Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
granaat, projectiel van een kanon
vnw: granaat, kanonskogel, bom
Van Dale 2018 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook dovo
De ontmijningsdienst DOVO kwam ter plaatse. De obussen – 20 cm hoog en 10 cm doorsnede – bleken vrij onschuldig. (De Standaard)
doel, streven, oogmerk
Fr. objectif
vnw: in België ook: doel, doelstelling, oogmerk, streven
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
We stellen een verdubbeling van de winst als objectief voor het volgende kwartaal.
bloemlezing De Standaard:
De gemeente wil er alles aan doen om het objectief van 66 bijkomende sociale woningen te bouwen tegen 2015 (standaard.be)
De Vlaamse en Waalse regeringen voelen zich niet gebonden door het objectief van de 250 miljoen euro. (standaard.be)
Het is niet omdat het objectief van het fundamentalisme geen Westerse democratie is dat het geen moderne stroming zou zijn. (standaard.be)
enz.
opeenhoping, opstopping
Belemmering van stroom van vloeistoffen, goederen, voertuigen, mensen door teveel aanvoer en/of versmalling, versperring van het traject.
Het woord “opstropping” wordt echter meest gebruikt als men het over een file in het verkeer heeft.
ook: opstroping (zie voorbeelden)
vnw: opstrop(p)ing: verkeersopstopping
SN: Opstopping
zie ook opstroppen
vgl verstropping, verstroppen
De waterloop onder de houten brug naast Eikenlaan (…), heeft al even een opstropping doordat er er zich een dam gevormd heeft door takken, bladeren en ed. (meldpunt waterlopen.be)
Wat de opstropping van bloed in de vena portarum aangaat, die word van veele toegeschreven aan de verdikking der voghten… (books.google.be)
Tijdens hun elektronisch geregelde naloop wordt vuilophoping en opstropping verhinderd; dit model is ideaal te combineren in afvalwateropvoeringsinstallaties… (cop-tools.be)
Het is weer opstropping op de snelwegen, stilstaand en langzaam verkeer.
Geregeld opstroppingen (auto’s, bussen en vrachtwagens die zich klem rijden). En af en toe rijdt men op het voetpad om uit de opstropping los te komen. (veilig verkeer Bornem)
Grote opstropping zuiderring Neerpelt-Mol thv de aldi. Accident linkerrijstrook versperd. (politiecontrole Lommel)
Betere, snellere procedures om opstropping in de opvang en illegaal verblijf tegen te gaan en een heldere Europese visie op arbeidsmigratie zullen meer helpen dan dure symboolpolitiek. (demorgen.be)
Vervolgens opstroping op de Antwerpselaan. Verkeerssituatie is gevaarlijk: veel auto’s, fietsers en opstroping richting Heysel. (grimbergendenktmee.be)
Maar de eerste lange rechtse bocht reden we buitenom om er ene te pakken en dat kwam ons ten goede want op dat moment was er een kleine opstroping aan de binnenkant en zo doende maakten we in een keer vier plaatsen goed en reden we in een keer op de 3de plaats rond. (svenverbrugge.be)
enige kennis;
i.v.m. taal: elementaire kennis
vnw: noties (van) Duits: enige kennis van Duits
Van Dale 1995: (gallicisme, in België.)
Gezocht: medewerker voor het VW met goei noties van het Vlaams.
Voor die job zijn noties van de Office-programma’s
noodzakelijk.
“Hoe vermeld je jouw talenkennis in je CV? –
… Bij elk aspect vermeld je vervolgens je niveau: moedertaal, zeer goed, goed, basiskennis, of noties.” (stepstone.be)
“Het is handig als U enkele noties Duits heeft maar niet noodzakelijk voor deze job.” (be.indeed.com)
solfège, les in muziekschrift
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 7
NL: notenschrift
Muziek spelen zonder notenleer: is het mogelijk? (blog.vandemoer.be)
Nooit notenleer gevolgd, toch een symfonie geschreven (standaard.be)
“We zijn allemaal muzikaal geschoold, iedereen heeft notenleer gevolgd”, vertelt Myriam. (knack.be)
Op zaterdag is het net ietsje lastiger voor mij: Kobe heeft notenleer van half negen tot half tien, en dat piekt. (witch.be)
watervervuiling, pollutie van het water
Daarom vaart de nieuwe Cetacea nu rond in de dokken om drijfvuil en waterpollutie op te vissen. (nieuwsblad.be)
Door lucht- en waterpollutie is de algehele gezondheid van de lokale bevolking in gevaar, evenals de toegang tot proper water. (demorgen.be)
‘Ook de waterpollutie is zorgwekkend. Door de insijpeling van fosfaten en nitraten verruigt de plantengroei.’ (standaard.be)
het moderner maken
NL: modernisering
zie ook -atie versus -ering
Er wordt een bedrag van 39788€ voorzien voor de modernisatiewerken van de lift in het gebouw.
Momenteel zijn de materialen voor de modernisatie van de lift besteld en afhankelijk van de levering zal de planning voor de modernisatiewerken opgesteld worden.
hogeschool voor pedagogisch onderwijs
vnw: (bnl.) opleidingsschool voor onderwijzers of onderwijzeressen, kweekschool, pedagogische academie
etymologiebank.nl: Voor de opleiding tot onderwijzer of onderwijzeres werd in Nederland in de eerste helft van de 20e eeuw kweekschool de gebruikelijke naam, eerder heette deze opleiding ook wel normaalschool. De kweekschool werd in 1969 omgedoopt tot pedagogische academie, tegenwoordig vaak pedagogische hogeschool. In België bleef de onderwijzersopleiding normaalschool heten tot die benaming in 1970 eveneens vervangen werd door pedagogische hogeschool.
zie ook normaalonderwijs
Ik heb in de normaalschool van mijn lerarenopleiding genoten.
vanuit West-Vlaanderen in ijltempo verspreid naar de rest van het land, wordt door menig taalminnaar zelfs zeer dikwijls verkeerdelijk beschouwd als Antwerpse (!) taalfout. In de provincie Antwerpen wordt/werd noemen niet gebruikt. (zie reactie)
vnw: in België ook: heten
De Bo, L. (1873). Westvlaamsch Idioticon:
NOEMEN (Westvlaams NOMMEN), noemde, genoemd, b.w. Namen,
- o.w. met zijn. Heeten, eenen naam dragen. Hoe noemt hij? Hij noemt Jan. Dat boekje noemt De pelgrimagie van Jesus.
Van Dale 2015 online: BE; niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
Het zoontje van Marianne noemt Karel.
Hoe noemt dië gast weeral?
Twee weken na het verbijsterende interview met Roger Vangheluwe, gaat de theatervoorstelling “Ik noem Roger” in première. (vrt.be)
Jij heet Mieke, maar ik noem Jan. Wat is daar mis mee? Minder dan je zou denken. (standaard.be)
(cultureel) evenement dat ’s avonds of ’s nacht plaats vindt
vnw: in België ook: openstelling ’s avonds van musea, tentoonstellingen of winkels
DS2015 standaardtaal
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 4
zie ook museumnocturne
September is de oogstmaand van Haspengouw. Om deze periode goed te starten, organiseert Toerisme Sint-Truiden in samenwerking met fruitbedrijf Jacobs de eerste nocturne van de oogstwandeling. za 01/09/12 van 19:30 tot 22:00
Op woensdag 14 december 2011 zal Museum M open zijn van 20:00 tot 23:00 tijdens een nocturne met strip, fotografie en muziek.
toch, pertang
vnw: in België vaak voor: toch
taaladvies.be:
Nochtans is standaardtaal in België. Standaardtaal in het hele taalgebied is bijvoorbeeld maar, echter, toch of niettemin.
Het bijwoord nochtans wordt in de standaardtaal in België gebruikt om een tegenstelling uit te drukken.
DS2015 standaardtaal
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 6
“De oudste drieling van België vierde onlangs zijn tachtigste verjaardag. Nochtans werden hun overlevingskansen bij de geboorte erg laag geschat. (standaardtaal in België)” (taaladvies.be)
onzelieveheersbeestje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: piempampoentje
— PIMPAMPOENTJE —, znw. onz., mv. – s.
Gewestelijke benaming in Zeeuwsch – en West-Vlaanderen voor het onzelieve-heersbeestje; Coccinella septempunctata. Aangezien daarnaast ook de vorm pimpalioentje in gebruik is (zie De Bo (1873)), ligt het vermoeden voor de hand dat deze benamingen vervormingen zijn van papeljoentje, dat eertijds als benaming van andere vliegende insecten voorkomt en uit Frans papillon is ontleend;
zie pimpampoeleke, pimpaljoentje, pimpompuleke piempampulleke, pieternel, hemelbeestje, piepauw
ook piempompulleke (Eeklo), piempajoentje (Westhoek), pimpampullie (Ronse); lievenherekuikske (Z.-Limb.)
Toen onze Jan thuiskwam van school, zat er een pimpampoentje in zijn haar.
bij wijze van spreken
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
Ze zeggen dat het West-Vlaams, bij manier van spreken, het Chinees van het Nederlands is. Ik ben ’t daar niet mee akoord.
Maar als je een debat doet waar om het even welke partij bij manier van spreken aan kan deelnemen, dan kijken we daar wel naar (vrt.be)
Hij is, bij manier van spreken, de ridder die met blote hand de draak te lijf moet om de maagd te redden. (demorgen.be)
plat drukken, plat doen
zie andere samenstellingen bij nijpen
Nijpt die plastieken fles van water maar goed plat, dat beslaagt (beslagen) minder plaats in de blauwe zak.
inkomen door arbeid (bedrijvigheid) in tegenstelling tot interesten e.d. (jur., fiscaal)
VD2017 online: BE
Zo blijkt Vlaanderen onder meer uitstekend te scoren voor het netto bedrijfsinkomen en het inkomen per voltijdse familiale arbeidskracht. (vilt.be)
Dergelijk pensioen, opgebouwd in Nederland met werkgeversbijdragen, is belastbaar in België als bedrijfsinkomen, behalve indien de werkgeversbijdragen op het ogenblik dat zij werden gestort kwalificeren als bezoldigingen voor geleverde dienstprestaties, wat het geval is indien de pensioenopbouw definitief werd verricht in het uitsluitend voordeel van de belastingplichtige, wat impliceert dat de laatste er een onmiddellijk recht uit haalt. (glasheldere rechtspraak op fgov.be)
Dit maximum staat los van uw bedrijfsinkomen en de fiscale voordelen via een woonkrediet. (kapitalevragen.be)
een bedrijf, instituut dat al jaren bestaat en waarmee de mensen vertrouwd zijn
vnw: vertrouwensadres
VD2016 online: BE
Een huis van vertrouwen, dat schept een veilig gevoel. Zestig jaar geleden ging André Trybou van start met een spaarkas. Vandaag is het bedrijf uitgegroeid tot een zakenkantoor waar u terecht kan voor een complete financiële service: van bankzaken, beleggingen en kredieten tot verzekeringen en, sinds kort, immobiliën. (zakenkantoortrybou.be)
‘VRT blijft huis van vertrouwen’ (demorgen.be)
onnozelheid, onnozeligheid
> ook wel onnozelteit
Van Dale 2016 online: BE, spreektaal
Wa zijn dat hier nu weer voor onnozelteiten.
Als uw onderneming hinder ondervindt van openbare werken die de toegang tot uw vestiging ernstig bemoeilijken, kunt u onder bepaalde voorwaarden een hinderpremie krijgen van de Vlaamse overheid. De hinderpremie is een forfaitair bedrag dat u krijgt om u te helpen de nodige maatregelen te treffen en als aanmoediging om te blijven ondernemen. (vlaanderen.be)
Van Dale 2024: forfaitaire vergoeding van de Vlaamse overheid voor handelaars en kleine ondernemingen die te maken krijgen met ernstige hinder, bv. door werkzaamheden
Opm: De toepassing wordt soms uitgebreid, bv. n.a.v. de coronacrisis; zie coronahinderpremie
zie ook sluitingspremie
De hinderpremie vervangt de rentetoelage hinder openbare werken.
De coronacrisis en de plotse lockdown dwongen de Vlaamse regering om snel steunmaatregelen in het leven te roepen (…). Uit nieuwe cijfers blijkt dat vooral eetgelegenheden, cafés en autoverkopers van de hinderpremie hebben gebruikgemaakt. (demorgen.be)
De Brugse koetsiers moeten de eerder toegekende coronahinderpremie dan toch niet terugbetalen. (kw.be)
Van Dale 2018 online:
BE; ambtelijke taal opnemen in een door de politiediensten gebruikte lijst van op te sporen personen of voertuigen, signaleren als op te sporen
voornamelijk in de verbinding
• geseind worden, staan
vnw: personen/voorwerpen seinen (door politie of gerecht): personen of voorwerpen signaleren, gezocht worden
Bij uitbreiding kunnen ook andere zaken zoals een identiteitskaart geseind staan (zie voorbeeld).
zie ook geseind staan, geseind zijn, geseind worden
Zolang het kaartnummer niet wordt geseind bij politie, is de kans reëel dat deze elD of Kids-ID frauduleus wordt gebruikt. (ibz.rrn.fgov.be)
Iemand kan bijvoorbeeld geseind staan omdat hij zijn woonstverandering niet gemeld heeft of zijn rijverbod nog moet tekenen. (hln.be)
“Al vijftien geseinde mensen tegengehouden bij strengere identiteitscontroles” (hln.be)
droogkuis, stomerij, verwerij, kuiserij
Van Dale 2024: BE; niet algemeen: chemische wasserij; stomerij
annonce: nieuwkuis, ophalen en brengen tegen de beste prijzen
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.