Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed 
wrijven, schuren
uitspraak: /’r.e s.e(n)/; /ui/ wordt kort uitgesproken
schrijfvarianten: reusen, reussen
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): Wrijven, schuren.
Ruysschen. … Scabere, terere, fricare, Kiliaan
“Mé’ ‘ne’ wolle’ lap over ’t zilverwerk ruis(ch)en om ’et te doen blinken”, Cornelissen-Vervliet (1899).
“Hij ruis(ch)te mè’ zijn zwarte handen deur ze’ gezicht”, Aldaar.
“Als er iet in oew oog gevlogen is, meugde er nie’ in ruis(ch)en”, Aldaar.
Van Dale etymologisch woordenboek: verwant met het Noors “rusk” afval; vroegere spelling ruysschen (1599)
zie ook rosjen
Ge moet goed reussen op die koperen kandelaar, dat ’m blinkt.
Reust eens over mijne rug, dat jeukt onder mijn linker vleugel.
“Gewoon het bad in, nekvel vast houden, nat maken, inruisen me shampoo, afspoelen en daarna goe drogen me nen handdoek!” (hondenvrienden.be)
goed overeen komen
zie accorderen, akkerderen
Ikke en ne groep Hollanders, dat akkedeert niet.
de overheidsuitgaven, de kost voor de overheid
niet in VD2016 online
fgov.be “Gemeten als de verhouding tussen de overheidsuitgaven en het Bruto Binnenlands Product (bbp) bedraagt het overheidsbeslag in België in 2009 via de macro-economische benadering 54.3%”
demorgen.be: “We mogen het goede niet vergeten. Het overheidsbeslag daalt, het belastingpeil daalt, de private jobs nemen toe”, somt De Wever op.
EHBO
Van Dale 2016 online: Eerste Hulp bij Ongelukken
Alhoewel ‘Eerste Hulp bij Ongevallen’ ook in NL voorkomt hebben VL en NL toch hun eigen voorkeur. Google2016:
‘eerste hulp bij ongevallen’: .BE (>9.400); .NL (>14.000)
‘eerste hulp bij ongelukken’: .BE (>1.900); .NL (>32.000)
kindengezin.be: Eerste hulp bij ongevallen (ehbo) is belangrijk. Correct reageren bij een ongeval kan veel ergs voorkomen en zelfs mensenlevens redden.
kwaad of verontwaardigd worden
varianten: mijn haren komen rechtstaan, mijn haar komt recht te staan, mijn haar komt recht omhoog te staan, …
eventueel ook: zijn/haar/uw haar komt recht
voetbalprimeur.be: Mijn haar komt recht als ik eraan denk.", reageert Verstraete ontgoocheld in Het Laatste Nieuws.
evavzw.be: heet terwijl belgen vaak noemt zeggen…, niet alle Belgen hé – mijn haar komt recht van zo’n fout…
ictrecht.be: Mijn haren komen recht van elk initiatief dat ruikt naar een verdere stimulans voor onze klikmaatschappij
gastric-bypass.be: Mijn chirurg zijn haar komt recht (al heeft hij er bijna geen :lol: ) als je praat over vloeibaar.
staking die om beurt in een sector of regio plaatsvindt
vnw: gedeeltelijke staking met geregelde prikacties of werkonderbrekingen, het bij toerbeurt staken van verschillende afdelingen
NL: estafettestaking
VD2016 online: BE
DS2015: standaardtaal
pvda.be: Beurtstaking maandag, 8 december, 2014 – Stakingsacties in de provincies Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
solidair.org: Beurtstaking Luik: “Laat die rijken, die nooit getroffen worden, nu maar eens afdokken”
nieuwsblad.be: Op maandag 8 december organiseren de vakbonden hun beurtstaking in Vlaams-Brabant.
regeling waarbij iets om de beurt aan de orde is
Van Dale 2016 online: BE
vgl. beurtrol
pzvlas.be: Al deze flitspalen worden volgens een beurtsysteem voorzien van camera.
tkofschip.be : We voorzien een vaste dag per soort soep in een beurtsysteem van twee schoolweken.
zie: bij zijn haar getrokken
zie ook: haar, bij het ~ getrokken zijn; haren, met de ~ getrokken
,
overdreven
zie haar, bij het ~ getrokken zijn,
haren, met de ~ getrokken
Dat is toch wel een beetje bij zijn haar getrokken om te zeggen dat MacDonalds gezond eten serveert omdat ze ook een vegetarische menu aanbieden.
zie zetten kaartspel
,
kaartspel voor vier spelers in twee paren, gespeeld met 32 kaarten, (7 tot aas); de medespelers moeten wedden hoeveel slagen ze gaan halen, de regels lijken op die van whist maar de hoogste kaart is de boer van troef, de jok, en de tweede hoogste kaart is de boer van dezelfde kleur als de troef, de onderjok
zie ook jok, onderjok
vgl Engels “jack” (boer in kaartspel)
“Weet iemand van jullie misschien de juiste naam van het kaartspel ‘Zetten’ en, nog belangrijker, kan iemand mij de spelregels van dit spel bezorgen? “(…)”Als ruiten troef is, is de ruitenboer (jok) de hoogste kaart, de hartenboer (onderjok) is de tweede hoogste kaart, daarna volgen aas, heer, dame, 10, 9, 8, 7. Bij de andere kleuren blijft de aas de hoogste kaart en houdt de boer zijn gewone waarde." (Seniorennet 05/09/09)
drukt ontgoocheling uit: er komt niets van, het leidt tot niets
“Ik hoop slangen te zien maar het is er niks mee. "(http://www.jeroenverhaert.be/japan/)
kleine, lieve deugniet
troetelwoord
> andere betekenis van strop
Gij se strop…, waar hebt ge die snoepjes gevonden?
samentrekking van “sjikt oech” houd u goed (meervoud)
zie sjiktich
“Sjikt oech” zag uize pa toen vei vertroekken.
(“Houd jullie goed”, zei onze pas toen se vertrokken.)
samentrekking van “sjik dich”: houd u goed
zie ook sjiktoech
“Sjik dich” sag het toen het vertroek.
“Houd je goed,” zei ze toen ze vertrok.
Groep die zich Orangisten noemden, vooral liberalen die na 1830 hereniging met Nederland nastreefden. Enerzijds waren het industriëlen die economische voordelen zagen (haven van Antwerpen doorvoer van producten uit Hollandse koloniën, doorgaan met uitbreiding van infrastructuur) anderzijds waren er ook die meenden dat België na het congres van Wenen alleen maar kon overleven met langdurig stabiel bestuur. Verder waren ook nog de taalminnaren die voorstander waren van het Nederlands en hun taal bedreigd zagen met culturele en sociale achterstelling.
Noot: Belgische Orangisten zijn niet te verwarren met Hollandse (ook wel: Oranjisten). Die waren veel eerder in de geschiedenis en wilden in Nederland een Oranje aan de macht i.p.v. een republiek.
zie taalminnaar
Het Orangisme nu staat in Vlaanderen soms voor het streven naar een betere manier van besturen zoals men die in Nederland denkt te vinden, vandaar ook het streven naar samengaan. Het gaat om een intellectuele droom, een spelerij die niet ondersteund wordt door politieke programma’s of door activiteiten van verenigingen of groepen. Vertegenwoordigers vindt men in Vlaamsgezinde middens. Bronnen: Wiki en ´Het verlies van België´ van Johan Op de Beeck.
- reuzel, dierlijk vet, verkregen door het spek te smelten (Van Dale 2016 online: BE; niet algemeen)
- plantaardige olie geslagen uit raap- of koolzaad
vnw:
•reuzel, varkensvet
•plantaardige olie
< uitspraakvarianten: smaat (Hageland, Vlaams Brabant), smoet (West-Vlaanderen), smuit (Herenthout)
< ook het geslacht is wisselend naargelang de streek
zie smouten
vgl smoutebol, smoutmolen, smoutzochte, smoutsel, smoutpoten
Smout is een streekproduct en maakt deel uit van ons culinair erfgoed.
Smout was de boter van de arme man.
Smout werd ook wel gebruikt bij mensen die griep hadden of flink verkouden waren. Door de torso in te smeren met smout werd het lichaam geïsoleerd en werkte het als een soort van dikke huid om het extra warm te krijgen en de koorts, griep of verkoudheid uit het lichaam te zweten. (Wikipedia)
“De SLAGMOLEN” te Lille is – bij de volledige beëindiging van de renovatie, die aanving in 1986 – een uniek monument voor ons land. Deze oliemolen, een molen om uit vooral koolzaad (in de volksmond “sloorzaad”) op volkomen natuurlijke wijze koolzaadolie (“smout”) te winnen, is enig in zijn soort en kan bogen op meer dan respectabele geschiedenis. "
(http://www.gidsenantwerpsekempen.be/)
Blijve tot ‘t smaat begint te reike’ (blijven tot de smout begint te rieken) is een uitdrukking en betekent: blijven logeren tot vrijdag, d.i. de magere dag: op vrijdag werd geen vlees gegeten, wel met smout bereide groenten of vis en dan werd het hoog tijd om huiswaarts te keren.
iemand die aan de toog zit
zie ook toogzitten
“Een toogzitter wil mij absoluut op een Duvel tracteren, wat ik resoluut afwijs, het is nog te ver en te heet.” (uit een blog)
wie voor een dag naar een toeristische bestemming reist
Van Dale: eendagstoerist, eendagrecreant
Meer dan 17 miljoen dagtoeristen aan de kust in 2015 (HBVL 11/03/16)
hotel aan de kust
niet in VD, wel “strandhotel”
vgl. ook kusttoerisme
Ook vakantiewoningen en de kusthotels deden het afgelopen jaar goed.(HBVL 110316)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
