Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
een BE muntstuk ter warde van 20 frank van voor de euro(ongeveer een halve euro)
zie ook vijffrankstuk, tienfrankstuk
Hij wierp een twintigfrankstuk in de incamuts. ‘Ik krijg altijd medelijden met dat soort typen,’ zei hij tegen Splendide (Zijn er kanalen in Aalst – H.Brusselmans)
uitstap, uitgaan
ook sortietje
ANW: (vooral) in België, weinig gebruikt
Maandag 3 October zal de fanfare «De Volksvrienden» een sortie doen langs de wijken St Lievenspcort en Heirnis. (De Vooruit)
sortieke: uitgaan, stappen. Voor een sortieke doe ik mijn beste kleren aan, talloor ik mij op, zet ik mij als ’t moet in de stijve eik (Jack de Graef, Het Antwerps Dialect- Van Dezekestijd Tot in de 21e Eeuw (2004))
Blijven plakken na het optreden voor de deur, waar dan de jongens van Radiohead opdoken en me vroegen waar ze moesten zijn “om een sortieke te doen in Brussel”. (damusic.be 25 sep 2019)
De bond moet hem na dag twee of drie op het matje roepen. “Hij had samen met een paar anderen een ‘sortieke’ gedaan zonder toestemming”, vertelt … (hln.be 20 okt 2024)
> andere betekenis van sortie
de Belgische vlag
ook: tricolore vod
zie ook tricoloor en tricolore (bn.)
Op Koningsdag hangt de Paul zijn tricolore uit het venster.
Weinig tricolores in Zelzate (Titel)
Op de Nationale Feestdag (feestdag, nationale ~ van België) annex troonsopvolging waren opvallend weinig vlaggen in het Zelzaatse straatbeeld te bekennen.(HN 21.07.13.)
vnw: seizoensopruiming
Inderdaad, in de aankondiging van uw prijsvermindering kunt u het wel hebben over bv. ‘speciale kerstacties’, maar mag u niet uitpakken met de woorden ‘solden, einde reeks, einde voorraad, opruiming, einde seizoen’. (ondernemingsdatabank.indicator.be)
Waxen ski’s of snowboard einde seizoen aan €15. (decathlon.be)
We kopen van winkels, curatoren, merkhouders, distributeurs en handelaren. Nationaal en internationaal. In elk segment. Of het nu gaat om een faillissement, stopzetting, einde seizoen, opruiming, collectiewissel, overstock of restpartijen. Wij helpen u er graag van af. (2dehands.be)
Sardina pilchardus: is een volwassen sardine en behoort tot de haringachtigen. Het is een vette vis die bijna nooit vers in de handel is. Hij wordt verkocht in blik, meestal met een lichte tomatensaus.
Van Dale 2020 online: BE
SN-NL: pelser
Deze avond eten we pilchards bij ons brood.
bier van natuurlijke gisting, lambiek, lambic
lambi(e)k is mogelijk afkomstig van (bier) alambiek ‘(bier uit het) distilleertoestel’ en is ontleend aan Frans (bière) alambic. Daarin is alambic ‘distilleertoestel’ ontleend aan Arabisch al-anbīq ‘de vaas, het vat’, ontleend aan Grieks ambix ‘vaas’.
Een andere, minder waarschijnlijke verklaring is dat het zou gaan om bier uit Lembeek, tot 1795 een vrije heerlijkheid zonder tolrechten en accijnzen, waar dus veel brouwers en alcoholstokers gevestigd waren; lambiek zou dan ontstaan zijn via de Franse uitspraak van Lembeek, maar de i is daarmee niet goed te verklaren. (bron: M. Philippa e.a.)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Naam van eene biersoort die te Brussel gebrouwen wordt.
- Brussel! … Stad van faro en geuze lambik, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903)
Van Dale 2016 online spelt lambiek
zie ook geuze
Da’s goeie lambik! Doe mij nog zo maar ene.
’k Hem liever lambik dan kriek.
Ik had altijd gedacht dat ‘lambik’ genoemd was naar Lembeek, maar dat is blijkbaar nie waar, het zou komen van het brouwgerief ‘alambiek’. Ge moet het maar weten …
In de betekenis “een glas lambik” is mv. ~ken: Garçon, 3 lambikken, ofte 3 glazen lambik.
1) “De solidariteitsbijdrage is een progressieve sociale inhouding op het totale brutobedrag van de pensioenen (inclusief buitenlandse pensioenen vanaf 01/2013), renten en sommige aanvullende voordelen.” (fgov.be)
2) “Wanneer een voertuig door de werkgever aan de werknemer ter beschikking wordt gesteld dat ook voor privé-doeleinden mag gebruikt worden, ontstaat hierdoor een voordeel in natura waarop een RSZ-solidariteitsbijdrage verschuldigd is.” (sdworx.be)
vnw: aanvullende bijdrage voor de sociale zekerheid
1) Minister van pensioenen Daniel Bacquelaine (MR) gaat de solidariteitsbijdragen op de hoogste pensioenen geleidelijk afschaffen. (demorgen.be)
2) De werkgever die een bedrijfsvoertuig ter beschikking van zijn werknemer stelt, is een solidariteitsbijdrage verschuldigd. (groups.be)
NL: loopgraaf
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
zie ook gracht
zie ook:
loopgracht, in zijn ~ zitten of blijven
loopgracht, uit zijn ~ komen
De Dodengang is een bewaard stuk van de loopgrachten uit de Eerste Wereldoorlog.
EXPO: fotografie uit de loopgrachten – België – Knack.be
Wandeltocht : Wegwijs in verdwenen loopgrachten. (westtoer.be)
Loopgraaf moet eigenlijk ‘loopgracht’ zijn. ‘Loopgraaf’ is afgeleid van het Duitse laufgraben. Graben is een gracht, een sloot of kuil in de … (nrc.nl)
Beelden van het Oekraïense leger tonen hoe hard de gevechten in de loopgrachten eraan toe gaan. (vrt.be)
De Oekraïense soldaten zijn in het westen ingegraven in loopgrachten achter de rivier Bachmutovka. (demorgen.be)
(Van Dale) productiekosten voor zover die in te betalen lonen bestaan
De meervoudsvorm loonkosten is Standaardnederlands. In Vlaanderen is de enkelvoudsvorm echter veel couranter.
DS2015 geen standaardtaal
De loonkost bedraagt 1000 euro.
standaard.be: Huur- en loonkost te hoog om Belgische Mexx-winkels over te nemen
standaard.be: België bij landen met hoogste loonkost
playbacken
Wanneer de acteurs hun tekst lippen, wordt meestal niet hun hele hoofd maar slechts een deel van hun gezicht getoond. (dewitteraaf.be)
De negenjarige Lin Maoke, een rijzende ster in China, mocht het lied ‘lippen’ op de openingsceremonie omdat ze er beter uitziet dan Peiyi. (demorgen.be)
Hij lipte het lied mee, het werden plofjes in mijn oor.(Rotmoevie – Marian De Smet)
Figuranten acteren op de achtergrond en in stilte, waarbij ze lippen wanneer ze in gesprek zijn.
verkiezingen: Lijststem, het kiezen voor de hele lijst (rood bolletje bovenaan de lijst).
Van Dale 2013 online: in België
vgl. naamstem
Als ge een kopstem uitbrengt zonder naamstemmen dan betekent dat ook dat ge akkoord zijt met de volgorde van de kandidaten op die lijst.
volledig, in al zijn aspecten, …
ook: op de hele lijn (zie voorbeelden)
vnw: op/over de hele lijn gelijk hebben: over de hele linie
taaladvies.net: Over de hele lijn is standaardtaal in het hele taalgebied. De combinatie wordt vooral gebruikt in België. Over de hele linie is standaardtaal in Nederland.
ook: over de ganse lijn, over gans de lijn
Hij werd over heel de lijn vrijgesproken.
Hij heeft over heel de lijn gefaald.
Juli was over de ganse lijn een tegenvaller voor de kust.
… van de Republikeinse Partij heeft onlangs een resolutie aangenomen waarin verklaard wordt dat u op de hele lijn een mislukking bent. (humo.be)
afgedaan hebben, het verkwanseld hebben
ook: er gelegen hebben bij iemand
vnw: er bij iemand gelegen hebben: het bij iemand verkorven, verprutst hebben
Lulleman is hij wil zich gewoon goedpraten dat soort dingen doet men niet hij heeft er gelegen bij mij (hln.be)
We hebben het hier al geschreven: hij heeft er gelegen, Dominique de Villepin. Kreeg eerder al de volle laag voor zijn slap gehannes (knack.be)
De D(ure) B(ank) heeft voor mij afgedaan, ze hebben er gelegen. (spaargids.be)
een klein jongetje, een klein meisje,
alg. een klein kind
znwb: patodder (patotter, petotter): Ter aand. van een klein, veelal mollig, kind: dreumes, peuter.
zie ook patatter, patotter, pagadder
We gaan op reis naar d’Ardenne en we nemen onze petotter mee.
Ons klein petotterke is zo schattig in haar nieuw kleedje.
Zit je dus met een petotter of twee voor de buis? Dek hun ogen dan af wanneer het bijvoorbeeld tot een confrontatie tussen Hélène en William komt. (flair.be)
Geen babyfoliekes op de muur die na x-aantal jaar overschilderd moeten worden omdat ze niet meer bij de leeftijd van onze petotters passen. (greenkit.be)
1) onbesuisd
2) heftig, hevig, tegen de sterren op
vgl. zot
ook “gelijk zot” of “gelijk als zot” of “als gelijk zot”, dezelfde betekenis
1) Ferrera: “Als zot aanvallen is ook niet goed” – VoetbalNieuws.be
1) Zoals Chris ook reeds aanhaalt moet je niet als zot beginnen trainen en heel andere zaken doen dan anders.
1) Geen opvoeder die gelijk zot je kamer komt binnengevlogen om je wakker te maken om daarna de dag te beginnen met het kuisen van één of andere plaats. (kuleuven.be)
2) Van zodra er een beetje vuil in je buitenkabels zit slepen ze als zot, gaan ze bijna niet meer terug en bereik je niks met af te stellen. (mountainbike.be)
2) U hebt net rustig uw dagje doorgebracht in het zonnetje, uw ober en kok werken al de hele dag “als zot”. Ja hoor, ze doen echt wel alles wat kan om iedereen zo snel mogelijk te bedienen. (hln.be)
2) Tientallen boeken bestaan daar inmiddels over, en ze marcheren in Vlaanderen als zot.(hln.be)
2) Die incubators vliegen der bij mij door gelijk als zot (648 eitjes uitgebroed sinds 21/08) en speel dan nog maar vooral in het weekend. (9lives.be)
2) En we bellen eerst alvorens als gelijk zot te gaan mailen. (bouwinfo.be)
2) “Toch straf, want wie kent Piet Pienter en Bert Bibber nu nog? Maar kijk, ze worden gelijk zot uitgeleend, dus de kinderen van Boechout zijn er helemaal weg van. En terecht.” (vrt.be)
liefje, lieverd, lieveling
vnw: lieveling, schatje, engeltje
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
‘Lieveke, het komt niet meer goed’: er is geen goed moment om dat te zeggen (demorgen.be)
‘Is het niet, lieveke?’ Ze maakt haar hand uit de zijne los en streelt hem met beide handen over het gezicht.(standaard.be)
Ooit sprak een vrouw van 85 hem aan als “mijn klein lieveke”. (vrt.be)
> andere betekenis van lieveke
SN-NL: lidmaatschapskaart
Van Dale 2018 online: BE
DS2015 standaardtaal
Ge moet eerst het lidgeld overschrijven, daarna sturen ze de lidkaart op.
“Wie bij de ingang zijn lidkaart laat zien, mag gratis naar binnen. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
een boekje waarin met stempeltjes, zegeltjes, aantekeningen, … lidmaatschapsbijdragen of andere zaken geregistreerd worden
Van Dale 2016 online: BE
devoorzorg.be: Als je bij je huidig ziekenfonds al een eigen lidboekje hebt, dan start je lidmaatschap bij ons altijd op de eerste dag van een kwartaal.
vonk.be: "Vroeger werd er in ons lidboekje nog melding gemaakt van de term strijdsyndic "
Waar heb ik hier ergens mijn lidboekje van het VW liggen?
- iemand die na het behalen van een licentiaatsdiploma doctoreert (doctoreren); doctoraatsstudent
- de titel van die persoon, afgekort tot drs. of, vrouwelijk, dra. (doctoranda)
in Nederland: promovendus
In het centrum voor orale beeldvorming zijn 4 doctorandi en 2 postdoctoraal onderzoekers aan de slag.
Dra. Joke Paesch
Drs. Bart Eyckens
wilde beweging van de lendenen, bvb tijdens een spurt op de fiets
Merckx sprong met enkele forse lendenrukken naar de kop van de groep.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
