Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
goed gebouwd, knap van figuur
vnw: mooi, knap
Van Dale: gewestelijk in deze betekenis
Ne pronte vent en een pront wijf. Die zullen het nog maken in het leven.
Van mijn moeder, tiens, die daar in de tijd als negentienjarige pronte boerendochter de glazen vulde en rondbracht en de hoofden op hol bracht.(vrt.be)
Ze presenteert pronte zwangere vrouwen en krachtige figuren die niet altijd de geijkte paden volgen. (demorgen.be)
zuinig; goedkoop
vnw:
•zuinig, gierig
•goedkoop, voordelig
in provincie Antwerpen: profijtelijk
Ik leef van mijn intresten. Maar gelukkig ben ik een profijtig mens.
De hele avond op café geweest en niet ene keer moeten trakteren! ’t Is een profijtige avond geweest.
de privaat sector (vs. de overheid)
vnw: de particuliere sector, het bedrijfsleven
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 4; In België ook vaak ‘de privé’ genoemd (spreektaal).
zie ook privé
Zowel de universiteit als de privésector bieden studentenkoten aan.
Maar de drie vakbonden vragen alvast een lineaire loonsverhoging voor al het onderwijspersoneel, zegt Raf Deweerdt van ACOD-onderwijs, die naar het interprofessioneel akkoord voor de privesector verwijst: “Daar is een verhoging van de koopkracht van 1,1 procent afgesproken.” (vrt.be)
Vanaf mei 2023 fietsvergoeding voor elke werknemer in privésector (demorgen.be)
principiële zaak
vnw: principekwestie
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie princiep
De splitsing van BHV is een princiepskwestie.
Alhoewel ze voor niemand in de weg stond, maakte hij er een princiepskwestie van en moest en zou die doos binnen het uur uit de gang zijn.
essentieel, levensbelangrijk, voornaamste
vnw: in België ook: cruciaal, doorslaggevend, essentieel
Van Dale 1995: …3. (Belg.) voornaamste
volgens vrttaal.net mag het enkel in betekenis van ‘in oorsprong’
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 7
Wederzijds vertrouwen is primordiaal in de politieke onderhandelingen voor een regeringsvorming.
De primordiale oorzaak van het accident was te rap rijden, maar dat de weg er glad bij lag zal ook wel een rol gespeeld hebben.
stellen boven, laten gaan voor, op de eerste plaats komen
vnw: voorrang hebben, voorgaan, voorop staan
DS2015 standaardtaal
<fr. primer
NL: prevaleren
…zo zijn de media zichzelf aan het verwoesten door cijfers te laten primeren op relevantie.
PEN Vlaanderen, NRC Handelsblad
WK 2034 in Saudi-Arabië: primeert geld op mensenrechten? (vrt.be)
“Hij heeft economische belangen dus laten primeren op het belang van de volksgezondheid”, luidt de zware beschuldiging. (demorgen.be)
Volgens Cassatie primeerde het internationale recht. (standaard.be)
zie ten alle kosten
“Wereldwijd blijken vrouwen bezorgd over het toenemend gewicht en willen ze ten alle kosten striemen vermijden.” (hln.be)
Smalend gezegd over iets of iemand die bv. van iets niet veel terecht brengt, sukkelt, …
Typisch Vlaams: ga daarmee naar de oorlog!: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
niet in Van Dale 2014 online
google2014:
‘ga daarmee naar de oorlog’ .BE (>460) ; .NL (36)
‘ga daarmee naar den oorlog’ .BE (>710) ; .NL (1)
‘gaat daarmee naar den oorlog’ .BE (>1.140) ; .NL (7)
ook: mannen, ga met zo’n ~ naar de oorlog
old.walfoot.be: Ga daarmee naar de oorlog,met alle simpatie voor lokeren. Geen geschikt stadion,een handvol fans,en de rest zijn gazettefans,die wakker schieten als ze de finale spelen,dan hebben ze opeens 15.000fans.
standaard.be: Als je zo iemand ziet, denk je: ga daarmee naar de oorlog .
Jongens, jongens toch. Ziet du nu eens bezig. Dat is al de vijfde keer dat em een pint laat vallen. Gaat daarmee naar den oorlog.
paarnatuurlijk.nl: >>> eddy DRUPPEL schreef op maandag 15 maart 2010, 22:51:
>>>> Frans is je beste kant niet .
>>> Dat klopt Eddy, ik spreek zo goed als geen woord Frans. Precies daarom
>>> wilde ik opzoeken wat “Tiens?” betekent. Toen ik het niet vond vroeg ik
>>> het op mijn manier aan jou (of iemand anders die wil antwoorden), wat dat betekent.
>>> grt,
>>> Karen
>>
>> Laat mij je helpen : tiens? = zoals?
> Dan heb je nog “tiens,tiens” vlaamse vertaling van “wat hangt er nu aan
> mijne frack” of nog onlangs gepasseerd “gaat daarmee naar den oorlog”
chocolade bonbon
< Belgisch-Frans: praline
vnw: chocoladebonbon
anw: praline
((vooral) in België)
lekkernij die bestaat uit een omhulsel van chocolade gevuld met suikerwerk, likeur of crème in diverse smaken
standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook ijspraline; likeurpraline; paaspraline; vlaaipraline; pranil
vgl. pralinetop
De Belgische pralines zijn de beste van de hele wereld!
“Jean Neuhaus gaf aan zijn chocoladebonbon de naam ‘praline’, een verwijzing naar de zeventiende-eeuwse Franse edelman César de Choiseul, graaf van Plessis-Praslin. Volgens een overlevering zou de brave man aan het einde van zijn leven ernstige spijsverteringsklachten hebben gehad die hij bestreed met een soort bonbon van medicijnen, suiker, amandelen en chocolade. Het verhaal spoorde blijkbaar Neuhaus aan om zijn chocoladebonbon naar Plessis-Praslin te vernoemen.” (https://historiek.net/j)
kinderwandelwagen, duwwagentje voor kindjes
zie ook charrette
< Frans: poussette < pousser < Latijn pulsare
vnw: wandelwagen, kinderwagen, buggy
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Met de kleine in de poussette in het park gaan wandelen is het liefste wat ze doet.
Fietsen in drie lagen tegen gevels op het voetpad zodat niemand meer kan passeren en je vrouw met de pousette op straat moeten lopen. (mensbrugghe.be)
Ze begon te werken in een naaiatelier en aanvaardde baantjes als promeneuse, waarbij ze met de poussette Joodse kinderen rondreed. (demorgen.be)
kinderwandelwagen, duwwagentje voor kindjes
zie ook charrette
< Frans: poussette < pousser < Latijn pulsare
vnw: wandelwagen, kinderwagen, buggy
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Met de kleine in de poussette in het park gaan wandelen is het liefste wat ze doet.
Fietsen in drie lagen tegen gevels op het voetpad zodat niemand meer kan passeren en je vrouw met de pousette op straat moeten lopen. (mensbrugghe.be)
Ze begon te werken in een naaiatelier en aanvaardde baantjes als promeneuse, waarbij ze met de poussette Joodse kinderen rondreed. (demorgen.be)
veelbelovend iemand die wordt voorgedragen, aangespoord, geholpen, eventueel opgeleid door een ervaren persoon, in de politiek, sportwereld, showbusiness, enz.
Leerling in betrekking tot zijn trainer
vnw:
•sportleerling
•beschermeling, lieveling
De poulain van de ex-premier werd door de kiezer genadeloos wandelen gestuurd (wandelen sturen).
Bru, die naar eigen zeggen ziet dat zijn poulain heel veel dingen heeft opgepikt om in zijn eigen restaurant te gebruiken, had nog een speciale verrassing in petto voor de jongeman. (het nieuwsblad.be)
overstromingsgebied van een rivier in een polder
vnw: polder waarin water wordt opgevangen bij hoge waterstand
anw: (vooral) in België
Van Dale 2016 online: BE
De potpolder van Lillo ligt net stroomopwaarts fort Lillo langs de Schelde. (sigmaplan.be)
Een wandeling van 7 km langs de oevers van de Schelde, de Barbierbeek en de rustige potpolder. (wandelwiki.be)
De 700 hectare grote potpolder lijkt in trek bij heel wat diersoorten, want reeën zwemmen zelfs de Schelde over om daar rust te vinden. (hln.be)
voor de nadelige gevolgen van iets instaan, gelag moeten betalen, voor de straf of voor de kosten (al dan niet van een ander) opdraaien
vnw: met de narigheid, de problemen zitten
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
vgl. potten, de gebroken ~ betalen
Echt gebeurd: Ivo en het koppel Eddy en Denise zaten met zijn 3 op café. Ivo trakeerde en ze dronken alle 3 hun pint leeg.
Ivo ging naar ’t wc, zei em, maar de lepe kwam niet meer terug. Het paar bleef met de gebroken potten zitten.
“De sjoemelende notaris blijkt achteraf meestal insolvabel, zodat wij met de gebroken potten blijven zitten.” (vrt.be)
Als Merksem straks opnieuw geniet van droge straten, zit in het Lobroekdok de historische Tug Miki met de gebroken potten. (demorgen.be)
anw: (vooral) in België, formeel: solliciteren, inzonderheid naar een ambtelijke functie
vnw: solliciteren, dingen naar een ambt, een betrekking enz.
Ik vermoed dat die blogster gewoon op een originele manier postuleerde naar een baantje bij Dag Allemaal. (blogspot.com)
“Maar dan ben ik toch even gaan luisteren naar de toespraak van de voorzitter: Ik heb gepostuleerd naar de functie van barkeerper." (hbvl.be)
Bent u magistraat of geslaagd voor een magistratenexamen en voldoet u aan alle wettelijke benoemingsvoorwaarden, dan kan u postuleren voor een vacant ambt van magistraat. (csj.be)
Henri (Rik) Van Looy (Grobbendonk, 20 december 1933), ook de keizer van Herentals genoemd, is een Belgisch oud-wielrenner. Hij won 493 wedstrijden. (Wikipedia)
Hij werd twee keer wereldkampioen (in 1960 en 1961), won als enig alle wielerklassiekers en op de rangschikking der beste renners aller tijden is Van Looy nog steeds elfde. (belgium.be…gemeenten/herentals)
De Keizer van Herentals kon niet tegen zijn verlies. Als hij niet kon winnen, gebruikte hij zijn ellebogen om de concurrent in de gracht te duwen.
België is met Rik Van Looy (90) een van zijn wielericonen verloren. De “Keizer van Herentals” won maar liefst 8 monumenten en werd daarnaast ook 2 keer wereldkampioen. (vrt.be)
hoofd van een postkantoor; postontvanger
vnw: (bnl.) postdirecteur
VD online: BE
NL: postdirecteur
Postmeester staat terecht voor diefstal van 20.000 euro (nieuwsblad.be)
Postmeester Emiel Van Etten heeft de fakkel doorgegeven aan een vrouw: Jill Horions. Van Etten stond al een hele poos aan het hoofd van het postkantoor aan de Paalstraat 68. (gva.be)
zich iets niet aantrekken, er geen rekening mee houden
Ook: zich niets van aantrekken, u dat niet aantrekken
Je niet van aantrekken van je schoonfamilie, ze zijn gewoon jaloers. (mamaforum.libelle.be )
Dat is hun probleem, moet jij je niet van aantrekken in principe. (9maand.be)
Daar moet je je niet van aantrekken. Het KB van de technische eisen voor bromfietsen is pas verschenen in 1974. (forum.bmw-mc-vl.be)
in vak 59 vult u al de aftrekbare btw in, dus de btw die op de Belgische fakturen staan + de btw van de Nederlandse die je zelf moet berekenen 21% (de 19% van Nederland moet ge u niet van aantrekken want die mocht je eigenlijk niet betaald hebben) (juridischforum.be)
Uitspraak die in een politieke context gebruikt wordt naargelang het standpunt voor of tegen meer autonomie voor Vlaanderen.
Het eerste gebruik van de slogan wordt aan Gaston Geens toegeschreven in de jaren tachtig.
google: .BE (<40.000) ; .NL (<2.000)
Woordenboek van Populair Taalgebruik (Marc De Coster, 2020-2024): (1980+) (Vlaanderen) motto van de Belgische politicus Gaston Geens (1931-2002), die de eerste Vlaamse regering of beter gezegd de Vlaamse executieve (1981-1991) leidde. Deze kreet is ondertussen symbool geworden voor de zelfgenoegzaamheid van Vlaanderen. Zijn uitspraak werd echter verkeerd geciteerd. Wat hij oorspronkelijk zei: “Wij zullen moeten bewijzen dat wij wat we zelf doen, beter doen.”
Sommigen zeggen dat na 6 staatshervormingen de slogan ‘wat we zelf doen, doen we beter’ helemaal niet bewezen wordt. Anderen grijpen dit aan om te zeggen dat er precies nog meer autonomie moet komen. Het vervolg lezen uw achterkleinkinderen in de geschiedenisboeken van binnen honderd jaar.
klasse.be: «Wat we zelf doen, doen we beter !» Het zijn modewoorden in het onderwijs: meer autonomie en minder regels.
We gaan hier niet cynisch doen over ‘wat we zelf doen, doen we beter’. Er zit intussen zoveel schimmel op die slogan dat zelfs de grootste regionalist hem niet meer zonder schaamrood durft te gebruiken. (demorgen.be)
verbazing, verontwaardiging: maar kom nou toch, asjeblief zeg
empathisch/medevoelend: wat is dat toch allemaal
Maar allez toch, hoe stom kan men zijn! Men moet NIET zelfs met de hand/vingers aankomen aan het glas, alles staat er duidelijk op. (slagerij Schepers)
Maar allez toch!’ De man was van zijn melk. ‘Om zo van die bestuurder weer een slachtoffer te maken,’ gruwt Peter, de wenkbrauwen diep gefronst. (shocktherapie)
Maar allee toch, u pf is SUUPER mooi! Omda jij daar bij al die mooie meisjes staat! (Dus jij bent ook mooi he)! (ask.fm 14 jul. 2013)
Maar allez toch! Seg, laat u toch zo niet doen, ge verdient beter.
Maar allez toch, uw hondje moeten laten inslapen?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.