Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Ik heb ‘bankfabrikant’ en ‘bankenfabrikant’ ingetikt om te zien of die het NL equivalent hiervan waren, maar blijkbaar zijn ze dat niet. Verrassend genoeg (of juist niet) was het voornaamste resultaat voor ‘bankenfabrikant’ afkomstig uit… De Standaard, in een artikel getiteld ‘Banken voor beroemde mensen’. Het ging voor alle duidelijkheid wel degelijk over zetels en niet over banken.
Het artikel is net geen 20 jaar oud, maar het blijft curieus hoe taalschizofrenie dergelijke onbestaande neologismen tot leven wekt. Een zetel is vies vuil Vlaams dialect voor een mooie nieuwe Nederlandse bank, dus een vieze vuile zetelfabrikant, dat moet dan wel een mooie nieuwe bankenfabrikant zijn. De journaliste of redactie zal het wel niet zo expliciet beredeneerd hebben en is waarschijnlijk een aangenaam iemand, maar het feit dat zoiets kan gebeuren toont aan dat er iets niet klopt in het taalkundig bewustzijn van de Vlaamstalige.
Ik ga ervan uit dat het met een scherpe u (dus kort) uitgesproken wordt, en dat het VD eigenlijk ‘vertut’ is (weliswaar ook met scherpe u). In O- en W-Vl wordt die dikwijls als lange u opgeschreven in navolging van het ABN en om het onderscheid met de doffe u te maken. Zelfde verhaal als voor de scherpe i, die dikwijls als ‘ie’ geschreven wordt om het onderscheid met de doffe i te maken. (als een Antwerpenaar ‘vis’ en ‘mug’ zegt, schrijven W- en O-Vlamingen dat op als ‘vies’ en ‘muug’, die de Antwerpenaar dan weer lang uitspreekt, en de W- en O-Vlamingen dan weer opschrijven als ‘viees’ en ‘muuug’, enz.)
Omdat die scherpe u meestal ergens gelinkt is aan de ‘ui’ heb ik ‘vertuiten’ opgezocht, en daar blijken een aantal resultaten voor te zijn, maar ook voor ‘vertuisen’, alle twee met de betekenis ‘verkwanselen’, en voila se, mijn vermoeden blijkt correct.
Zelf ken ik het niet, maar ik zou het wel direct verstaan.
Ik ken het alleszins van het Waasland (ge meugt op ou vingers knippen / hij mag op zij vingers knippen). Voor de zekerheid nog ne keer gecontroleerd in het Waas Idioticon, en daar staat het ook onder ‘vinger’.
Een voorbeeld van ‘dan’ bij een meervoud, uit Doel, helemaal in het oosten van het Waasland! Zie het tweede filmke, het begint rond 01:40.
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/04/21/doel-herleeft-renovatie-hooghuis/
“‘k Vin da spijtig (…) dan die ministers azô maar over e menseleven beschikken en zô, da’ vin ekik heêl spijtig.”
Welkom adam, ge hebt gelijk, het wordt eigenlijk vooral/alleen in centraal Vlaanderen gebruikt. Voor mij (Waasland) is een uitdrukking gelijk “’t was nijg plezant” of “dien boek is echt nijg interessant” perfect normaal, maar buiten de centrumregio wordt het wel verstaan, maar niet gebezigd. Spijtig genoeg hebben we nog altijd geen mogelijkheid om een selectie van regio’s aan te duiden, dus ik heb het lemma op regio Antwerpen gezet met een verduidelijking in de beschrijving. Het zoveelste voorbeeld dat die vermaledijde ‘Brabantse expansie’ geen grond in de realiteit heeft.
Alleen vraag ik mij nou wel af, wonen der in Gent geen boerkes misschien?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.