Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
verkorting van veluxraam
Van Dale 2018 online: BE
zie ook verzamellemma verwaterde merknamen
De velux rechts was niet goed gesloten, het heeft binnengeregend.
gebleekt
Van Dale online 2020: BE
Hij draagt een jasje en een afgewassen broek. ( Te voet naar Jeruzalem – Sebastien de Fooz)
Een bruine, totaal gekreukte en afgewassen rok (dat was de eerste keer dat k haar in n rok zag) waar dan nog eens totaal geen model in zat. (mamaforum.libelle.be)
Hij droeg zijn leren jasje op een afgewassen jeans van Armani en zijn schoenen met spekzolen die hem drie centimeter groter maakten. (Zwarte sneeuw – Stan Lauryssens)
het middelste rijvak van een driebaansweg; op een meerbaansweg zou het algemeen ook een rijvak kunnen zijn dat niet het linker- of het rechterrijvak is
Van Dale 2016 online: BE
hln.be: Dat is bijvoorbeeld het geval in bij een wegversmalling van drie rijstroken naar één. Daar voegen de auto’s op het meest linkse rijvak namelijk eerst in op het middenrijvak, waarna al deze auto’s samen moeten invoegen op het meest rechtse rijvak. Daardoor worden de files op zowel het middenrijvak als het rechterrijvak langer.
verkeerscentrum.be: Er blijven 2 versmalde rijstroken ter beschikking op het linker- en middenrijvak met een snelheidsbeperking van 70km/h.
2fast4u.be: Kom ik in wommelgem een zwaantje tegen op het middenrijvak. Steek mijn hand op en rij rustig verder. 2 dagen later boete in de bus.
heel hard klagen, putten in de grond klagen
NL: steen en been klagen, het behang van de muur klagen
Van Dale 2013 online: gewestelijk
Het VBO klaagt de stenen uit de grond dat alle maatregelen voor de kmo’s zijn. (deredactie.be)
In dit lemma bewaren we een overzicht van alle woorden die een doorsnee Vlaamstalige hanteert om zich in de keuken uit te drukken.
potten en pannen:
braadpan
kastrol
kookpot
moor
pan
pot
presspot
trizee
bestek en kookgerief:
houten lepel
patattenmes
pollepel
pottenlekker
soeplepel
talloor
toestellen:
afwasmachien
dampkap
frigo
microgolf
stoof
handelingen:
schellen
smossen
uitscheppen
gerechten:
koude pla
varia:
curry
dampkap
koken op vier, gaas of elentriek
kookboek van de boerinnenbond
kookvast
pompbak
pompsteen
schotelvod
zie ook groenten en fruit; verzamellemma
-
politiekantoor
vnw: politiebureau, politiepost
zie ook bureel; hoofdbureel
Op 15 augustus 2019 (Onze Lieve Vrouw Hemelvaart) is het politiebureel gesloten (politiezwijndrecht.be)
Al enige tijd circuleren er geruchten dat het politiebureel aan de Maréestraat zou verdwijnen. (gva.be)
In de Amelbergastraat, voor het politiebureel, zal een stilstaan- en parkeerverbod worden ingesteld aan beide zijden van de rijbaan. (zandhoven.be)
In het politiebureel weigerde de man iedere medewerking en werd hij agressief tegenover de politiemensen.(hln.be)
U kunt dit vakantietoezicht aanvragen op de verschillende politieburelen in de politiezone (politie.be)
Het lot bezweren door de formule ‘ik zal maar hout vasthouden’ uit te spreken en tegelijk iets uit hout aan te raken. Het aanraken van hout is een vast ritueel.
Het is een vorm van bijgeloof om daardoor het ongeluk af te wenden en om het positieve te beïnvloeden.
vnw: hout vasthouden!: afkloppen! (spreuk om ongeluk te bezweren)
De uitdrukking bestaat in veel andere talen zoals:
< Frans: toucher du bois
< Engels: touch wood, knock on wood (VS)
< Duits: auf Holz klopfen (soms samen met Toi, toi, toi)
< Zweeds: ta i trä/peppar peppar (vat in hout vast/peper peper)
< Noors: bank i bordet (klop op de houten plank)
Van Dale 2013-online: Belgisch-Nederlands
Als men zegt “hout vasthouden”, maar er geen houten voorwerp binnen handbereik is, mag men in dit noodgeval ook zijn (houten) kop aanraken.
Ik ben dit jaar nog geen enkele keer ziek geweest. Ik zal maar hout vasthouden.
Voorlopig hebben slechts twee personeelsleden positief getest, maar het blijft hout vasthouden. (demorgen.be)
“Na vijf jaar word ik ‘genezen’ verklaard, en nu ben ik – hout vasthouden – nog altijd gezond.” (vrt.be)
ergens geen proleem in zien
Van Dale 2016 online: BE
ook: ergens geen graten in zien (graten, ergens geen ~ in zien)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands (zowel voor er geen graten ‘in vinden’ als ‘in zien’)
We vinden geen graten in die overname door dat buitenlands bedrijf.
Ze zien er geen graten in om met wildvreemden om te gaan via het internet. (schoolgierle.be)
er niet meer over spreken, geen gewag meer van maken, kunnen vergeten
vnw: een kruis over iets maken: het opgeven, er geen verwachtingen meer van hebben
Van Dale online2022: België: een kruis over iets maken: er een punt achter zetten
Hij kan een kruis maken over zijn bevordering, nu bekend is gemaakt dat er valsheid in geschrifte in het spel is.
De ruzies van vroeger, kruis erover. We moeten verder…
er (g)een voorstelling van hebben, er (g)een idee van hebben
vnw: ik heb er geen gedacht van;: ik heb er geen idee van
vgl. gedacht, er een goed ~ van hebben
Ge hebt er geen gedacht van hoeveel moeite dat gekost heeft.
Precies weet ik het niet, maar ik heb er wel een gedacht van.
beëindigen, voltooien, af zijn, klaar zijn
zie ook gedaan, gedaan zijn
vnw:
-met iets gedaan hebben: klaar zijn met iets
-ik heb gedaan: ik ben klaar
taaladvies. net: standaardtaal in België
http://www.vrt.be/taal/gedaan-hebben.
Ik heb gedaan met gelei te maken.
Hij heeft gedaan met werken voor vandaag.
doen alsof er niets aan de hand is
vnw: doen alsof zijn neus bloedt, niets laten blijken
VD2016 online: BE
zie ook gebaren; krommenaas, van ~ gebaren; van de stomme gebaren
Klaasje gebaarde van niets, maar toen hij aan de beurt kwam speelde hij ijskoud een uitdagende boogiewoogiepersiflage van de opgelegde Beethovensonate. (Het zoemen van de bierkaai – Gust Gils)
In ’t stille spiedt hij het rentenierke af en gebaart van niets. Tegen avond echter trekt hij met een spade onder den arm, bij zijn gebuur binnen. (In oorlogstijd: uit het dagboek van Stijn Streuvels)
min of meer harmonieus bij elkaar horend, bijpassend, ‘assorti’
vnw: bijpassend
Frans assorti
(betekenis in Nederl.: allerhande soorten bij elkaar)
zie assorteren, assorti
Een pakketje wenskaarten met geassorteerde omslagen.
Set van 12 zakdoeken in zuiver kamkatoen. Brede strepen op de randen met geassorteerde kleuren.
je (onderwerp)
vnw: je, jij
Sommige Vlaamse voortrekkers introduceren zelfs de ‘ge’ in de schrijftaal, zoals vlaamswoordenboek.be. Al vindt een Vlaming dat even potsierlijk als een ‘je’ in zijn spreektaal. Maar hoelang nog? (schrijf.be)
Ge wist niet wat ge zag, alle kwetsbare doem van Europa opgeroepen door die kleine Grote beeldhouwer, woonachtig te Vollezele (Jeroen Olyslaegers in demorgen.be)
niet lang kunnen stilzitten, altijd iets te doen willen hebben
vnw: geen zittend gat hebben: geen zitvlees hebben
NL: geen zitvlees hebben
staat ongelabeld in Van Dale 2013 online, maar google: .BE (>18.000) en .NL (>1.500)
De Jean heeft geen zittend gat. Na 2 minuten stond em recht en zei dat em verder ging doen. En we hadden nog geeneens afgesproken wat we gingen doen.
“Maar ik heb geen zittend gat en dacht: ik, op een bureau?!” (demorgen.be)
niks waard zijn
vnw: geen stamp onder zijn gat verdienen: niets waard zijn
varianten: geen stamp onder zijn kloten, klos, nol,… waard zijn
“Die dierenarts van wacht is echt wel geen stamp onder zijn gat waard precies! In plaats van je kat fatsoenlijk te onderzoeken!” (baby.be)
“na gisteren had ik de indruk dat Losada nog wat meer koeken had moeten krijgen, dan was hem misschien wakker geweest, want die was gisteren gene stamp onder zijn gat waard! Heel zwakke prestatie van de ploeg!” (old.walfoot.be)
Och manneke laat die gast toch doen, steekt uwe tijd daar niet in. Die is nog gene stamp onder zijn gat waard.
1) gasfornuis
2) gaskachel
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands (beide betekenissen)
DS2015 Standaardtaal (beide betekenissen)
vnw: gasfornuis, gaskomfoor, gaskachel
1) Ik kook liever op een gasvuur dan op een elektrisch vuur.
2) Beneden staat er een gasvuur in de living en een in de keuken, daar moet heel ’t kot mee verwarmd worden.
overslagen, missen, ontlopen, verpesten
uitspraak: ratéren
vnw:
•missen, niet treffen, mislopen
•zakken voor een examen
•iets verpesten
•overslaan van een motor
Typisch Vlaams: missen: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4
Van Dale 1995: (gewestelijk)
< Frans: rater
Ik weet niet of onze Jeroen door zijn herexamen fysica zal zijn: volgens zijn eigen zeggen heeft em al zeker twee vragen gerateerd.
In de sprintnummers is het zeer belangrijk dat ge uw start niet rateert.
Op twee van de drie vragen is hij gerateerd. Ik heb het nog nooit meegemaakt dat iemand enkel op basis van deze test opgesloten wordt (vrt.be)
Ze zegt dat ze niks waard is, dat ze het leven heeft gerateerd, dat er geen job meer op haar wacht, dat er geen verwachtingen meer zijn. (demorgen.be)
Financieel gezond zijn krijgt bij de Limburgers de voorkeur, ook al zou dit inhouden dat ze mogelijk Play-off 1 rateren. (standaard.be)
jongens toch!
het woord mannen verwijst niet naar het gender of geslacht van de aangesprokenen, meisjes en vrouwen kunnen ook “mannen” zijn
zie ook mannen, ons ~ (of) elle ~
Is dat echt waar dat die uiteen zijn? Maar mannen toch!
minder bedeeld, arm(er), niet rijk
Van Dale 2017 online: BE, niet algemeen
zie ook minderbegoede
Ze is gevestigd in het centrum van Brussel en heeft als opdracht om fatsoenlijke woningen aan te bieden aan een minder begoed publiek. (habeas.be)
Of je arm of rijk bent, iedereen moet die 5 of 10% betalen, terwijl dat voor de rijke weinig uitmaakt maar voor een jong en minder begoed gezin vaak een van de redenen is waarom ze de aankoop van een woning moeten uitstellen. (groenkapellen.be)
Het is niet omdat iemand minder begoed is dat die geen recht heeft op de beste kwaliteit in het woonzorgcentrum. (vlaamsparlement.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.