Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
vastzitten, letterlijk of figuurlijk
vnw: strop zitten: vastzitten
Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
vgl. strop
Het was te verwachten dat hij vlug strop zou zitten. Hij had zich totaal niet voorbereid.
“Dat leidde tot een lange file die opliep tot ruim 20 kilometer op de E17 en ook de parallelwegen zoals de N43 zaten strop.” (hln.be 4 dec. 2014)
“Dat overleg zit strop. Het bedrijf heeft al een verzoening aangevraagd. “We blijven ons inspannen om de dialoog met de sociale partners open …” (metrotime.be 2019/12/20)
wel, grondwater
Er is al genoeg water in de grond, want de kwelm begint te steken (opborrelen).
zure kers of morel, noordkriek
vnw: zure, laatrijpe, zwartrode kersensoort
Van Dale 2018 online: BE
vgl. kriek, blozen als een ~; krieken op jenever
Prunus cerasus
De vogels zijn met bijna al de krieken weg.
Vanavond eten we frikadellen met kriekskes. (frikadellen met krieken)
> zie andere betekenis van kriek
ineens uitdrinken
Moet je nu dat glas ineens uutlèizen, seffens verslik je je nog.
arm van een hijskraan
< Frans une flèche
De Warre heeft jarenlang als kraanman gewerkt. “Ik vloog daar buiten toen ik eens een muur omvergeduwd heb met mijn fles!” vertelde hij.
> andere betekenis van fles
de periode voor de examens waarin de studenten blokken; bloktijd
Van Dale 2018 online: BE, informeel
> zie andere betekenis van blokperiode
vrt nieuws: “Januari, de scholieren gaan weer naar school, maar voor de studenten is het blokperiode.”
hln.be: Zo vullen Vlaamse studenten hun blokperiode in.
de Duitsers (als vijand in de twee wereldoorlogen)
uitspraak: korte /ui/ zoals e in /de/ /het/
in sommige gebieden /den duisj/ of /den dosj/
zie ook Duits
Gaston (97) laat zich niet doen in politierechtbank: “Ik heb den Duits nog in de ogen gekeken” (Titel HLN 23/02/15)
‘Ben je nog kwaad op den Duits?’, zijn enkele vragen die zowel orthodoxe als niet-orthodoxe joden in de studio beantwoorden. (demorgen.be)
heel hard vriezen
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands
ook ‘de stenen uit de grond vriezen’
zie ook vervriezen
’t Is putteke winter en bijna nieuwjaar, maar ge kunt moeilijk zeggen dat de stenen uit de grond vriezen bij meer dan 10 graden buiten.
tactiek waardoor men zijn verantwoordelijkheid doorschuift naar een andere bevoegdheid of een andere persoon (meestal van een hoger echelon)
ook: systeem-paraplu, paraplu-systeem, zijn paraplu openen, paraplu, zijn ~ opentrekken
De schepen heeft geen paraplupolitiek toegepast: hij heeft zelf de wantoestand onder handen genomen.
boezem
Woordenboek de Nederlandsche Taal: bust
? een zuidnederlandsche vorm voor borst
Het kleed was een beetje te breed aan de bust. De naaister gaat het retoucheren.
schoonbroer en zwager zijn synoniemen en standaardtaal, “maar schoonbroer wordt hoofdzakelijk in België gebruikt, terwijl zwager vooral in Nederland gangbaar is.” (website taalunie)
vnw: zwager
uitspraak: klik op het pijltje
< naar het voorbeeld van Frans ‘beau-frère’; beau was een term van hoffelijkheid en affectie
zie ook verzamellemma mensen
Daarom vind ik dat “schoonbroer” een plaatsje verdient in dit woordenboek.
het veranderlijk weer in april, na de maartse buien
meestal in het mv.
zie ook aprilse grillen
Aprilse grillen vandaag. Geen weer om nen hond door te jagen.
> andere betekenis van gril
Een pletwals is een voertuig/werktuig dat meestal in de wegenbouw wordt gebruikt om steenslag, zand of asfalt te verdichten om zodoende een vlak oppervlak te verkrijgen.
syn.: stoomwals, SN: wals
zie ook verzamellemma wegcode
Bij het aanbrengen van asfalt op de weg, worden verschillende types pletwalsen gebruikt.
De tuinrol is een kleine pletwals die handmatig kan bediend worden.
In figuurlijke zin:
alles vernietigende kracht, alles platwalsende beweging
‘Zonder de macht van de vakbond kun je de pletwals van hebzucht en uitbuiting niet stuiten’.
meevaller, geluk, een poging gelukt
Dat hij dat huis kon kopen, dat was wel een meeslag
alleenlopende vent, leurder, “deurschuiver”
(vermoedelijk Bargoens)
D’r staat weer ne patjalder voor de deur.
pelsjager, iemand die ’s nachts gaat jagen (zonder vergunning)
vnw: pensenjager, pensjager (de, -s): (wild)stroper
gwnt: (Zuidn.) iem. die op wild jaagt, zonder recht van jagen te hebben, wildstrooper.
ook pensjager (zie voorbeelden)
De pensejager kwam ’s morgens thuis met twee vette konijnen op zijn schouders. Ze konden weer smullen.
De pensjager moest daarbij grondig het wild in zijn handel en wandel kennen en hij moest het doen en laten van politie en gardechasse nagaan. (sincfala.be)
Zijn vader pachtte er grond in de buurt, en Gustaaf was ‘pensenjager’ van beroep, wat vandaag gewoon ‘stroper’ zou zijn. (hln.be)
wijziging van de plannen
thebigdownunder.wordpress.com: “Goed weer, dus dat betekende een ‘changement de plan’!”
unexpected.be: ‘Het eerste plan was om een vis papillon te maken, maar er was geen enkel stukje dat mij kon bekoren toen ik door de visafdeling van de lokale supermarkt liep. Changement de plan dus! En het werd “Faux-Spaghetti Bolognese”’
een groot verschil in temperatuur
Uit de wind en in de zon of buiten in het blakke veld: dat scheelt ne frak.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
