Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
De Ronde van Vlaanderen, De Ronde
De combinatie De Ronde Vlaanderens Mooiste levert meer dan 50.000 googlementen.
ook: Vlaanderens Schoonste, zie voorbeelden
De Ronde is Vlaanderens Mooiste. In het meervoud is dat: De rondingen (van Lesley-Ann Poppe) zijn Vlaanderens mooiste. Pfft, van onderbroeken humor gesproken.
Of De Ronde Vlaanderens Mooiste blijft na de eliminatie van de Muur, is nog maar de vraag.
Na een memorabele 100ste Ronde van Vlaanderen wordt ook de 101ste editie van “Vlaanderens Mooiste” eentje om duimen en vingers bij af te likken. (rondevanvlaaderen.be)
Vlaanderens Schoonste was dit jaar Vlaanderens Stilste (nieuwsblad.be – 2021, coronajaar)
Zo werd nog maar eens bewezen: ‘Vlaanderens schoonste’ kan nog steeds heel wat wielerharten beroeren.(knack.be)
heel graag, doodgaarne
SN-NL: dolgraag
wentelteefjes (in melk en ei gewenteld en vervolgens gebakken oud brood)
Van Dale online: BE, spreektaal: gewonnen brood, verloren brood
zie ook verloren brood, klakkaard, verloren kost
Ons moeder maakte altijd gewonnen brood van de restjes oudbakken brood.
De kinderen eten liefst suiker bij hun gewonnen brood, onze pa had liever peper en zout.
Examen voor het behalen van het maturiteitsdiploma
“De stijging van het studentenaantal wordt nog eens extra gestimuleerd door de Omnivalentiewet van 1964. Die schaft het klassieke humanioradiploma als toelatingsvoorwaarde af: ook wie handel of moderne studeerde en succesvol het maturiteitsexamen aflegt, kan zich inschrijven aan de universiteit.” (UGent Memorie)
AN: het voorstaan van een confederatie of statenbond
momenteel (2014) in België: de betekenis en draagwijdte van het woord is zeer onduidelijk, voor sommigen is confederalisme gewoon een synoniem van federalisme, waarbij een zekere federale samenhang van de drie gemeenschappen blijft bestaan, voor anderen is het een omfloerste vorm voor separatisme.
zie ook confederaliseren
-"Daarentegen zal de oprichting van een evenwichtig en stabiel federaal of confederaal België beantwoorden aan de verzuchtingen van beide gemeenschappen. Elkeen zal op die manier op een efficiënte wijze voordeel halen uit de culturele en economische verschillen.”(Hendrik Vuye citeert Elio di Rupo in Knack, 140214)
-‘Premier Di Rupo antwoordde vandaag een uur lang op vragen via Twitter. Van harde politieke vragen tot vragen over huisdieren, het kwam allemaal aan bod. Vooral de uithaal naar N-VA sprong in het oog. “Het confederalisme is de wachtkamer van het separatisme”, klonk het.’ (VTM 170414)
-“Als men hier confederalisme invoert, IS dat gewoon separatisme. België bestaat dan enkel nog op papier.” www. student.leuven.be
bang zijn, schrik hebben
ofwel contaminatie van beide
Frans ‘avoir peur’
Vandaag (9/2/11) een meisje op Man Bijt Hond dat bokst, maar haar moeder had bang dat ze haar neus zou breken.
Ik heb bang om ’s nachts alleen op ’t straat te lopen.
Ik heb geen bang van hem.
kerel, vent, vooral spottend
schertsfiguur, mooierd, ‘ook eentje’
vnw:
•flinke kerel, vent
•losbol, boemelaar
•jongen, deugniet
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
vgl. ook cadet
zie ook verzamellemma mensen
Gij zijt nogal ne kadee. Uwe gsm ergens neergelegd en nu maar zoeken waar.
> andere betekenissen van kadee
een klein kacheltje dat veel warmte afgeeft; een klein, handig voorwerp dat “duivels” goed presteert
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Klein gietijzeren kacheltje. In Zuid-Nederland (Cornelissen-Vervliet)
Het duvelke brandde op halve kracht, maar toch was het na een half uur al lekker warm in de blokhut.
> andere betekenis van duvelke
De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.
Samenstellingen:
apenkot
ballenkot
bergkot
bergingskot
bezemkot
buskotje
digikot
doempkot
drankkot
drugskot
druppelkot
duivenkot
fietsenkot
frietkot
fritkot
gazettenkot
hennekot
hoerenkot
hondenkot
houtkot
hullekot
jeneverkot
kattenkot
kelderkot
kiekenkot
knutselkot
koffiekot
kolenkot
konijnenkot
koolkot
kotgenoot
kruipkot
nachtkot
oefenkot
opkotplicht
pandoerenkot
paskot
platen kot
rattekot
rokerskot
rommelkot
smoorkot
smurfenkot
stampkot
stemkotje
studentenkot
telefoonkot
tuinkot
varkenskot
vogelkot
vogelkotje
waskot
wc-kot
werkkot
wietkot
zottekot
zuipkot
zwienekot
zwijnenkot
Studentenjargon:
boerenkot
kotstudent
kotbaas, kotmadam, kotvader
kotbaasbedrijf
kotbedrijf
kotencomplex
kotenimperium
kotfuif
kotprijs
kotreglement
kotleven
koteten en daarmee ook kotkilo’s
kotlabel
kotbelasting, kottaks
kotspotting
luxekot
sportkot
Uitdrukkingen:
blijf in uw kot
dansen, mijn kot staat te ~
kot, eerst een ~ en dan een varken
kot, het ~ afbreken
kot, het ~ in brand steken
kot, het ~ is te klein
kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
kot, het ~ vrij hebben
kot houden
kot, iemand uit zijn ~ lokken
kot, in zijn ~ blijven
kot, op ~ gaan
kot, op ~ zitten
kot, uit z’n ~ komen
Regionaal beperktere uitdrukkingen:
Kotegem
kot, daar hebt ge het ~
kot, iemand naar zijn ~ rijden
kot, er zijn ~ in hebben
sterven op het kot
kotje, in een ~ zitten
vogelkotje, tegen het ~ gelopen
afgeleiden:
krotbaas
krotspotting
zie ook schrijf- en uitspraakvariant koterie
> andere betekenissen van koterij
van de weeromstuit
ook wel eens ‘van de weerombots’: contaminatie van de weerbots, ven de weeromstuit, zie voorbeelden
Zijn vrouw is ’t afgebold en van de weerbots is em in ’t klooster gegaan.
Ik las daarnet de post van Patricia toen ze hem naar de mailinglijst van Gentblogt stuurde (aha! in exclusiviteit gelezen, dus!), en ik heb dat van de weerombots aangegrepen om ook een afspraak te maken bij de kapper. (blog.zog.org)
een enveloppe voor de welvaartsaanpassing van uitkeringen van de sociale zekerheid van de zelfstandigen en werknemers
De financiele begrippenlijst: BE: een structueel mechanisme dat de loondrempels en de sociale uitkeringen bindt aan de welvaart.
De Wever benadrukt tegelijkertijd de noodzaak van sociale correcties. Hij noemt als voorbeeld de 100 procent van de welvaartsenveloppe die de regering nu toekent.
(DS 05/12/14)
En opnieuw: de indexsprong gomt de inspanningen van de welvaartseveloppe gewoon weg. (visie/CM)
“De oplossing van de werkgevers voor de crisis? Gepensioneerden, zieken en werkzoekenden verarmen door te snijden in de welvaartsenveloppe.” (vrt.be – 2022)
Typisch Vlaams: bezig, actief, werkzaam: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 3; De Nederlands-Nederlandse bijbetekenis ‘druk, druk, druk’ ontbreekt in België. Iemand die rustig zijn werk doet, kan in België ook ‘bedrijvig’ worden genoemd.
vnw: in België ook in de neutrale betekenis: actief, werkzaam (zonder de bijbetekenis ijverig, druk)
Inbrekers bedrijvig in Pajottenland (Herne) – De Standaard
Voor onze klant te Niel, een familiale onderneming bedrijvig in de vervaardiging van betonproducten, zijn wij op zoek naar polyvalente operatoren (vdab.be)
Hij was werkzaam in de firma Eternit als handelscorrespondent en sinds 1962 bedrijvig in de politiek. (blog.seniorennet.be)
Groep CMW, bedrijvig in de sociale dienstverlening, wijzigt per 1 januari 2001 zijn benaming in Arenberg Dienstengroep. (dvo.be)
iemand met een principiële, koppige, hardleerse persoonlijkheid; persoon die door zijn karakter altijd min of meer in conflict ligt met iedereen, die geen harmonieuze relatie kan hebben met zijn omgeving
“Als je een beetje rechtlijnigheid aan de dag legt, word je al snel omschreven als een ‘caractériel’. (opinie.deredactie.be)
Wie daar tegen is is een caractériel, een eedbreker, een onbetrouwbare onderhandelingsparter. (inflandersfiels.eu)
“De partijtop weet nu dat hij niet meer door ‘caractériels’ zal worden gegijzeld”, besloot De Standaard. (demorgen.be)
Is het de caractériel Bouchez die toeslaat? (vrt.be)
snel, onmiddellijk
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
prov. Antw.: op een wip en een gauw
zie ook: gauw, op nen hik en ne ~, op een wip en een flik
Het product was in een wip en een gauw uitverkocht.
“De terugdraaiende teller:
loopt op wanneer je meer energie verbruikt dan je produceert en
draait terug wanneer je meer energie produceert dan verbruikt.” (fluvius.be)
google2021: zowat alle hits op .NL hebben betrekking op BE
Eigenaars van zonnepanelen die tegelijkertijd een warmtepomp of elektrische wagen hebben aangeschaft, zullen de afschaffing van de terugdraaiende teller financieel het hardst voelen. (vrt.be)
Het Grondwettelijk Hof heeft zijn arrest gepubliceerd over de terugdraaiende teller bij zonnepanelen. (vreg.be)
Protest op social media tegen vernietiging systeem terugdraaiende teller: “Laten we met z’n allen onze zonnepanelen uitschakelen” (hln.be)
(wat men in Nederland noemt, een) 24 uursstaking
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Zo ook: vierentwintigurenmarathon, vierentwintigurenloop
Het syndicaat heeft nog maar eens een 24 urenstaking afgekondigd.
Werchter heeft te lijden onder een vierentwintigurenstaking van de NMBS.
databank die vanuit verschillende bronnen gegevens combineert en groepeert (meestal door overheid opgezet)
Van Dale 2013 online: in België (opm. enkel in functie van de sociale zekerheid)
demorgen.be : De databank zou nog een heel eind verdergaan dan de eerder bekendgemaakte “kruispuntbank rijbewijzen”.
wikipedia: De benaming Erkend Ondernemingsloket mag alleen worden gebruikt door de ondernemingsloketten die worden bedoeld in de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen.
trefpunt autisme Vlaanderen: Een kruispuntbank rond autisme in het bijzonder en handicap in het algemeen in Vlaanderen.
geweldig, fantastisch
Typisch Vlaams Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 2
vnw: bangelijk (bn. en bw.):
•geweldig, fantastisch, verschrikkelijk (afhankelijk van de context):
-een bangelijk optreden: een heel goed/heel slecht optreden
•versterkend bijwoord: heel, erg:
-dat is bangelijk goed gedaan: dat is geweldig goed gedaan
De jongeren van vandaag zijn erg verwend en vinden niet zo gauw nog iets dat ze bangelijk vinden.
“Frietrock is volgens frituuruitbaters “bangelijk goed” geweest." (gva.be)
“Bangelijk lekkere balletjes in tomatensaus! Awel, hier had ik nu echt eens goesting in sè.” (blogspot.com)
> andere betekenis van bangelijk
ginds, aldaar
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 6
Verwant met Engels ‘yonder’. Geldt in Nederland als archaïsch of poëtisch; in Vlaanderen echter heel gebruikelijk.
Goede reis, en als ge ginder aankomt, doe ze mijn groeten!
waterpokken, windpokken
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Ne zona of gordelroos komt van hetzelfde virus als wijnpokken.
CM.be: Waterpokken of windpokken, ook wijnpokken of varicella genoemd, is een zeer besmettelijke kinderziekte, die zich vooral kenmerkt door hevig jeukende blaasjes.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.