Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
Het oudste type centrale is de thermische centrale. In thermische centrales wordt elektriciteit opgewekt met behulp van stoom, die verkregen wordt door verbranding van de fossiele brandstoffen kolen, olie of gas (webklik.nl)
In Nederland spreekt men meestal van ‘kolengestookte centrale’.
Vanochtend was er een spontane staking uitgebroken in de elektriciteitscentrale bij Genk. “De belangrijkste reden is dat mensen zekerheid willen over hun toekomst”, zegt Roger Peeters van de christelijke vakbond. De thermische centrale gaat volgend jaar mogelijk dicht en de onderhandelingen over een sociaal plan zitten muurvast (deredactie.be)
SN: om te weten
vooral in verbindingen: goed om weten, interessant om weten, …
zie ook om
DS2015 geen standaardtaalStaken de treinen vandaag? Dat is goed om weten, anders had ik daar staan blinken op het perron.
Goed om weten: een score van 5 wordt beschouwd als de ondergrens voor een milde depressie. (standaard.be)
Ook ‘Goed om weten’, werd er uitgedeeld, een brochure met een heleboel informatie over de rechten en plichten van werknemers. (standaard.be)
Goed om weten is dat de jurk maar liefst honderd meter tule bevat en zo’n zeven kilo weegt. (standaard.be)
Goed om weten is dat u nooit verplicht bent om een voorstel tot vervroegde uitbetaling te aanvaarden (standaard.be)
Goed om weten dus dat pornografie in België, op basis van de ‘wet op de schennis van de goede zeden’ uit 1867, nog steeds verboden is. (standaard.be)
tijdens carnaval mensen uitschelden, beledigen en belachelijk maken, typisch voor carnaval in Aalst,
in dagelijks taalgebruik dezelfde betekenis
in Oost- en West-Vlaanderen
AN verwijten volgens Van Dale: “als schuld of tekortkoming voorhouden, ten laste leggen”
De echte Aalsterse carnavalisten beoefenen als geen ander dé carnavalssport bij uitstek: het elkaar verwijten zonder herkend te worden. Ook dat maakt deel uit van het immaterieel erfgoed van het carnavalvieren. (http://www.madeinaalst.be)
“Verwijten past in carnavaleske sfeer” (titel)
Op een affiche van carnaval werden in 2013 Karim Van Overmeire, Bart De Wever en Christoph D’Haese afgebeeld als SS’ers. (Onderschrift bij foto)
Verwijten en beledigen van politici, het hoort een beetje bij de Aalsterse cultuur en al zeker in de carnavalsperiode hebben politici in Aalst best een dik vel. (HNB 06/01/15)
“Die persoon is me echter beginnen verwijten en dreigde ermee onze zaak af te kraken op sociale media.” (HLN 27/11/18)
mannen die verkleed als vrouw rondlopen op karnaval in Aalst, voorzien van allerlei attributen zoals vrouwenondergoed, lampekappen, bontmantels, vrouwenborsten uit kunststof en nog heel wat meer
uitspraak:/voijel zjannet/
alleen in Aalst
opm: In het hele taalgebied was vuil janet ook een scheldwoord voor homo. Dit gebruik is verouderd en aanstootgevend.
Een ‘Voil Jeanet’ was iemand die geen kostuum of masker kon huren of kopen en die zich dan maar vermomde met wat hij (of zij) thuis kon vinden. Het waren vooral mannen die afgedragen of versleten kleren van hun echtgenote aantrokken. Dit verklaart de naam. ‘Jeanet’ was een scheldwoord voor een man die zich in vrouwenkleren hulde. Vuil sloeg zowel op de slordige kledij als op de vuile, gemene taal die de ‘Voil Jeanetten’ bij het verwijten gebruikte.
ijdel in de zin van graag pronken met kleding, juwelen en andere uiterlijkheden
ANW: (vooral) in België
voor het overige ook de betekenis “trots”
uitspraak
Ze is heel fier. /ze is hiejel friejet/
Een fiere man. /ne frieje veent/
Een fiere madam. /een frieje madam/
Een fier kind. /een friejet joenk/
Fiere mensen. /frieje meense/
Mane kozze was nen hiejele frieje en a kwam noewet zoonder plastron de deur owet. We noemden em “dieje mé kaant aan zen oonderbroek”./
Mijn neef was erg op uiterlijkheden gesteld en ging nooit zonder stropdas uit. We noemden hem “die met kant aan zijn onderbroek”.
niks waard zijn
vnw: geen stamp onder zijn gat verdienen: niets waard zijn
varianten: geen stamp onder zijn kloten, klos, nol,… waard zijn
“Die dierenarts van wacht is echt wel geen stamp onder zijn gat waard precies! In plaats van je kat fatsoenlijk te onderzoeken!” (baby.be)
“na gisteren had ik de indruk dat Losada nog wat meer koeken had moeten krijgen, dan was hem misschien wakker geweest, want die was gisteren gene stamp onder zijn gat waard! Heel zwakke prestatie van de ploeg!” (old.walfoot.be)
Och manneke laat die gast toch doen, steekt uwe tijd daar niet in. Die is nog gene stamp onder zijn gat waard.
toengske, tongetje
Ich wil dich waal ein muulke gaeve, mer neet mèt ’t töngske, dan weurdt ’t vruike zjeloes.
Ik wil u wel kussen, maar geen tongzoen, dan wordt het vrouwke jaloers.
inwoner van de Marollen, een volksbuurt niet ver van het justitiepaleis en het zuidstation te Brussel
Men neemt aan dat de plaatsnaam “Marollen” afkomstig is van een nonnenorde, de “Maricolen”, Latijn “Maricolae”. Dat is een afkorting van “de gemeenschap van Mariam Colentes” of “Mariavereerders”. Opgericht in 1663 in Dendermonde hebben de Maricolen zich in de tweede helft van de 17de eeuw in Brussel gevestigd aan de Montserratstraat. Ze hielden zich bezig met volksonderwijs.
De gemiddelde Marollien verjongt (Titel)
Het hardnekkige clichébeeld van de Marollien, de sjofele bejaarde, klopt al lang niet meer. In 1969 was een bewoner op de twee in de Marollen ouder dan zestig jaar, vandaag is dat nog slechts een op de vijf. Een op de vijf is ook jonger dan 25 jaar. (brusselnieuws.be 090807)
ellendeling, prutser
> bekendste Brussels scheldwoord
uitspraak /skiejeven arsjiték/
Oorspronkelijk was het een scheldwoord voor Joseph Poelaert, architect van het justitiepaleis te Brussel, gehaat door de Marolliens die omwille van de bouwwerken hun huizen moesten verlaten. ( zie S. de Vriendt “Taal in stad en land. Brussel”)"Niet te verwonderen dat een scheldnaam als “schieve, rotte, vuile architect” in de Marollen ontstond. (Wikipedia sub “Marollen”) Volgens anderen was het een volksetymologische vervorming van “chief architect”, term die gebruikt werd door Engels personeel op de bouwwerf. Tegenwoordig synoniem voor “incompetent iemand”.
“F?unctionaliteit was duidelijk niet de hoofdbekommernis van skieven architèk Joseph Poelaert, en naarmate de tijd vordert, doet zich dat almaar sterker voelen. Het gebouw is niet aangepast aan de hedendaagse noden, waardoor verschillende gerechtelijke instanties er al zijn weggetrokken en de overblijvers worden geconfronteerd met ernstige beveiligings- en comfortproblemen.” (Brusselnieuws.be)
“U zet uw kinderen tenslotte ook niet op een vliegtuig waarvan de piloot niet kan vliegen en laat uw huis niet bouwen door een scheve architect.” (http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2008/0305)
Zo zijn er tientallen voorbeelden van constructies die in oorsprong valabel en eeuwigdurend leken maar neergezet blijken door een scheve architect. (Mark Coenen op demorgen.be)
café, restaurant of bistro in een station meestal in de geëigende stationsstijl ingericht
DS2015 standaardtaalNL: stationsrestauratie
Klik op de afbeelding
Buffet van de middenstatie
nieuwblad.be: Na de plotse sluiting van het oude stationsbuffet heeft het drukste station van Vlaanderen opnieuw een eigen café.
klem rond de broekspijpen om niet tussen de ketting van de fiets te komen, velospel, broekspeld
VD2015 online: gewestelijk; SN: broekveer, broekklem
VD2015 online (vernieuwde versie): BE
willydezutter.be: Hij had zijn imago wat tegen omdat hij met de fiets naar het werk kwam, steeds gewapend met aan elke broekspijp een fietsspeld.
kritieke toestand
standaard.be: De jonge vrouw werd midden april in kritische toestand naar het ziekenhuis gebracht
nieuwblad.be: Ines Mulier werd uiteindelijk in kritische toestand naar het Oostends ziekenhuis gebracht, waar ze in de loop van de nacht van zaterdag op zondag overleed.
maaltijd waarbij de gasten zichzelf bedienen en van het ene naar het andere gerecht wandelen
ook: wandelend buffet
NL: lopend buffet
Van Dale 2015 Belgisch-Nederlands
“Het wandelbuffet verloopt zonder vaste plaatsing van de gasten, gedeeltelijk rechtstaand rond staantafels, gedeeltelijk zittend. Er wordt voor ongeveer 70% zitplaatsen aan tafels voorzien.” (berkenhof.be)
salonsgeorges.be: Salons Georges wandelbuffetten zijn er in alle formaten: koud, warm, vis, vlees of dessert buffet. Speciale samenstellingen zijn ook mogelijk.
kijk toch beter uit! let beter op!
drukt tegelijkertijd bezorgdheid en een licht verwijt uit, wordt meestal maar niet noodzakelijk gevolgd door een zin met een werkwoord in de gebiedende wijs of met een modaal hulpwerkwoord dat een gebod uitdrukt
Lap daar ligt hem! Ik zeg het nog se! Zie toch wat ge doet als er geboend is.
Met uw goei broek achter de pinnekesdraad blijven hangen! Ik zeg het nog se! Ge moet altijd uwen overal aandoen als ge gaat werken.
Iets (snel) neerzetten. Ook als pejoratief gebruikt voor iets wat gebouwd is en niet bevalt.
NL: neer plempen, neerkwakken
Het justitiepaleis van Rijsel is een reusachtige disfunctionele constructie uit 1968. Een vijftig meter hoog ruimtetuig van beton, neergepoot op een sokkel langs de Avenue du Peuple Belge (De Morgen)
Met man en macht, en met immense kranen werden de pop-uprestaurants van de vijf duo’s er in de vroege uurtjes neergepoot op de verschillende pleinen. (Nieuwsblad)
Een Volkshuis (Frans: Maison du Peuple) was in vele steden, in België (maar minder in Nederland), in de 19e en 20ste eeuw een sociale ontmoetingsplaats voor arbeiders. Volkshuizen boden plaats voor ontspanning en opleiding, maar waren ook belangrijk voor de ontwikkeling van de arbeidersbeweging en haar sociale strijd. (Bewerking van Wikipedia)
Klik op de afbeelding
Detail van de muurschildering op de gevel van het Volkshuis ‘Help U Zelve’ in Antwerpen
“Het Volkshuis van Brussel heropbouwen is een oude droom van iedereen die houdt van art nouveau.” (bruzz.be)
daarstraks
ook in de Kempen
Ik ben testrak al gaan winkelen.
velo, fiets
ook “flossepeerd”
volksetymologische vorming van “vélocipède”. De laatste twee lettergrepen van dat geleerde woord deed mensen die geen Latijn verstonden waarschijnlijk denken aan “peird”.
“De velocipède was oorspronkelijk een voertuig met een zitplaats op twee of drie wielen, voortbewogen door het duwen met de voeten op de grond. Later gebeurde dat met aan de vooras bevestigde trappers, ten slotte door een rondgaande ketting om tandwielen op trap- en achteras. Velocipède is verouderd, velo is alleen nog in Belgisch-Nederlandse dialecten in gebruik, maar wijkt geleidelijk voor fiets.” (M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands )
In W-VL spraken oudere mensen het woord velocipède uit als ‘velossepeird’ (VW Kastanjeoog 191213)
Flossepeerd; zo heette men een fiets in W.-VL., maar zeer lang geleden. (VW De Bouck op 020514)
De jeugd van tegenwoordig kent geen velossepeid meer. (Kempen)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
