Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
etalage, vitrine
vnw: etalage, winkelraam
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2018 online: BE
Vandalen hebben zondag in alle vroegte het uitstalraam van bakker Liekens aan diggelen geslagen.
timmerman
vnw: in België ruimere betekenis: timmerman
In Brabantse dialecten is ‘schrijnwerker’ frequenter dan ‘timmerman’ en het omgekeerde geldt in de Vlaanders, ofschoon beide woorden als synoniemen gelden.
West-Vlaanderen: kistenmaker
Van Dale online: BE
zie ook schrijnwerk; schrijnwerkerij
Als er een brok uit mijn deurpost valt, moet ik een schrijnwerker contacteren; ik heb met name twee linkerpoten.
Op zoek naar een schrijnwerker? Op maat gemaakte meubelen, trappen of restauraties? (Schrijnwerker of timmerman? 257 profielen in België – ListMinut)
iemand in verleiding brengen
NL: de kat bij het spek zetten
Onze taal: algemeen Belgisch-Nederlands
Met rechtstreekse EU-belastingen wordt de kat bij de melk gezet, en zal er al helemaal geen maat meer staan op de uitgaven van de EU.
meer dan
Volgens vrtTaal.net standaardtaal in België, terwijl dubbel en dwars de NL variant is
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
NL: dubbel en dwars
Amai, we hebben wel zeven kilometer gestapt denk ik. Een frisse pint hebben we dubbel en dik verdiend.
Als onze Jeroen met een buis voor wiskunde naar huis komt, heeft em dat dubbel en dik verdiend want hij heeft er gene klop voor gedaan.
Dat zet ik hem dubbel en dik betaald.
iets dat heel duur is
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
NL: een rib uit m’n lijf kosten
Huizen, dat is bijna niet meer te betalen. Die kosten stukken van mensen tegenwoordig.
SN-NL: een brok in de keel
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
Tijdens de ontroerende mis kreeg ik een krop in mijn keel.
zichzelf zeer belangrijk vinden, als enige
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Brugge: Ie peist soms dat den evenoar deur zin gat lopt
Dien mutbol é, kzoe der een twa van kriegen, ie peinst soms echt dat den evenoar deur zin gat lopt.
“Da krijgde mee al die elitaire sossen die denken dat de evenaar door hun gat loopt.” (internet)
het moeilijk hebben, het niet gemakkelijk hebben
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
DS2015 standaardtaal
Startende ondernemers hebben het niet onder de markt in deze tijd.
“Dakwerkers hebben het niet onder de markt in deze hitte.” (knack.be 21/06/2017)
Hyppolyte heeft het niet onder de markt met zijn schoonmoeder.
vnw: koninginne(n)hapje: kippenpasteitje, bladerdeeggebakje met kippenragout
Van Dale 2005:
koninginnenhapje
vertaling van Fr. bouchée à la reine
(algemeen Belgisch-Nederlands) pastei van bladerdeeg met een vulling van kip, gehaktballetjes en champignons
DB & Co pleiten om het NL-NL “(kippen)pasteitje” te gebruiken
Klik op de afbeelding
Op restaurant nemen we voor de klein mannen koninginnenhapjes met frieten.
Iemand met een tweede verblijf
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
’t Zat van ’t weekend vol aan de kust: deels met toeristen en deels met tweedeverblijvers.
Tweedeverblijvers moeten dikwijls extra belastingen betalen op hun tweede verblijf.
speelhal, automatenhal; (ook) attractiepark
vnw: in België ook: speelhal, zaak met speelautomaten
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
De draaimolen, de botsauto’s, het lunapark, het staat er allemaal.
Wij verbleven aan de rand van de camping tegen het lunapark aan.
Overeenkomst, in 1958 afgesloten door vertegenwoordigers van de toenmalige drie nationale partijen (Christelijke Volkspartij, Belgische Socialistische Partij en de Liberale Partij). Het Schoolpact maakte een einde aan de Schoolstrijd . Doel van het pact was de schoolvrede: het garanderen van de vrijheid van onderwijs en schoolkeuze, los van toekomstige politieke constellaties. Daarvoor moest worden gezorgd voor een voldoende aantal vrije en openbare scholen in het hele land. Ook moest het middelbaar onderwijs kosteloos zijn in beide onderwijsnetten. Later werd het pact uitgebreid tot het hoger onderwijs.
zie ook schoolstrijd; pact
Het schoolpact heeft de verzuiling bekrachtigd, met als basis het levensbeschouwelijke vrije keuzebeginsel. Twee grote netten hebben zich kunnen ontwikkelen, elk met hun zgn. identiteit en elk met hun eigen politieke beschermheren. Hierdoor bleef de verzuiling van het onderwijs ook samen vallen met de politiek-levensbeschouwelijke polarisering. Het schoolpact is echter ook een belangrijke stap geweest in de democratisering van het onderwijs. Veel nieuwe scholen hebben zich kunnen ontwikkelen dank zij de middelen die door de schoolpactwetten werden vrij gemaakt, zowel voor het officieel als voor het gesubsidieerd onderwijs. Het financieren van meerdere parallelle onderwijsnetten heeft echter ook zwaar gewogen op de schatkist. (http://www.cvhs.be 18.02.15)
Ook ‘watervalsyndroom’. Fenomeen waarbij leerlingen in het secundair onderwijs eerst kiezen voor de moeilijkste onderwijsvorm of studierichting en na (herhaald) falen gradueel ‘afdalen’ naar een makkelijker onderwijsvorm.
Zo kiezen in het secundair onderwijs veel leerlingen voor het algemeen secundair onderwijs (aso), ook als dat duidelijk boven hun mogelijkheden ligt. Als dat te zwaar blijkt, schakelen ze over naar het technisch secundair onderwijs (tso). Eventueel komen ze nog later in het beroepssecundair onderwijs (bso) terecht.
Ook in het hoger onderwijs is sprake van het syndroom: studenten proberen eerst de universiteit en schakelen na mislukken over naar de hogeschool voor een minder lange of minder zware studie. (Taalunieversum)
NL: afstroom
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
ook: watervalsysteem
Het tegenovergestelde van het watervaleffect – in Nederland afstroom genoemd – waarbij studenten eerst een moeilijke studierichting proberen en naar een minder zwaar niveau overgaan als ze die richting niet aankunnen, is het “zalmeffect”. (uit Taallink v. 13 sept. 2010)
de pers
Van Dale 2018 online: BE
In NL is de vierde macht het ambtelijk apparaat en zijn de media de vijfde macht
" … want dit land is eigenlijk ontstaan uit onvrede met het gebrek aan persvrijheid onder Willem I der Nederlanden. De vierde macht (de pers) was vanaf het begin echt constituerend (artikel 25 van de Grondwet) en daar maakten later veel grote namen gebruik van. Brussel was een toevluchtsoord voor vrijdenkers." (De ‘special forces’ van de vierde macht. P. Huybrechts)
uitzenden, uitgezonden worden
op antenne zijn, komen, gaan, …
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
NL/SN: de lucht in gaan, in de ether gaan (verouderd)
DS2015 standaardtaal
Ook: van antenne (halen) (antenne, van ~)
De VTM heeft besloten de serie te stoppen nadat de eerste aflevering op antenne was gegaan.
Nog even dit stukje afmaken dan kan het op antenne.
SBS: ‘Belspelletjes 2 jaar geleden al van antenne’ … “Wij hebben die belspelletjes twee jaar geleden al van antenne gehaald”, zegt woordvoerster Lies Maesschalck. (De Morgen – 19-01-2011)
uitvoerig en gedetailleerde beschrijving van uit te voeren werken
ook lastenkohier
SN: bestek
vnw: bestek, beschrijving en plan van een aanbesteed werk
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
De plannen zijn goedgekeurd, nu moet de architect het lastenboek nog opstellen zodat de aannemers aan het werk kunnen.
uit Het Staatsblad: Overwegende dat het milieueffectenrapport beantwoordt aan het artikel 42 van het CWATUP en van het lastenboek
De milieubox is een groene plastieken doos, die elk Vlaams gezin begin jaren negentig kreeg om zogenoemd klein gevaarlijk afval (…) bij de gemeente in te leveren. De opslagdoos werd geen succes, onder andere wegens de beruchte kinderbeveiliging: ook veel volwassenen bleken problemen te hebben om de doos open te krijgen. (Wikipedia)
Opm: Googlen leert dat een milieubox in NL een veel ruimere term is die o.a. ook groencontainers e.d. dekt.
zie ook milieuboxenaffaire
Overal in Vlaanderen vindt ge in kelders, op zolders, in garages, in tuinhuizen en koten allerhande de herkenbare groene milieubox. Een milieubox is ideaal te gebruiken als visbak, voorraaddoos voor kiekeneten, klein gereedschap, verfgereedschap, koekentrommel (de klein mannen kunnen er gegarandeerd niet aan), zitbankske, … Kortom de milieubox is het meest succesvolle multifunctionele gesubsidieerde product uit de Vlaamse geschiedenis. En… onverwoestbaar.
“In de jaren 90 kregen we nog een milieubox, nu zelfs geen naaidoos”, ironiseerde Jean-Marie Dedecker (onafhankelijk). (vrt.be)
een man/vrouw die heel hard werkt en van aanpakken weet, steeds gereed om te helpen
ook: manusje-van-alles, iemand die vanalles kan en doet, duvelstoejager
vormvariant van duivel-doet-al
vnw: manusje-van-alles, duvelstoejager
Van Dale 2013 online: duivel-doet-al: Belgisch-Nederlands, algemeen
Wat hulp nodig? De Jef, da’s een duvel-doet-al!
Jo De Geest was een duivel-doet-al. De man was actief bij verscheidene toneelverenigingen, de lokale radiozender RBS, het jeugdvoetbal en bij de Zeelse afdeling van Open Vld. (hln.be)
rijgen, met wijde steken tijdelijk vastmaken
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Driegen, mhd. drîhen. Van denzelfden stam als dringen.
?— Met een lossen draad hechten, rijgen. Thans in Noord-Nederland verouderd.
Drieghen. Leuiter consuere, longa sutura adaptare, q. d. false suere, Kiliaan (1588)
Van Dale 2018: driegen
1555–1560 < Middelhoogduits drihen stikken ~ driest, dreigen, dringen
BE; niet algemeen met losse rijgsteken vasthechten, voorlopig vastnaaien
afg.: driegdraad, drieggaren, driegsteek
Bij een eerste pasbeurt was het vestje enkel maar gedriegd.
klaar om te vertrekken
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
vgl. startensklaar, vechtensklaar, etensklaar
zie ook vertrekkensgereed
Voila, we zijn vertrekkensklaar! Gepakt en gezakt.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
