag legummensoep, vooral als ze niet doorgedaan is (gemixt). Soep waarin je je lepel kan in rechtzetten! Lekker!
We moeten nog naar de markt legummen en patatten halen.
“Ook nieuw is een (h)eerlijke lokale MerwtBBQ op zaterdagavond 7 september: lokale vleezekes, veggie en legummen met Limburgse wijn en bier.” (instagram.com 27 mrt. 2019)
“Ik loop, met een ondertussen zware boodschappentas vol met mango’s, langs kramen met legummen en fruit en textiel en keukenspullen en wat weet ik nog allemaal.” (randkrant.be 1 mei 2017)
een vork (eetgerei)
zie varianten bij :verket
Geft mij is ne keer een fersjet.
Geef mij eens een vork.
tegenwoordig
vgl. huin den daag
uitspr. (plaatsel.) allewaajl
Maasland allewiel
Mensen gaan niet meer naar de kerk, allewijl.
mug
< Woordenboek der Nederlandsche Taal: bij Meuze
daarnaast MEUZIE, ook MEZIE —, znw. vr. Middelnederlands mosie, muesie, mesie
- Mug; in Zuid-Nederland gewoon (zie b.v. Schuermans (1865-1870), ook in Noord-Nederland niet onbekend.
Meusie, mosie, culex, Kiliaan (1588).
In de zomer hebben we hier veel last van meuzieën.
afdelingsverantwoordelijke, dienstchef, hoofd van dienst
Van Dale: diensthoofd: algemeen Belgisch-Nederlands, hoofd van dienst
vgl. dienstverantwoordelijke, dienstoverste
Het diensthoofd van de groendienst kwam jaren geleden in nauwe schoentjes na een klacht van enkele handelaars.
Het personeel staat onder de directe leiding van het diensthoofd.
zodanig
vnw: zodanig
Van Dale 2016 online: BE
(…) zodat een belegger in staat is om te beslissen over de aankoop of de inschrijving op deze effecten, op zulkdanige wijze dat die definitie in elke Lidstaat kan worden gewijzigd
“Hij is een natuurmensch en als zulkdanig denkt hij er niet aan ooit iets in te toomen.” Stijn Streuvels (1912).
Zulkdanig hoge concentratie van onnozelheid en eigenwaan bijt de laatste resten vertrouwen in welke politiek dan ook weg. (demorgen.be)
‘Allen zijn verschrikkelijk om zien zulkdanig zijn de afschuwelijke wonden waarmee ze overdekt zijn.’ (standaard.be)
Werkt perfect omdat de grote rotondes ook zulkdanig aangelegd zijn dat bv de meest linkse op de eerste afslag moet afslaan. (juridisch.forum.be)
zichzelf
zie ook: eigen, van zijn ~ = van zichzelf, vanzelf
in combinatie met voorzetsels: op, aan, …
Dat heeft em aan zijn eigen te danken dat em ontslagen is. Drie maandagen na elkaar afwezig zonder redenen…
De Jean is een beetje een eenzaat. Hij is graag op zijn eigen.
Ik was zo in mijn eigen aan het denken dat er toch nog veel Vlaamse woorden zijn die nog niet in het VW staan.
Hij is proper op zijn eigen, zenne: elke dag een verse onderbroek en proper kousen.
Dokter Leonid Rogozov verwijderde zijn eigen appendix… en bleef leven (HLN.be)
Richard Branson dankt zijn succes onder andere aan zijn eigen manier van werken. En ook wat rekruteren betreft, heeft de Virgin-topman zijn eigen methodes. (jobat.be)
bang zijn voor iets of voor iemand
uitspraak: [pœ:t] zoals in ‘puit’
zie ook peut, peuttes, poepers, poepers, met de ~ zitten
Hé jos, ge hebt er zeker peut van!
opgedirkt, gelikt en gelepeld, opgekuist
Antwerpen & Kempen: oeptalloren, optalloren
Antw. Kempen: opteljoren
Brugge: opgetuutematooid, tuttematoaien
Gent: opgedaan gelijk ne selderiestruik
Hageland: oepgepoenteerd
Haspengouw: oppotlepelen, zich ~
Westhoek: up e tuutte matooit
Heb je de vrouw van de burgemeester gezien?
Ze was opgepatuut gelik een joenk meisje.
(Ze was opgedirkt zoals een jong meisje.)
domme vent
Van Dale 2016 online: BE
zie ook: kloot, stommekloot
“Hij stopte, stapte uit, en zei tegen de kleine, die op de stoep had plaats gevat: ’Wat stak jij daar uit, dommekloot? Het is niet omdat je slechts ongeveer drie jaar …” (Herman Brusselmans, Moord en andere onzin: de Zeik-trilogie, 2017)
gietijzer(en) zn. en adj.
→ Fr. la fonte
Leiestreek ook : geute
in Antw. font, guit
Het putdeksel is nog gemaakt in fonte/ in geute.
Het putdeksel is nog van gietijzer.
het verhuizen
SN-NL: verhuizing
vnw: verhuizing
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Van Dale 2018 online: BE (zonder label, dus algemeen)
DS2015 geen standaardtaal
google2013 .BE
‘de verhuis van’ (>244.000)
‘de verhuizing van’ (>127.000)
Mijn schoonmoeder heeft met verhuizen haar been gebroken. Ja, bij ene verhuis gaat er al eens iets kapot.
vreg.be: Wat moet u doen bij de verhuis van uw huurder?
deredactie.be: Na de verhuis van het orkest naar Brussel kreeg Het Depot het pand vanaf 2005 ter beschikking.
standaard.be: Dat de één-kijker bijzonder honkvast is weten we al sinds de verhuis van Woestijnvis naar VIER.
demorgen.be: Het regent grappen op Twitter over verhuis Depardieu
schrijf.be: Verhuis? Vooraan prijkt een bedrijfsfoto vanuit een onverwacht perspectief, achteraan staan het adres en de routebeschrijving.
(zich) op een bedenkelijke manier aankleden
zie ook aantoortelen, aantakelen, aantujetelen, aansingelen; verzamellemma kledij
ook in de prov. Antw.
Hebt ge Nadia gezien? Die is vandaag nogal aangestoten, he.
Ocharme, dat schaapke is weer aangestoten door haar moeder.
handvol, greep;
eigenlijk ‘grob’
zie ook grobbeke
P.J. Cornelissen & J.B. Vervliet (1899-1906). Idioticon van het Antwerpsch Dialect (Stad Antwerpen en Antwerpsche Kempen).
GROB, znw., v. – Greep, zooveel als men met de hand kan grijpen, Frans poignée. Neemt maar ’en goei grob noten.
Etymologisch dialectwoordenboek
Antonius Angelus Weijnen – 1996
grob: zoveel men met de hand kan pakken (brabant, limburg).
Middelnederlands grobbe ‘vrek’
Middelnederlands grobben ‘geld bijeenschrapen’ (= engels grup)
Ik heb d’apen in de zoo een grop nootjes gegeven.
Stijfsel in badje doen tegen kapot poepje??? –
-kan zeker geen kwaad, ik gebruik het wel eens bij droge huid van dochter. een grop mengen in badwater en spelen maar. (mamaforum.libelle.be 26/04/2007)
rozijnenbrood, rozijnenboterhammen
koekebrood
zie ook een hart van koekebrood
Zondagavond eten we koekestuutjes met chocolademelk erbij.
onwettig, buitenwettelijk, illegaal
vnw: buitenwettelijk, onwettig
De burgemeester wilde liefst zo rap mogelijk een einde maken aan de extralegale bouwsituaties in zijn gemeente.
zich
me: mijn eigen
je: uw/ou eigen
zich: zijn eigen / heur eigen
ons: ons eigen
je: uw/ou eigen, ollen/ulder/… eigen
zich: hun/hulder/… eigen
uitspraak in Antwerpen: klik hier
ook: hem
Ik vraag mijn eigen af…
Gij vraagt uw eigen af…
Hij vraagt zijn eigen af…
Zij vraagt haar eigen af…
Wij vragen ons eigen af…
Gullie (golle) vraagt uw (ollen) eigen af…
Zij vragen hun eigen af…
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
