Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
SN-NL: in besloten kring
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
zie ook begraven, in alle intimiteit ~
Marie-Rose Morel en Frank Vanhecke zijn zaterdag in alle intimiteit getrouwd. (standaard.be)
De familie van Korneel Vermeir neemt vandaag in alle intimiteit afscheid van het jongetje. (standaard.be)
Het is in alle intimiteit gebeurd, maandag, op de wekelijkse sluitingsdag. (standaard.be)
De Romeinen hingen rozenslingers aan het plafond als ze in alle intimiteit zaken wilden bespreken die de kamer niet mochten verlaten. (standaard.be)
Smartschool is één van de meest gebruikte digitale leerplatformen in Vlaanderen.
Je kan er je huiswerk op zien, je kan ook zien wanneer je een test hebt of je kan berichten sturen naar leerkrachten of medeleerlingen. Dit is zeer handig wanneer je vragen hebt over de leerstof die op school gezien wordt. Op smartschool staat er ook vaak de digitale agenda. Dus wanneer je je agenda niet hebt bijgeschreven die dag, kan je altijd naar smartschool gaan om hem bij te schrijven.
Mijn ouders gaan straks even naar smartschool surfen om te zien wanneer ik op schoolreis ga.
Ik was ziek vandaag, daarom surf ik even naar smartschool om te zien wat we vandaag allemaal gedaan hebben in de les.
ondergrondse trambedding in tunnels waarvan het de bedoeling is om ze later uit te bouwen tot een volwaardige metro (maar wat meestal niet gebeurd is).
vnw: (gedeeltelijk) ondergrondse spoorweg waarop met trams gereden wordt
Van Dale 2014 online: in België
NL: semimetro
zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Premetro
vgl. premetrowerken; premetrostation; premetrotunnel
zie ook verzamellemma wegcode
In maart 2015 gaat de tramverbinding via de premetro onder de Turnhoutsebaan naar Wommelgem open (gva.be)
De Brusselse premetro bestaat uit tramtunnels en -stations die geschikt zijn om eventueel in de toekomst ook echte metrotreinen te ontvangen. Verschillende tramlijnen, die ook op straat rijden, bereiken en verlaten de tunnels door middel van toeritten. (wikipedia)
Premetro is een vorm van openbaar vervoer waarbij trams geheel of gedeeltelijk ondergronds door tunnels rijden. In België vind je premetro’s in Antwerpen, Brussel en Charleroi. (meermobiel.be)
Foorplein is een spookstation van de Antwerpse premetro.
Antwerpse premetrotunnel onder Schelde in 2026 vier maanden dicht voor werken (demorgen.be)
Opmerkelijke beelden van een vos in de Brusselse premetro gaan rond op sociale media. Daarop is te zien hoe het dier over de tramsporen rent en reizigers doet schrikken, in een andere video wandelt de vos rustig rond op het perron. (vrt.be)
typisch bakje uit dunne houten latjes waarin appelsienen bewaard worden
ook appelsienenkist (zie voorbeelden)
vgl. appelsienenkist, in een ~ steken
Mijn grootvader is beginnen televisie maken uit het niets, op twee appelsienkisten (vrt.be)
Ha, zei ze, leg dan een Belgische vlag over mijn appelsienkist, en dezelfde avond was ze al dood. (Mijn kleine oorlog – Paul Louis Boon)
De manier waarop is alweer kinderlijk eenvoudig: leg een krant in een appelsienkistje, en leg daarop je in stukken gesneden kruid te drogen. (.sjamaanrudy.be)
“Velen zeggen het met de boutade: stop me maar in een appelsienenkist. Daarmee geven ze aan dat ze niet te veel poespas willen rond hun uitvaart.” (nieuwsblad.be)
Als er één wormpje in een appelsienenkist zit, zal de hond het vinden. (demorgen.be)
- machine
- mechanisch, electrisch apparaat
vnw: de machine, het apparaat, het toestel
De fabriek ligt plat want er is een belangrijk machien kapot.
Het nietjesmachien niet niet.
Voorzichtig als ge dat keukenmachien aanzet op mixen stand 3.
ergens in zitting nemen of hebben
Standaardtaal in België
VD2017 online: BE
zie ook zetelen
22 Belgen zetelen in het Europees Parlement, zij werden tijdens de Europese verkiezingen op 7 juni 2009 rechtstreeks verkozen. (europarl.be)
Zetelen in een assisenjury. Elke vier jaar wordt door de dienst Burgerzaken een lijst van gezworene opgemaakt op basis van de kiezerslijst. (www.stekene.be›
Er hebben 11 Belgische personen met een vrij of intellectueel beroep gezeteld in het Europees parlement, wat neerkomt op 11,34 %. (kuleuven.be)
neus-keel-oorarts; neus-, keel-, en oorarts
dikwijls kortweg “de neus-keel-oor”
Typisch-Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale gratis online 2025: nko-arts (België); kno-arts (Nederland)
NL: kno-arts = keel-neus-oorarts = keel-, neus-, en oorarts
zie ook verzamellemma geneeskunde; Vlaamse volgorden
Meiren moe ’k naar de kliniek op controle bij de neus keel oor, ma tegen de noen zijn ’k normaal wel al terug thuis.
Philippe Gevaert NKO-arts aan het UZ Gent, deelt haar enthousiasme. “Wij raden aan al onze patiënten aan om de neus dagelijks te spoelen.” (vrt.be)
“Eigenlijk zijn die mensen stematleten”, zegt Jennifer Long, een nko-arts aan de University of California, Los Angeles (demorgen.be)
De NKO-artsen hanteren daarvoor als eerste in België een innovatieve techniek waarbij de buis van Eustachius als het ware wordt ‘opengeblazen’. (standaard.be)
draaizeef, roerzeef
< Belgisch-Frans: passe-vite
genoemd naar de merknaam gegeven door zijn uitvinder Victor Simon, een Belg. Het toestel werd in 1928 op de markt gebracht en 50 jaar later (1978) ging het bedrijf falliet. De verkoopslogan was: een Passe-Vite is een zeef maar niet alle zeven zijn een Passe-Vite.
vnw: roerzeef
zie ook: pasvit, pasfit, passevite; verzamellemma verwaterde merknamen
In Frankrijk hebt ge 2 eindprodukten van kweeperen (coings):
de gelée (gelei), gemaakt van het met suiker uitgekookte en uitgelekte sap en de pâte de coing (in repen gesneden en gedroogde vruchtenpasta) die door de passe-vite gehaald wordt.
Het handige hulpmiddel in de keuken de “passe-vite” werd in Brussel bedacht en werd uiteindelijk een miljoenensucces. Maar weet je wie en hoe die “passe-vite” is bedacht? (vrt.be)
maatschappelijk werker
wikipedia: De titel maatschappelijk assistent(e) is in België een sinds 1946 wettelijk beschermde titel voor een persoon die beroepsmatig actief is in het maatschappelijk werk.
vnw: maatschappelijk assistent(e): maatschappelijk werk(st)er
Van Dale 1995: (in Belg.)
Van Dale 2020 online: BE
zie ook: assistent(e), maatschappelijk ~
oudere benaming: assistent, sociaal ~
Zelfs de begeleiding van een maatschappelijk assistent van het OCMW wees em van de hand. Hij wou zijn boontjes alleen doppen, met het gekende gevolg.
Het Koninklijk Instituut Woluwe O.C. wenst voor het MPI aan te werven: 1 maatschappelijk assistent (m/v) voor een tijdelijke, voltijdse betrekking binnen de afdeling van kinderen met een autismespectrumstoornis en/of gedrags- emotionele stoornissen.
Hallo, hey, joeh, yo
welkomsgroet bij vrienden ondereen.
Oorsprong: Het Huis van Wantrouwen
- Ha, de Serge, komt er bij man!
- Yo, de mannen!
Yo, de mannen is sinds begin de jaren 90 een catchphrase.
overlast, geluidshinder veroorzaakt door wagens die met luide knalpotten (uitlaten) door Vlaamse steden rijden
google2023: de meeste hits op .NL zijn mbt .BE
Bewoners van de wijken rond het Gentse stadscentrum blijven klagen over ‘knalpotterreur’: wagens die met brullende motoren door de woonwijken scheuren. (De Standaard)
De politie van Geraardsbergen gaat harder optreden tegen knalpotterreur. Dat zijn chauffeurs die overlast veroorzaken met hun snelle en luide auto’s. (TV Oost)
Knalpotterreur is een opgestoken vinger naar de medemens en naar het klimaat in het bijzonder (demorgen.be)
In jaar tijd bijna 500 meldingen over asociaal rijgedrag en knalpotterreur in Gent (vrt.be)
website die huizen laat zien voor kopers en verkopers
SN: huizenwebsite, vastgoedwebsite
Immosite wil drones inzetten om woningen te fotograferen.
Fiscus kijkt mee op immosites: “Als tweede badkamer niet aangegeven is bij kadaster, kan herziening je honderden euro’s kosten” (vrt.be)
Katholiek geloof: uit het doopregister laten schrappen (volgens de kerk kan dit niet, maar wordt de ontdoopte enkel in het register ‘gemarkeerd’)
ANW: vooral Belgisch-Nederlands, neologisme
Was bij de topwoorden van het jaar 2010 in VL, o.a. na tentsletje
Er circuleren tegenwoordig speciale formulieren op het internet om zich te laten ontdopen.
Dat hij beseft dat het “geen knijt” uitmaakt. “Maar toch: ik heb me laten ontdopen.” Dat schreef cartoonist Steven Degryse, beter bekend onder de naam Lectrr, maandag op zijn Instagram-account bij een foto van zijn mail naar het bisdom Brugge. (demorgen.be)
letterlijk: de mayonaise wordt niet stijf
figuurlijk: de relatie in een groep is niet goed, de samenwerking lukt niet; (dikwijls gezegd over spanningen in een politieke coalitie)
Ook: " iemand zijn mayonaise pakt niet": het lukt niet, hij kan het niet, wat hij doet slaagt niet aan
Ook positief mogelijk: “de mayonaise pakt” en “de mayonaise lijkt te pakken”
Van Dale 2018 online: BE
vgl. mayonaise, de ~ begint te schiften
De mayonaise pakt niet (TITEL)
Deze week moet de verzwakte Vlaamse regering het parlement trotseren. De oppositie zal inhakken, maar het is vooral uitkijken naar opmerkingen uit de meerderheid. (HNB 040612)
Na uitgebreide verontschuldigingen van Lieten is voor Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) het ‘incident gesloten’. Incident gesloten? Om nog eenmaal een oneliner van Stevaert te parafraseren: de mayonaise pakt niet. Zowel die van de Vlaamse regering als die van de SP.A is helemaal geschift. (Knack 220211)
De Hagenees traint zogezegd vanuit de buik, maar zijn mayonaise pakt niet. (HBVL)
In positieve zin:
De analisten bij Extra Time zien positieve signalen bij Waasland-Beveren. “De mayonaise lijkt nu wel te pakken”, stelt Filip Joos. Een uitspraak die Jan Mulder niet kent. “De mayonaise lijkt gebakken?” (Sporza.be)
Als trainer mag je langs de lijn nog zo hard staan roepen, als er geen chemie is met de spelers, houdt het op. De mayonaise moet pakken. (demorgen.be)
dwars zitten, storen, bezig houden
vnw: dat ligt (zwaar) op mijn maag, dat ligt me (zwaar) op de maag: dat zit me dwars
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
NL: dat zit/ligt hem dwars in de maag
Die ruzie ligt hem nog altijd zwaar op zijn maag. Sindsdien klapt hij niet meer tegen haar.
De standaard: Dat ligt op zijn maag en veroorzaakt nachtmerries.
forum: De 3-1 nederlaag op de Bosuil lag hem zwaar op zijn maag.
opblaasbare slaapmatras of ook wel zwemmatras
vnw: luchtbed
Op kamp slapen de wolfkes op een luchtmatras of op een veldbed.
Zij dobberde op een luchtmatras in zee en viel pardoes in slaap.
vervuiling i.h.b.: luchtbezoedeling, waterbezoedeling
Volgens vrttaal.net mag bezoedeling alleen nog in figuurlijke zin gebruikt worden: bv. iemands naam bezoedelen.
Van Dale 2015 online: BE; verouderd
vnw: vervuiling, verontreiniging
vgl. luchtbezoedeling, waterbezoedeling, lichtbezoedeling, horizonbezoedeling
Amai, ziet die zwarte smoor uit zijn chaspijp! Dat is pas luchtbezoedeling.
Het gaat onder meer over de bezoedeling van grondwater en bijvoorbeeld het voorzien van waterzuiveringsstations. (demorgen.be)
Zo moest Shell 70 miljoen euro schadevergoeding betalen voor de bezoedeling van het drinkwater in Bodo. (vrt.be)
1) het winnende lot trekken, de hoofdprijs winnen
2) het treffen met iemand (NL: het lot uit de loterij hebben)
3) iets uitzonderlijks verworven hebben; de kans van uw leven gekregen hebben
4) pejoratief: het niet getroffen hebben
vnw: het groot lot winnen: de hoofdprijs, het hoogste lot winnen
1) “Als ik het groot lot zou winnen? Dan ga ik kamperen!” De stad Amsterdam heeft per ongeluk 186.000 euro op een verkeerde rekening gestort. De enorme som geld belandde bij een Brabander, die weigert om het bedrag terug te betalen. Bron: Vlaamse Kampeertoeristen
2) “Mijn vrouw is fantastisch. Ik ben een van die mensen die het groot lot gewonnen heeft. Ze is heel slim, een goede actrice, een fantastische moeder en echtgenote. Ze kan alles aan. Ik ben beretrots op haar.” Bron: deredactie.be
3) “Die van Brugge en Luik zouden beter zwijgen, want ze hebben met Euro 2000 het groot lot gewonnen met dank aan Constant (Vanden Stock, nvdr.)”, twittert Verschueren. (hln.be)
3) Antwerpen had het groot lot gewonnen. Zo leek het vorig jaar in mei. Rijke Saoedische zakenmannen zouden in de haven een fabriek komen neerpoten. (hln.be)
4) Wij hebben blijkbaar weer het groot lot gewonnen met ons stukje Noordzee Geen enkele oliebron. (politics.be)
4) Heb afgelopen woensdag(de 13de dan nog) ook het groot lot gewonnen…in de vorm van een brief van FOD financien…wij hebben de eer u te mogen melden dat u, voor het aanslagjaar 2009, een kleine 6000 eur. mag betalen! (juridischforum.be)
kiesprogram(ma) i.p.v. verkiezingsprogram(ma) (‘Schrijft Knack Belgisch?’- Siegfried Theissen)
ook: kiesprogram, zie voorbeelden
‘Welnu, wat zeggen de encyclieken in hun kiesprogramma?’ (Knack, 21-06-2000)
Antwerpse sp.a trekt met kiesprogramma de boer op. (demorgen.be)
Het staat niet in hun kiesprogramma, en als ze na de verkiezingen aan de macht komen, komt er dus geen belasting op vleesproducten.(vrt.be)
Nu eens met jeugdige branie een klimaatplan aankondigen, dan weer terugplooien op een klassiek rood kiesprogram. (demorgen.be)
…hun kiesprogram budgettair te laten evalueren door een neutrale studiedienst – bijvoorbeeld het Planbureau – door het parlement niet. (etion.be)
klas voor hoogbegaafde kinderen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
irishof.be: De kangoeroeklas is er voor leerlingen die meer uitdaging nodig hebben. De leerstof in de klas wordt gemakkelijk verwerkt waardoor deze leerlingen niet leren om een inspanning te leveren en soms interesse en motivatie verliezen. De leerlingen komen een bepaalde periode naar de kangoeroeklas: welke periode staat vermeld op het infobriefje.
deklinker.be: Beleid hoogbegaafdheid en kangoeroeklas
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.