Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
iets dat overhoop gehaald is
Oales lig tier kop over kloten.
Alles ligt ’ier kop over kloten.
(Alles ligt hier overhoop)
zeer vermoeid, op het einde van de krachten.
< Woordenboek der Nederlandsche Taal: bnw. en bijw. Mnl. jakeloos, westvlaams djakeloos, tsakeloos De Bo (1873).
— Jakeloos loopen (draven, schooien, rondwandelen), moedeloos, troosteloos, verslagen, of iets derg.
“Een man zonder wijf die moet jaqueloos schoyen”, Eduard De Dene, Testament Rhetorical (1561)
zie ook djakke, bobijn, mijn ~ is af
Van dat namiddagje shoppen ben ik djakeloos gelopen.
1) een goede zaak, een mooie zaak, een praktisch iets, …
2) een schoon meisje, vrouw (ook knap ding, ferm ding, …)
zie ding
Dat nieuwe Fonds voor Medische Ongevallen is een schoon ding. Dat gaat heel wat mensen veel miserie besparen.
Zo’n Zwitsers zakmes is een schoon ding. Dat is gelijk als een opvouwbare gereedschapskist die ge in uwe zak meedraagt.
Amai, dat is een schoon ding dat daar loopt. Spijtig dat die gevaarlijke chiwawa haar zo streng bewaakt…
klein kind, peuter
in prov. Antwerpen petotter
Diene petoeter ziet er uit als een kleine deugniet.
ze niet alle vijf hebben, een slag van de molen hebben, van lotje getikt zijn, gek zijn
Woordenboek der Nederlandsche Taal: kwint, znw. vr., mv. -en.
Waarschijnlijk van fr. quinte (verouderd), omschreven met ”accès de mauvaise humeur”. Gril, nuk, kuur.
Quinckte, quinckt. … Insania, mentis error, deliramentum, Kiliaan (1599)
Het is niet duidelijk of er, en zoo ja welk verband er bestaat tusschen het hier behandelde kwint en de in Z.-Nederl. gebruikelijke woorden kwint en kwinte(n). De uitdrukking daar is ‘en kwint uit (ook: hij is ’en kwint kwijt en hij héet ’en kwint weg) doet in verband met het verouderde fr. quint, ”cinquième parti d’un tout” denken aan de gelijkbeteekenende uitdrukking een van de vijf is op den loop.
in Antwerpen: kwing, een ~ kwijt zijn
Een zielig vrouwtje, dat blijkbaar een kwint kwijt was, bleef maar Engels tegen ons praten.
Een politicus die van bij communisten naar ordo-liberalen overstapt, is een kwint kwijt.
Dr. Kwintkwijt, de directeur van de psychiatrische kliniek, is een woordspeling op de uitdrukking “een kwint kwijt zijn”.
om de beurt, om beurten
taaladvies.net 2012:standaardtaal in België? status onduidelijk
taaladvies.net 2018: De combinaties om de beurt en om beurten zijn standaardtaal in het hele taalgebied. Om beurt is standaardtaal in België.
zie ook om ter beurt
Mijn man en ik gaan om beurt de kinderen afhalen aan de crèche, maar de afwas doen we samen.
“Zij zijn bereid om ’s nachts om beurt de wacht te houden. (in België, status onduidelijk)” Taaladies.net 2012
“Zij zijn bereid om ’s nachts om beurt de wacht te houden. (standaardtaal in België)” taaladvies.net 2018
niets, nada, gene sikkepit, …
ook botten, nul de ~
Onze Jeroen heeft weer eens een buis voor fysica, maar hij heeft er dan ook nuldebotten voor gedaan.
Ik heb daar nuldebotten mee te maken. ’t Is hun zaak, zij moeten het maar zien op te lossen.
ingieten, inschenken, uitschenken
zie schudden
Zal ik de koffie al inschudden?
Waar moet ik het waswater inschudden, in het putteke?
de club, vereniging waar men atletieksport beoefent
Mijne zoon is al 14 jaar bij den atletiek.
weegschaal
ook baskuul
< Frans la bascule = weegtoestel voor zware voorwerpen
Een van de eerste dingen bij het leger was u laten meten en op de bascule gaan staan. Ik woog toen 74 kg droog aan de haak.
populaire scheldnaam om aan te duiden dat iemands gedrag en taal irritant is.
zie ook manneke, onnozel ~, onnozel wicht, onnozel geit, onnozel, onnozelaar, onnozel ventje
Onnozel manneke! Trap het af, ga het ieverans anders uithangen!
o.a. bij Streuvels gelezen werkwoordsvorm van “maken”
ik, hij, zij miek – gij miekt
wij, gelle, zij, zun mieken;
v.d.: gemaakt
Het miek haar misnoegd, zij was nijdig en kwaad op het kind. (Stijn Streuvels: Het Kerstekind)
Het hageld’, ’t sneeuwde, het miek er zo koud, de rijm lag op de daken. (uit bekend kerstliedje: Maria die soude naer Bethlehem gaen)
Zwerte Fles heette die en wo ze gegaan had mieke wij overal kruiskens omdat de mense toch do nie zoude gaan. (volksverhalenbank.be, Leuven, 1964)
des namiddags, periode na de middag
zie namiddag
alhoewel samenstellingen ook gebruikt worden (’s maandagsnamiddags), zal er ook dikwijls gesproken worden over ’s maandagsmiddags als er eigenlijk de namiddag bedoeld wordt!
’s Zondagsmiddags is er altijd nen ouwe film op den één, dikwijls nog in zwart-wit. (in de namiddag dus)
’s Woensdagsmiddags is het geen school. (in de namiddag dus)
of evengoed: ’s Woensdagsnamiddags is het geen school.
’s Vrijdagsnamiddags om een uur of drie is het altijd evaluatievergadering op het werk.
frietkraam
zie: frietkot
zie ook verzamellemma koterij
“Als het fritkot staat in brand, is de oorlog weer in ’t land.” (Urbanus van Anus)
Het fritkot is de spiegel van het Belgische volk.
spotnaam voor politieagent, oorspronkelijk alleen voor verkeersagenten gebruikt
Miljaar, ne smurf! En ik heb geen parkeerbonneke gelegd!
“De rechter nam het niet dat de beklaagde de vier politiemensen “smurfen” had genoemd. En het bleef niet bij dat ene koosnaampje. De jongeman had bij zijn arrestatie bij wijze van belediging ook zijn middenvinger opgestoken in de richting van de inspecteurs." (www. hbvl.be/limburg)
glas sterke drank
zie druppel
Het was nog maar tien uur in de morgen en hij zat al aan de dreupels.
uitspraakvariant van holkruiper
zie varianten bij gatlikker (AN “gatlikker”: slijmerd)
Past voor hem op want hij wil in den baas z’n (h)ol kruipen. Dat is nen (h)olkruiper.
Een afslag nemen. Een straat indraaien.
Pas op, hier moet je die straat rechts inslaan!
allemaal, veel, enz..
zie ook amaal
Een klein dorpke met “ammel” schoon strotjes.
(Een klein dorpje met vele mooie straatjes.)
Wa zedde golle “ammel” aan’t doen?
(Wat zijn jullie aan het doen?)
“Hij hée ze’ fortuin ammel verkwist” Cornelissen-Vervliet (1899).
Wa is da hie ammel op het VW segenweurig seg?
(over)emotioneel, (over)romantisch, (over)sentimenteel
SN/NL: klef
Wat een melig lieke!
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
