Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Over ‘het spoed’, zeker, maar ik ben bijkan 100% zeker dat dat om een schrijftalige hypercorrectie gaat. Ge vindt ook voor alle andere woorden die een gereduceerd lidwoord (kunnen) hebben in geschreven vorm ‘het’: het stad, het straat, het school, … (1) Op inwijkelingen die de woordgeslachten nog niet machtig zijn na zegt daarentegen niemand “da stad”, “da straat”, “da school”, e.d.m. Het probleem zit hem erin dat de mensen op “het” school Hollands dialect aangeleerd worden als schrijftaal (en in iets mindere mate spreektaal), en dus ook aangeleerd worden dat er maar twee bepaalde lidwoorden (en ochot ochere één onbepaald) zijn, zijnde “de” (zijdig en meervoud) en “het” (onzijdig). Ze worden ook aangeleerd dat als ze “t huis”, “t kind” of “t schrikkeljaar” zeggen, dat ze “het huis”, “het kind” en “het schrikkeljaar” moeten schrijven. Bovendien worden ze voor tal van woorden nog eens de Hollandse geslachten aangeleerd. Op die manier schrijven de mensen rap dingen op die niet kunnen, en zeker voor een fenomeen dat maar bij een zeer beperkt aantal vaste woorden optreedt.
Toevallig of niet hebben ze gisteren in De Standaard een nieuwe reportagereeks begost, met de naam “Van ’t straat”. Ook daar treedt die hypercorrectie op, want een straat is helemaal niet onzijdig. Het is echter de best mogelijke fonetische benadering volgens de Hollandse schrijftaalprincipes van wat er in het Vlaams eigenlijk wordt gezegd.
“Naar spoed” is een ander paar mouwen, maar ik zou ze het toch wel eens willen horen zeggen.
(1) De gemeente Lummen zet het zelfs op hun website: “De schoolroutekaart Lummen toont je de meest geschikte routes om je veilig van en naar het school te begeven.”
nthn
Re: Kim D hierboven, het is nog altijd ‘de spoed’, maar er is sprake van een gereduceerd lidwoord (zie grammatica: gereduceerd lidwoord), het blijft immers (bijvoorbeeld) “diene goede spoed” en niet “da goe spoed”. Ik zeg ook “d’spoed”, juist gelijk “d’school” of “d’stad”, en ik denk dat dat voor ver alle Vlaamstaligen geldt.
Re: Georges daarboven, ik denk ook dat “Wanneer komt u naar Spoed?” geen grammaticaal correcte zin is. “Wanneer komt u naar ziekenhuis?”, “Wanneer komt u naar Psychiatrie?” of “Wanneer komt u naar Cardiologie?” zouden immers ook niet kunnen.
En een verket/ferket is dan weer onzijdig. Hoe is dat nou toch meugelijk…
Slaat ge daar geen twee dingen dooreen? Voor mij zit er alleszins een subtiel betekenisverschil afhankelijk van of dat ge die ‘op zich’ voor of achter het werkwoord zet, en/of in welke volgorde dat het onderwerp en het werkwoord staan. Bijvoorbeeld:
1. Een avondklok op zich is goed voor de nachtrust. (hier wordt ‘op zich’ gebruikt om te preciseren dat het alleen over de avondklok gaat, m.a.w. alléén de avondklok is al voldoende)
2. Een avondklok is op zich goed voor de nachtrust. (hier wordt ‘op zich’ meer gebruikt als tussenwerpsel)
3. Op zich is een avondklok goed voor de nachtrust. (idem 2)
Bij nrs. 2 en 3 kunt ge ‘op zich’ vervangen door ‘in se’, bij nr. 1 niet. Allez, bij mij dan toch niet.
Voor “Die politieker is eigenlijk een grote blaaskaak” kunt ge in mijn ogen wel “Die politieker is op zich een grote blaaskaak” zeggen. Ik denk dat de betekenis vrijwel hetzelfde is, maar de context waarin ge het zou zeggen is anders.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.