Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
de bel gaat, de bel is gegaan vs het belt, het heeft gebeld
de Taalunie via taaladvies.net:
Het is niet duidelijk of we het belt al dan niet tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. Standaardtaal in het hele taalgebied is in elk geval de bel gaat.
Toelichting
Het werkwoord bellen kan in België onpersoonlijk gebruikt worden. Zinnetjes als het belt of het heeft gebeld worden regelmatig gebruikt in België, ook door standaardtaalsprekers. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die een dergelijk gebruik afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of het onpersoonlijke gebruik van het werkwoord bellen tot de standaardtaal in België gerekend kan worden.
(1) (in een schoolsituatie:) Het heeft gebeld. Ga maar allemaal netjes in de rij staan. (in België, status onduidelijk)
Standaardtaal in het hele taalgebied zijn in elk geval de bel gaat, er wordt (aan)gebeld of er is (aan)gebeld.
Dit is een zogenaamde taalfout die al generaties tevergeefs in de Vlaamse scholen bestreden wordt. Zonder succes. De taaldeskundigen moeten hun eigen eens afvragen hoe dat komt.
Op een grote pancarte in de klas stond destijds ‘t volgende:
zeg niet ’het belt’, zeg wel ‘de bel gaat’
zeg niet ‘het is gebeld’, zeg wel ‘de bel is gegaan’
Awel, ik heb ze nooit zien gaan, maar wel altijd gehoord.
Ze bellen, gaat gij eens opendoen, ik heb mijn handen vol hier.
(heel) moe zijn, uitgeput zijn
ook wel: wat depri zijn
’t Is tijd dat em op vakantie gaat. Hij zit er wat door.
Oei, Gilbert, ’t beste is er af, hij zit er helemaal door. Die ontsnapping gaat geen stand houden.
gene vette, niet veel zaaks, niet veel soeps
ook “niet veel van petik”
ook in de Antwerpse Kempen
Die zelfgemaakte vlaai van tante Fien is niet veel petik.
niet veel zaaks, niet veel soeps
zie ook: gene vette
Het optreden van fanfare “De blaaskoppen” was gene vette.
kleuterschool, papschool
Van Dale 2005: kak·school:
1.(informeel) kleuterschool
2. NL: eliteschool
Ook in de prov. Antwerpen en Vlaams-Brabant
West-Vlaanderen: schietschool
Een kleuterjuf geeft les in de kakschool.
iemand die altijd op de een of andere manier zijn plan weet te trekken of het in zijn voordeel weet te regelen
ook pejoratief bedoeld: iemand die altijd wel op een of andere manier aan zijn verplichtingen onderuit weet te komen.
(zie voor de tweede betekenis: karottentrekker, carottier)
vnw:
•iemand die zich weet te redden, overlever
•profiteur
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 6
vnw: iemand die zich weet te redden, overlever
znwb: Pers. die zich in alle omstandigheden weet te redden; soms bep.: pers. die rustig zijn eigen gang gaat, die op een handige manier alles in zijn voordeel zoekt te regelen enz.: opportunist; – ook in pejor. zin: pers. die langzaam of traag werkt: lijntrekker, dagdief.
Van Dale 1995: gewestelijk
Van Dale 2016 online: BE algemeen
DS2015 standaardtaal
vgl. plantrekkerij
Rijden er geen bussen meer na 11 uur ’s avonds? Och, ’t is ne plantrekker, hij zal wel op de een of andere manier thuisgeraken.
De Jean is ne plantrekker eerste klas: als em een gaatje ziet is em de pist in.
flansen, achteloos gooien
i.h.b. erbij flatsen, in elkaar flatsen
Met hetgeen in de ijskast staat zal ik wel iets voor ’t avondeten in elkaar flatsen.
Flatst dat restantje mortel hier maar bij, anders droogt dat toch uit.
banditisme
Van Dale 2015 online: BE; spreektaal
4/10/11 Polies Krikemans in het tv-programma ‘Drie generaties’: Hij heeft dezelfde graduatie van bandieterijen niet gekend!
Die bankentoestanden dat zijn zuivere bandieterijen!
vlaggen, het ~ hebben,
zitten, het ~ hebben,
spek, het ~ aan zijn been hebben,
rekker, het aan zijne ~ hebben,
snare, het aan zijn ~ hebben
het aan zijn broek hebben,
met iets opgezadeld zitten, …
Het Woordenboek der Nederlandsche Taal geeft een beperktere toepassing: Het zeel aanhebben, met het karwei opgezadeld zitten. Gewest. in Limb. Staelens (1982).
Het WNT geeft ook nog: Het zeel aanhebben, aan den haak geslagen zijn. Gewest. in Vl.-België.
Ze heget (heeft het) zeel aan, van een ongehuwde, ze is verleid, Cornelissen (Bijvoegsel 1938).
Overigens geeft het WNT nog heel wat andere uitdrukkingen met zeel, waarvan ik er geen enkel ken. Behalve aan één zeel trekken – zie zeel, aan hetzelfde ~ trekken
Andere regio’s?
Lap, we hebben ’t zeel aan: file op de ring vanaf Borgerhout.
barst
Ik zie twee bosten in de karaf.
1. gelwe: geel (kleur), ook gilwe
2. Gelwe: het dorp Geluwe
1. Ik kocht me een nieuwe pull, gelwe van kleur.
2. Mijn nieuwe buurman is van geboorte van Gelwe.
‘Dat is daar wel ’t hof van Oostenrik.’
Ook wel gekend als den zoeten toeval.
Je bent daar nooit alleen, er is altijd iemand op bezoek, je bent er altijd welkom, men maakt tijd voor je.
Men zegt zoiets over heel sociale mensen die een actief verenigingsleven hebben en zo heel wat mensen kennen.
zie ook: huis van Oostenrijk
In ons dorp ken ik slechts één gezin, en daar is het wel het hof van Oostenrijk.
durven
Stamtijden: (onv. teg. tijd) ich daar, dich doors, hèè daar, vèè doren, gèè doort, zij doren; (onv. verl. tijd) ich dos, dich dos, hèè dos, vèè dosten, gèè dos, zij dosten
(je hoort ook wel de zwakke vervoeging “daarde, gedaard”, wat de verwarring alleen maar groter maakt – er zijn weinig dialectsprekers die dit werkwoord nog correct vervoegen; benieuwd hoe dit elders zit?)
Daar het èns, aste doors! (waag het eens, als je durft!)
iets of iemand die lief, klein of schattig gevonden wordt
(publieks)lieveling
ook soms als aanspreking gebruikt.
Van Dale: BE informeel
zie ook sjoeke
Kijkt dat hondje toch eens! Wat een chouchouke.
nieuwsblad.be: ‘Arno was de chouchou van iedereen in de ploeg’
De Fransen huilen, want Julian Alaphilippe (27) is zijn gele trui kwijt. De Franse chouchou lijkt de strijdbijl te begraven. (sporza.be)
dat is peperduur,
NL: dat kost een hap uit je lijf
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
zie ook stukken van mensen
Ik heb prijs laten maken voor CV op pellets. ’t Zal niks voor ons zijn want da kost stukken van mensen.
een grote, lange neus hebben
De demente vrouw verweet dikwijls haar buurvrouw. Ze zei: “Maar mens wuk een grote krote ei je gie?”
De buurvrouw verweerde haar en zei: “Beter 1 grote krote dan 2 kleintjes.”
dronken zijn, goed beschonken, zochte zin, smoorlam dronke
Willy was 1 krote na de kermisschieting in het dorp.
regenworm, pier
zie ook: piering, pielewuiter, piet
terik, tetting, tettienk
Op paling vissen doe je met pirlingen.
tijdstip waarop informatie gegeven wordt, informatiesessie
In het najaar plannen we een tiental infomomenten over hernieuwbare energie.
Infomomenten voor ouders en leerlingen van het zesde leerjaar.
We organiseren een infomoment over thuiscomposteren.
ophangen, de hoorn neerleggen
Van Dale 2015 online: BE
Ik dacht er nog achter te vragen, maar hij had al ingehaakt.
Nog niet inhaken, ik ben dadelijk terug!
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
