Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
typist(e)
sinds de pc overal ingang gevonden heeft verouderd?
Van Dale 1995 (gewestelijk)
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, verouderd
Zij was dactylo in een groot bedrijf, maar met de komst van de computer is ze buitengevlogen.
eten en onderdak
NL: kost en inwoning
Van Dale online: Belgisch-Nederlands: voeding en huisvesting
vgl. inwoon
Ik ben een maand lang babysitter geweest bij een familie aan zee, voor kost en inwoon.
het ongedaan maken van cumul, het decumuleren
Van Dale 1995: (Belg.) het ongedaan maken van samenvoeging van inkomsten m.b.t. belastingen
De politiekers zouden eens echt werk moeten maken van de decumul, te beginnen met hun eigen.
Te lezen op fisconetplus van onze federale overheid:
‘In het nieuwe stelsel van de volledige decumul van de inkomsten van de echtgenoten (gehuwden of wettelijke samenwonenden), dat van toepassing is vanaf aj. 2005 (inkomsten van het jaar 2004), wordt bij de vaststelling van het totale netto-inkomen van elke echtgenoot rekening gehouden met de volgende inkomsten en dit overeenkomstig art.127 WIB 92, zoals vervangen door art. 20, W 10.8.2001 houdende hervorming van de personenbelasting.’
bezoek, visite
Uitdrukkingen:
volk hebben: bezoek hebben
met volk zitten: met bezoek zitten
volk krijgen: bezoek verwachten
Ik zal morgen wel langs de Jean gaan, hij zit met volk vanavond.
Kunt ge morgen eens terugbellen, ik heb volk op ’t moment.
Ik moet nog gaan koken want ik krijg volk vanavond.
verflaag
→ Fr. la couche (= de laag)
ook fig.
vnw:
-een couche verf: een laag verf
-een deur drie couchen geven: drie keer overschilderen
zie ook koerske, een ~ verf
Na twee couches witte verf zien we de vorige kleur nog doorschijnen. We zullen er nog een derde couche op moeten zetten.
Alexander De Croo: Zoals dat gaat heeft intussen het gros van mijn Ronsese jeugdherinneringen een romantische ‘couche’ gekregen.
demorgen.be: CD&V-fractieleider Koen Van den Heuvel trad Somers bij en deed er nadien nog een ‘couche’ bovenop.
augurk
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal <Frans: (1847) = lett. hoorntje
DS2015 geen standaardtaal
zie ook verzamellemma groenten en fruit
Een cornichon in schijven op een dikke boterham met roomboter en kaas is een lekker tussendoortje.
lijkwagen
zie een corbillard heeft genen trekhaak
De corbillard hing af van de bloemen.
Het Belgische team loopt er bij alsof het achter een corbillard aan sloft. Innige deelneming. (demorgen.be)
het rustiger aandoen, langzaam afbouwen
vnw: (fig.) zijn werk afronden en tot rust komen, het aan het einde van je carrière rustig aan doen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen afbouwen
DS2015 standaardtaal
zie ook uitbolscenario
Als ik 64 jaar word, zei hij, ga ik uitbollen. Dan heb ik nog één jaartje te gaan. Een uitboljob zou welkom zijn.
Onze huidige/vorige huisarts is een man en ik ben daar heel content van. (…) Hij is aan het uitbollen en sinds een klein jaar zijn 2 familieleden van mij huisarts geworden. (beyondgaming.be)
contact opnemen
DS2015 standaardtaalvgl. contactname
Ik zal mijn vriend eens contacteren, die kan wel iets voor u regelen.
multifunctionele machine om te mixen, kloppen, … voor in de keuken
SN-NL: keukenmachine
Van Dale online: voorlopig toegevoegd in 2010
1. algemeen Belgisch-Nederlands keukenmachine
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 standaardtaal
Zo’n keukenrobot in huis is wel gemakkelijk. Ge kunt ermee mixen, opkloppen, snijden, blenden,… Alleen hebt ge er veel afwas aan.
Sommige mannen kopen ne keukenrobot, een afwasmachien, ne radio en een opblaaspop. Andere mannen trouwen. (Een ietwat belegen flauwe mop.)
opflakkering, opleving, opkomst
Wordt veelvuldig gebruikt in de medische wereld.
vnw: uitbarsting, snelle toename: een opstoot van varkenspest
Van Dale 2018: BE snelle en plotselinge toename of verhoging
DS2015: standaardtaal
Wazig zicht, prikkelingen in de voeten, onstabiele gang… Is het een opstoot of enkel maar een verandering van de symptomen? (Medipedia.be)
Opstoten van kortademigheid vereisen bovendien extra aandacht. (Wat is COPD)
Een MS-opstoot wordt gedefinieerd door het verschijnen van nieuwe neurologische symptomen of het verergeren van vroegere symptomen gedurende een periode van meer dan 24 uur en los van een infectie (griep, gastro-enteritis…).
Als de opstoot betrekkelijk mild en kort is, zal je arts misschien niet ingrijpen. (www.ms-vlaanderen.be)
De opkomst van dubbele camera’s in smartphones en tablets en de bijhorende foto-apps stimuleren die opstoot van ‘zelfjes’ nog. (HLN.be)
De weerman voorspelt een korte maar scherpe opstoot van het winterweer: een z.g. winterprik.
Het resultaat is een virtuele wereld die wel degelijk uiterst nefaste gevolgen produceert in de echte wereld: namelijk een opstoot van racisme op de internetfora en mogelijks nog eens de bevestiging bij velen “dat het nooit goed komt met die moslims”. Bovendien leidt het ook tot een politiek debat in het Vlaams parlement. (dewereldmorgen.be)
Van binnen een opstoot van verlangen om haar te voelen, om dicht tegen haar aan te kruipen, weg te zinken in de plooien en de zachtheid van haar lichaam. (peut-schrijf.blogspot.be)
Een opstoot van angst doet mijn gat toenijpen (zijn gat toenijpen)…
onpartijdig persoon, onschuldige hand
Een onschuldige kinderhand trekt uit de inzendingen drie winnaars.
in een kwaad daglicht stellen, iemand van iets de schuld geven
Opm: een schuldgevoel geven, zich schuldig doen voelen is wel SN-betekenis van culpabiliseren
syn.: beschuldigen
antoniem: deculpabiliseren
zn.: het culpabiliseren
afl.: culpabilisering
Van Dale online: Alg.Belg.-Ned.
Van Dale online 2020: BE
DS2015 standaardtaal
Typisch Vlaams: 5 leeuwen
vgl. culpabilisering, culpabilisatie
Een tolfheffing invoeren is complete onzin en slecht voor onze economie. De automobilisten culpabiliseren heeft evenmin zin. We moeten een degelijk alternatief aanbieden, namelijk een uitgebreid metronetwerk.
demorgen.be: Veel Antwerpse voetgangers en fietsers voelen zich geviseerd en geculpabiliseerd door de campagne en wijzen er op sociale media veelvuldig op dat zij niet de schuld zijn van de verkeersongeveiligheid in de stad.
terug aanleggen, anders indelen, vernieuwen, van een straat, plein, tuin, enz.
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
zn. heraanleg (zelden: heraanlegging)
zie ook: her-
Ze gaan de straat heraanleggen, met meer bomen en minder parkeerplaatsen.
Het plein is eindelijk heraangelegd. De heraanleg heeft zes maanden geduurd.
Op de heraangelegde baan is het fietspad veel breder.
Markt Kruishoutem wordt heraangelegd (vrt.be)
“De aannemer die in 2016 de Ninoofsesteenweg (N28) in Pepingen volledig heraanlegde, moet volgende week opnieuw aan de slag omdat er …” (hln.be 26 okt. 2018)
versperring bij controle door politie of staking waarbij druppelsgewijs of selectief een voer- of vaartuig of een persoon wordt doorgelaten
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
Het is haast onmogelijk om de Europese binnengrenzen voor terroristen te sluiten. Het vraagt in elk geval eindeloos veel meer controles dan de filterblokkades van vandaag op snelwegen, hier en daar. Die veroorzaken lange wachtrijen, veel tijd- en geldverlies voor vrachtwagens en ellende voor grensarbeiders. (Waar is Europa? – Hendrik Vos)
De binnenschippers hebben het akkoord dat de vertegenwoordigers van de sector en de overheid gisteravond hebben bereikt, unaniem goedgekeurd. Daarmee komt een einde aan de filterblokkades aan de sluizen in Evergem, Merelbeke en aan het Straatsburgdok. (deredactie.be)
Tussen 6.30 en 10.30 uur wierpen ze een filterblokkade op, maar werkwilligen werd de toegang tot de gebouwen niet ontzegd. (knack.be)
De federale en Brusselse politie voeren al sinds deze ochtend filterblokkades uit rond Brussel. (demorgen.be)
deze Franse benaming werd vroeger meestal gebruikt voor verlof, betaald ~
zie ook congé
“Congé Payé: de geschiedenis van het kusttoerisme.” (kusterfgoed.be 13 mrt 2020)
“Uw congé payé in 8 hamvragen by Jobs & Careers CV” (issuu.com 29 jun. 2011)
" … aangevuld met overheidsbijdragen, betalen we allen mee aan de congé payé." ( abvvmetaal.be 5 jul. 2019)
“Prima hotel voor congé-payés
Dit hotel kan voldoen voor middelmatige budgetten maar met het tarief van VIP-selection voelen wij ons opgelicht.” (tripadvisor.be 2013)
gerechtelijk akkoord
NL kent “concordaat” in de betekenis “verdrag met de paus”
herkomst: Belgisch-Frans, concordat <Frans, concordat, gesch.,verdrag van een staat met het Vaticaan.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
De in grote financiële moeilijkheden verkerende chartermaatschappij Sobelair zal hoogstwaarschijnlijk maandag het concordaat aanvragen.
Bedrijf onder concordaat.
oorspronkelijk feest n.a.v. het slachten van een varken,
nu volksfeest, dikkels door verenigingen georganiseerd, meestal met barbecue-achtige toestanden.
Zie ook: beuling
vnw: pensenkermis, penskermis (de, -sen): smulpartij, eetfestijn
VD (95): penskermis: (gewestelijk)
VD online: pensenkermis
De chiro organiseert een pensenkermis, ze hebben 50 kilo bloedworst voorzien. Hopelijk komen ze toe.
Is het rechtvaardig dat palliatieve initiatieven zoals bepaalde dagcentra nog altijd pensenkermissen moeten organiseren om rond te komen, terwijl het zinloos toepassen van peperdure medische technieken vaak probleemloos wordt terugbetaald? (demorgen.be)
“Misschien moeten ze ne pensenkermis “Red den Iendracht” organiseren?" (fcvdendereh.be)
“Ik wil majorettes, fanfares, ne pensenkermis en vuurwerk als toetje.” (mechelenblogt.be)
Voor de naaste familie was het de zondag na het slachten. “penskermis”, met vers vlees en een oven zelfgebakken vlaai op het menu. (heemkunde-nieuwerkerken.be)
geluidsinstallatie van een DJ
VD2015 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
opm: discobar als synoniem voor discotheek is wel SN volgens VD2015
Niet duidelijk is of discobar in de betekenis van het geheel DJ + installatie VL of SN is. (bv. Discobar Galaxie is een dj-collectief uit de Belgische stad Leuven.)
Zaki heeft jarenang achter de discobar gestaan.
In Genk is Jozef Stultjens, beter gekend als Joe Berluck, overleden. Berluck werd bekend als de discjockey met de zwoele stem en hij bedacht ook zelf de discobar. Hij werd 91 jaar oud. (vrt.be)
berghok, berging, bergingskot
zie ook lijst bij koterij
Op het gelijkvloers is een bergruimte van waaruit je naar de koer/tuin kunt, waar nog een bergkot is. (zimmo.be)
In het bergkot staat mijn Telenet router, in de kamer een TP-Link Archer C7 en in de living een ASUS RT-AC88U. (netweters.be)
De buitendeuren van de jongens-wc, de toog en het bergkot zijn langs beide kanten ontdaan van plakkers, geschuurd en gekuist. (farmavub.be)
Misschien vreemd om stil te staan bij een ‘bergkot’ voor het werkgerei van grafdelvers en de onderhoudsploeg van het kerkhof. (randkrant.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.