Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
motorfiets, brommer
zie ook motseklet
vnw: lichte motorfiets
uitspraak: /’mo too si ’klèt/ zeer veel uitspraakvarianten,
Antw.: motsiklèt
Kempen: motsjeklèt
< Belgisch-Frans “motocyclette”; in Frankrijk beschouwd als verouderd administratief taalgebruik; betekent letterlijk “motorrijwiel”
zie ook wegcode
Mijn motocyclette gaat niet sneller dan 25 per uur.
“‘Die fabrikantenzoon met z’n motocyclette… ge weet wel wie ik bedoel.’” (“Langs de Leie: twee variaties op een thema” Jan Fabricius)
Van Dale online: (in België) onderwijs dat niet gericht is op kennisoverdracht, maar op het welbevinden van de leerlingen
< neologisme van B. De Wever
vgl. pretpedagoog
“Men heeft dat klassikaal leren losgelaten, die kennisoverdracht losgelaten. Het is allemaal verschoven naar de pretpedagogie: vaardigheden, het moet leuk zijn, het moet plezant zijn …” (B. De Wever in Terzake 1 april 2019)
Leesplezier wordt onterecht geassocieerd met ‘pretpedagogie’. (iedereenleest.be)
Uit internationaal onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het Vlaams onderwijs daalt. Hoe is dat gekomen? Omdat er te weinig aandacht is voor kennisoverdracht en te veel voor het welzijn van de leerlingen? Is het een gevolg van de “pretpedagogie”? En, wat is de beste onderwijsvorm? (vrt.be)
mannelijk bepaald lidwoord
Afkomstig van de accusatief in het oude naamvallenstelsel, dat er zo uitzag voor het mannelijk bepaald lidwoord:
1. nominatief de
2. genitief des
3. datief den
4. accusatief den
Voorbeelden, dus:
den sterken koning
den groten boom
den roden vis
Voor het AN als standaardtaal werd geïmporteerd, pleitten sommige Vlaamse grammatici ervoor “nen” en “den” als mannelijke lidwoorden in te voeren in de ortografie ook in de nominatief – Zoals hierboven voorbeelden voor gegeven werden. De neiging om accusatieven te gebruiken in plaats van nominatieven noemt (men) “accusativisme”.
De mettertijd steeds toegenomen assimilatie verklaart waarom “de” weer ook gebruikt wordt bij mannelijke naamwoorden. Voor details over die assimilatie, zie: nen.
Den blijen man heeft een’ schoon’ vrouw.
→ Den blije man heeft een schoon vrouw.
De roofvogel komt al enkele jaren overwinteren in Malderen en staat om zijn bleke kleur bekend als “den witte buizerd”. (vrt.be)
scheldwoord vooral om iemand te typeren als dom handelend, flaterend, zwakkeling, slap persoon, stommerik
…
Maar ook meer algemeen als onnozelaar (meestal in het geval van een vrouw)
vnw: slappeling, lamzak: een mossel van een vent
Van Dale 2015 online : Belgisch-Nederlands, spreektaal: lammeling
woorden-boek.nl: Z-NL
Gij se mossel, moet ge dat nu laten vallen?
Gij se mossel, dat is geen spaghettisaus die ge ontvroren hebt, dat is tomatensoep. Dat gaat lekkere spaghetti worden…
Die vriendin van Gerda van de Jean, wat voor een mossel is dat? Amai, zijt daar mee getrouwd…
Dat is toch gene coureur? Dat is een mossel. Ziet die ne keer op zijn fiets zitten, seffens valt em eraf.
> andere betekenis van mossel
oorspronkelijk iemand die onder de gangbare prijs werkte;
ook iemand die volgens zijn medewerkers te snel, te hard, te goed werkt
google 2024: slechts 4 hits in .NL
zie ook stielbederf; stiel
De enthousiaste jonge ambtenaar werd al rap door zijn collega’s bestempeld als stielbederver.
Ik ben de stielbederver van de nieuwsredactie: ik doe veel meer dan van me gevraagd wordt. (demorgen.be)
(politiek) strategie waarbij men steeds nieuwe eisen stelt om de onderhandelingen op de lange baan te schuiven, of een slechte situatie laat bestaan of zelfs erger maakt om een bepaald doel te bereiken
Google 2024: slecht 1 hit in .NL
Verrottingsstrategie, politieke spelletjes en zwarte pieten doorspelen zijn nu al een hele tijd de topwoorden van het wetstratees.
“In 2019 is het te laat, en dat is De Wever zijn bedoeling”, zegt Almaci daarover in “De ochtend” op Radio 1. “Dit is een verrottingsstrategie.” (vrt.be)
Ik hoed mij voor intentieprocessen als ‘verrottingstrategie’, maar áls men De Lijn in de vernieling wou rijden, had men het niet anders moeten aanpakken. (demorgen.be)
zie hem bezig
ook: zie haar doen, zie mij doen, zie ons doen, …
vgl. ook ziet em gaan, ziet em gaan
Ik denk niet dat het voor mij weggelegd is, maar dat dacht Koen De Bouw misschien ook, en zie hem doen op zijn leeftijd. (showbizzsite.be)
Zie ons doen, zie ons doen – Ontdek het verhaal van Het Schrijfhok (.schrijfhok.be)
‘Zie mij doen’ is de mooie documentaire van Klara Van Es over mensen met een verstandelijke beperking. (canvas.be)
‘Ziet em duun’ is een monsterhit van 2 kempense zangers genaamd Van Echelpoel.
Tijdens de live-uitzending ‘Zie ons doen’, een event in Mechelen om het Belgische EU-voorzitterschap te openen, stond zangeres Laura Tesoro (27) plots te zingen met een Palestijnse vlag in de hand. (demorgen.be)
juridisch: een juridische procedure (rechtzaak) die over de kern (de grond) van de zaak gaat (in tegenstelling tot nevenprocedures, verzoeningsprocedures, …), de eigenlijke rechtsgang.
NL: bodemprocedure
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Eerst waren er allerlei procedures over de toerekeningsvatbaarheid van Kim De Gelder, maar nu wordt de procedure ten gronde gevoerd.
grondig, tot op de grond van de zaak, in de kern van de zaak, fundamenteel, …
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
vgl. ook procedure ten gronde
Veel militanten kwamen om te vernemen wat de partij nu eigenlijk bedoelt met confederalisme. “Ik wil daar meer uitleg over hebben, ten gronde”, zei iemand.
We hebben een gesprek ten gronde gehad over wat er nu precies verkeerd loopt.
Ten gronde gaat politiek altijd over macht.
heel hard vriezen
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands
ook ‘de stenen uit de grond vriezen’
zie ook vervriezen
’t Is putteke winter en bijna nieuwjaar, maar ge kunt moeilijk zeggen dat de stenen uit de grond vriezen bij meer dan 10 graden buiten.
(mobiliteit) aanliggend gelijkgronds, moordend gevaarlijk fietspad,
dikwijls ook “moordstrookje” (deze stroken zijn zeer smal) genoemd
Zie ook zelfmoordstrook
Moordstrookje is woord van het jaar 2018 in Vlaanderen.
“Een aanliggend gelijkgronds fietspad, zo luidt de officiële term voor de strook waarop Noah en Maarten om het leven kwamen. Maar in de mobiliteitssector is al vele jaren een ander woord in omloop: ‘moordstrookje’.” (DS 290918)
FIETSEN OVER MOORDSTROOK – Het Nieuwsblad (2011)
In Vlaanderen resulteert dit in de welhaast klassieke profielen van de Gewestweg-met-moordstrook voor fietsers en de vrijwel stoeploze dorpsstraat. (Kris Peeters – 2000 – ?Automobiles)
Vlaanderen: beter fietspad, minder ’moordstroken’ (trouw.nl)
Opnieuw miljoenen extra fietsers geteld in provincie Antwerpen: “Alle overheden samen moeten moordstrookjes aanpakken” (vrt.be – 2024)
persoon die de film monteert door uitgekozen fragmenten aan elkaar te plakken
“Filmmontage is zowel kunst als techniek’, zegt Felix van Groeningen, ‘net zoals film zelf, eigenlijk. Mensen realiseren zich vast niet in hoeverre een monteur een film kan maken of kraken.’ (standaard.be)
jaarlijks bal van de ambtenaren op 2 januari (sinds 1968)
In de Ancienne Belgique vindt dinsdagnamiddag en -avond al voor de 49ste maal het traditionele ambtenarenbal plaats. (nieuwsblad.be)
#metoo op het Ambtenarenbal: “Als er een over mijn gat wrijft, zal hij het snel weten” (demorgen.be)
Cartoon over de manier waarop ambtenaren het nieuwe jaar inzetten, met niets minder dan een stevig feest, het zogenaamde ambtenarenbal. (saltooo.be)
-glimlachen (met iets guitige uitdrukking)
-grijnzen
vnw:
•glimlachen, lachen
•grijnzen, gnuiven
•mompelen, neuriën
zie ook monkellach; monkellachen
Jantje zag dat moeder het niet meende, ze monkelde toen ze zei dat hij niet naar de kermis mocht.
“Spijtig dat jullie moeten rechtstaan, maar zo zou het eigenlijk alle weken moeten zijn”, monkelde hij dan. (nieuwsblad.be)
Frank Vanhecke, toen nog voorzitter van het Vlaams Belang, monkelde dat zijn partij een “overwinningsnederlaag” had geleden. (vrt.be)
1) Iemand die op café/restaurant gaat en achteraf niet betaalt (Dit is ook de betekenis van het begrip in het Belgisch strafrecht)
2) alg.: iemand die goederen/diensten bestelt en ontvangt zonder ze te betalen (Dit is de betekenis van het begrip in het NL strafrecht)
bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Flessentrekkerij
Van Dale kent betekenis 2, maar vermeldt de Zuid-Nederlandse oorsprong ‘op flessen trekken’
zie ook toelichting bij lemma flessen, tafelschuimer
vgl. ook: trekken, op flessen ~
“Steeds meer klanten in de horeca stappen op zonder te betalen. Vorig jaar zijn 629 gevallen gemeld van zo’n ‘flessentrekkerij’ of ‘tafelschuimerij’ – 15 procent meer dan in 2011. Dat schrijft Het Laatste Nieuws vandaag op basis van cijfers van de federale politie.” (DeMorgen)
‘Flessentrekker laat zichzelf oppakken op restaurant’ (DeStandaard.be)
Horecazaken in Eeklo zijn op hun hoede voor een tafelschuimer of een flessentrekker. De man bestelt eten of drinken, maar betaalt niet. (vrt.be)
het Staatsblad
forum belclimb.net: “Ik had ook al heel efkes gekeken voor dat KB, maar er is idd nog niets in de Moniteur verschenen – denk ik.”
Hoe Willem I in 1815 aan Hollandse rekenkunde doet: “De Grondwetsherziening komt er alleen door, omdat bij de volksstemming in België de thuisblijvers bij de voorstanders zijn opgeteld. Ook Belgen die alleen vanwege de bepalingen over de godsdienst tegen waren, worden bij de voorstanders gerekend. ‘Hollandse rekenkunde’ wordt dit genoemd.” (www.heeleuropa.nl)
Daarom is Hollandse rekenkunde of “Arithmétique hollandaise”: iets onorthodox bepalen, uitrekenen, naar je toe rekenen.
NL: creatief boekhouden
Niet in Van Dale 2014
google2014: .BE10 keer meer dan in .NL
demorgen.be: “Klopt niet”, reageert N-VA. “Dat is Hollandse rekenkunde. Misschien moeten ze bij sp.a de batterij van hun rekenmachine eens vervangen. Zij schrijven 3 miljard in voor fraudebestrijding om hun rekening te doen kloppen.”
standaard.be: Dat de Nederlandse financiële gigant ING in een moeilijk economisch jaar goed geboerd heeft, is maar schijn, en het resultaat van Hollandse rekenkunde.
tijd.be: Pinxten verwijt de VLD Hollandse rekenkunde en electorale demagogie.
demorgen.be: “Op basis van Hollandse rekenkunde spelen jullie met de toekomst van de Vlamingen”, vulde Hermes Sanctorum (Groen) aan.
Hij tovert de armoede gewoon weg met een staaltje Hollandse rekenkunde. (vrt.be)
Van Dale past nog altijd Hollandse rekenkunde toe om een woord of uitdrukking tot algemeen of standaard Nederlands te verheffen: De zwijgende Vlaming wordt automatisch bij de voorstemmers gerekend, ook al gebruikt of kent hij het taalgebruik niet.
met kleine beetjes, beetje bij beetje
SN-NL: mondjesmaat
vnw: in België meestal: met mondjesmaat
taaladvies.net: standaardtaal in België
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS215 standaardtaal
Met mondjesmaat wordt dit woordenboek dikker en dikker.
Volgens Joke van Bommel gebeurt de aanpassing aan een veranderende arbeidsmarkt maar met mondjesmaat bij de HR-diensten (vrt.be)
Maar de mysterieuze ziekte geeft zijn geheimen maar met mondjesmaat prijs. (demorgen.be)
voor het ogenblik
SN: op dit moment
vnw: voor het momentt: momenteel, op dit ogenblik
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
zie ook moment, voor de ~
Voor het moment is alles ok, maar wat dat straks gaat geven weet ik niet.
ijstaart in de stijl van een kerststronk of nieuwjaarsstronk
syn. ijsbuche
IJsstronk met hazelnoten en fruit (colruyt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.