Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
de kerstboom ontdoen van de versiering (en hem verwijderen)
NL: een kerstboom aftuigen
(vgl. VL: een kersboom zetten, versieren <—> NL: een kerstboom opzetten, optuigen)
In Nederland tuigen ze een kerstboom af. Ik vond dat dat nogal gewelddadig klonk. Maar als ge bedenkt dat wij in VL een kerstboom afbreken, dan is dat ook niet zachtzinnig. Om nog te zwijgen over de kerstboomverbranding…
Normaal gezien wordt de kerstboom afgebroken na Drie Koningen op 6 januari. In Brussel hebben ze de disco-kerstboom al iets vroeger afgebroken omdat ze schrik hadden dat nieuwjaarsvierders hem anders letterlijk zouden afbreken.
syn. nieuwjaarszingen, zie aldaar
nieuwjaarkezoete naar het gelijknamig liedje
zie ook bedelzingen
Nieuwejaarkezoete
Ons varken heeft 4 voeten
4 voeten en ne staart
is dat dan geen koekske waard
ja ja, dat is waar, kwens u gelukkig nieuwejaar
heilige mis die op Kerstmis (kerstavond) om middernacht gehouden wordt
NL: nachtmis
Elk jaar op kerstavond zegt em tegen zijn vrouw dat em naar De Middernachtmis gaat. Weet zij veel dat dat de naam van een café is.
opvliegend, rap geraakt, kortaangebonden zijn
zie ook kort in ’t karreke
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, spreektaal: kort ingespannen, kortaangebonden
Oorsprong:
Het Woordenboek der Nederlandsche Taal vermeldt kort ingespannen zijn, met de betekenis ‘spoedig boos worden, lichtgeraakt, gauw gestoord zijn’, ‘opvliegend zijn’. Deze variant is volgens het WNT en Van Dale (2005) in België in gebruik; hij komt voort uit het tuigen en voor de wagen of het rijtuig zetten van trekdieren. (Onze Taal)
Amai onze va is weer kort ingespannen vandaag, ik vroeg hem iets en hij beet bijkans mijne kop af.
“Zie wel toe wat da’ ge zegt tegen hem, want hij is kört ingespannen.” Cornelissen-Vervliet (1899)
zacht en mals rond gomsnoepje met of zonder gesuikerd omhulsel
Voor memoe neem ik gommekes mee; dat kan ze gemakkelijk eten en daar kan ze van genieten.
iets doen waardoor je iemands gunst kwijtraakt
iemand onder zijn duiven schieten
iemand benadelen
zie ook rapen, in iemands ~ schijten
Hij heeft daar een keer in mijn rapen gescheten en nu moet hij me niets meer komen vragen.
vochtigheid
Met al die regen, je zou wakte krijgen binnen!
“Die pastei is van de wakte gevinnigd (vinnigen)” De Bo (1873).
(pej.; met de gepaste intonatie) drukt verontwaardiging uit
uitgebreide variant: awel merci nog ni
ook: amai merci
Awel merci! Na alles wat ik voor u gedaan heb? Stank voor dank noemen ze dat.
Awel merci. Wij onze nikkel afdraaien (nikkel, zijne ~ afdraaien) terwijl zij op café zitten. (café, op ~)
Als het dat maar is wat ik ervoor krijg? Awel merci nog ni!
De Belgische kortetermijnpolitiek waarbij elke gemeenschap gelijk bedeeld wordt met publieke investeringen: zij krijgen ‘nu’ dit, dan moeten wij ‘nu’ dat.
Voorbeeld is het groots ogende Hellend vlak van Ronquières ter compensatie van de uitbreiding van de haven van Brugge-Zeebrugge.
vnw: beleid waarbij overheidsgeld gelijk verdeeld wordt over de verschillende gemeenschappen of gewesten
Wafelijzerpolitiek is typisch Wetstratees voor als den ene iets krijgt, moet den andere ook iets hebben. Een beetje zoals bij de klein mannen: zij heeft een stuk chocolat gekregen, ik moet er ook een hebben.
demorgen.be: “Er moet niet herbegonnen worden met de wafelijzerpolitiek. Het kan niet dat Vlaanderen gegijzeld wordt omdat in Vlaams-Brabant bepaalde vergunningen niet verleend worden.”
schijnbaar, naar mijn mening, kennelijk
Gij zijt percies slecht gezind, dat ge zo’n lelijk gezicht trekt?
ruzie
vnw: boel hebben/krijgen: ruzie hebben/krijgen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook boel maken, boelmaker, boelzoeker
ook: boel zoeken
Ik had boel met ne punker, en heb heel zijn kapsel scheef geslagen.
In het nieuwe secundair onderwijs verdwijnt de hiërarchie tussen de studierichtingen.
Scholen die dat willen kunnen in de tweede en derde graad de schotten tussen aso, bso en tso geleidelijk aan laten wijken. In de plaats komt dan een organisatie op basis van vijf domeinen: taal en cultuur, techniek en wetenschap, welzijn en maatschappij, kunst en creatie en economie en organisatie. Scholen die richtingen binnen een domein aanbieden – de zogenaamde domeinscholen – worden aangemoedigd, maar het wordt niet opgelegd. Het huidige systeem kan wel behouden blijven en scholen mogen zich dus ook anders profileren. Ook mengvormen blijven mogelijk. (akkoord Vlaamse regering, 5 juni 2013)
ANW: ((vooral) in België, neologisme, onderwijs algemeen, overig)
Onderwijs volgen in domeinscholen; dat wordt in de toekomst de nieuwste onderwijsvorm.
eventjes
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: reizekens
bijw. Van reis met den dim.-uitgang -ken en de adverbiale -s. Evenals van het grondwoord komen vele bijvormen voor, b.v. reiskens, reskens, riskens, rezzekens, reidzekes, reidzekies.
Gewestelijk in Zuid-Nederland.
Van Dale: reizekens:
van reis (vlak, even, eventjes) < Oud-Frans res (gladgemaakt)
(gewestelijk)
zie ook: reskes
Mor wacht toch ne kur rezzekes !
(Maar wacht toch eens (ne keer) eventjes!)
’k heb rezzekes tegen uwen auto gezeten.
(Ik ben rakelings tegen uw wagen gebotst)
> zie andere betekenis van rezzekes
motregen, druilregen, af en toe een lekske regen dat er valt
Van Dale online: gewestelijk: zeer fijne motregen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: in Z.-N. een term voor motregen
ook in het Hageland en in (Zuid-)Limburg
zie ook het weer
Het is maar muggenpis dat er valt.
Noemde dees rege? tis ma wa muggenpis zalle, sebiet nog es wa in mennen hof gaan werken peisek… (Kempen)
(Noemt ge dit regen? Het is muggenpis, sebiet nog eens wat in mijnen hof gaan werken, peins ik…)
Muggepis: ziejever (zever) woa dagge ferm nat van wurdt (Kempen). (muggenpis: zever waar ge serieus nat van wordt)
bezem
uitspraak in Brabant & prov. Antw.: böstel
uitspraak in Oost-Vlaanderen: bustel
Van Dale (algemeen Belgisch-Nederlands) bezem
zie ook schuurborstel, keerborstel, vaagbustel, spinborstel
uitdrukking: borstel, er met de grove ~ door gaan
borstel, nieuwe ~s keren goed
zie andere definitie van borstel
Het parket van de living ligt vol stof, ik pak even een borstel en kuis het op (opkuisen).
officiële feestdag, een feestdag waarop niet gewerkt wordt
Van Dale: officiële feestdag, (in België) wettelijke feestdag
feestdag waarop niet gewerkt wordt
zie ook feestdagenwet, feestdag, nationale ~ van België
21 juli en 15 augustus zijn wettelijke feestdagen.
werk dat studenten verrichten tijdens hun vakantie
vnw: vakantiewerk, vakantiebaantje
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
In Nederland: vakantiewerk of vakantiebaan(tje)
vgl. vakantiejobber
Ons Sara is al aan ’t zoeken naar een goei vakantiejob.
Dag waarop de Vlaamse gemeenschap haar feestdag houdt
zie 11 juliviering, 11 julitoespraak, 11 juli 1302
Wat betekent de Vlaamse feestdag voor de Vlaming? Dat van 1302 is niet belangrijk, wel (Vlaanderen.be): “11 juli is een vrije dag voor de ambtenaren van de Vlaamse overheid, het personeel werkzaam bij de provinciebesturen en bij de lokale besturen. Ook in sommige privé-sectoren (onder andere de banksector) en in grote industriële privé-bedrijven werd een verlofdag bedongen.” Voila, dat het verlof is. De rest zal ons barbecueworst wezen.
belgium.be:
Nationale feestdag: 21 juli (Het was op 21 juli 1831 dat Leopold I, de eerste Koning der Belgen, de grondwettelijke eed aflegde.)
Vlaamse feestdag: 11 juli (Herdenking van de Guldensporenslag (in 1302) bij Kortrijk, waarin de Graaf van Vlaanderen, samen met de stedelijke milities, de troepen van de koning Filips IV van Frankrijk en zijn bondgenoten versloeg.)
Feestdag van de Franse Gemeenschap: 27 september (Herdenking van de overwinning (in 1830) van de patriotten op de Hollandse troepen in het Park van Brussel.)
Feestdag van de Duitstalige Gemeenschap: 15 november (Dag van het Koningsfeest)
Feest van het Waals Gewest: derde zondag van september
Feest van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: 8 mei
Kortom, in België alle dagen feest. Voor uiteenlopende redenen weliswaar.
aftiteling, begin- en eindtitels van een film, een tv-programma e.d.
begingeneriek, eindgeneriek, filmgeneriek
< Frans: générique
Van Dale online: Belgisch-Nederlands: begin- en eindtitels, van een film, een tv-programma e.d.
DS2015 standaardtaal
Omdat de televisiezender de generiek van de film niet liet zien, weet ik niet welke acteurs meespeelden.
motregen, druilregen, af en toe een lekske regen dat er valt
Van Dale online: gewestelijk: zeer fijne motregen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: in Z.-N. een term voor motregen
ook in het Hageland en in (Zuid-)Limburg
zie ook het weer
Het is maar muggenpis dat er valt.
Noemde dees rege? tis ma wa muggenpis zalle, sebiet nog es wa in mennen hof gaan werken peisek… (Kempen)
(Noemt ge dit regen? Het is muggenpis, sebiet nog eens wat in mijnen hof gaan werken, peins ik…)
Muggepis: ziejever (zever) woa dagge ferm nat van wurdt (Kempen). (muggenpis: zever waar ge serieus nat van wordt)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
