Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
dichtvriezen, toevriezen, vastvriezen, door en door bevrozen
zie ook: stenen uit de grond vriezen
MNW:
- Een cleen rivierken, daer hi (Karel de Stoute) … gevonden wert, sijn aensicht was (l. vast) aent ijs vervrosen sijnde, Exc. Cron., Vlaanderen/Brabant, (1530)
De zak potgrond staat nog buiten. De grond erin is bevrozen maar de zak is vervrozen, ik kan die ni meer open krijgen.
De grendel van het poortje is vervrozen.
een schuur
we zeggen in Brussel ook Schoerbeek voor Schaarbeek
de kar stoet (staat) in de schoer
tekort hebben, mankeren, missen in de betekenis van ‘het niet hebben van’
meestal met voornaamwoord hem, haar,
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, weinig gebruikt afwezig zijn bij, ontbreken
Typisch Vlaams: mangelen aan: Geen Algemeen Nederlands
Hij heeft alles, het enige dat hem mangelt is een goei lief. Daar moet hij geld voor hebben om ze te kunnen onderhouden en dat mangelt hem ook.
“Het Brussels International Business Court moet in het Engels internationale geschillen oplossen. Maar juridisch mangelt er wat en de KMO’s dreigen in de kou te staan.” (Doorbraak 04/09/18)
> zie andere betekenis van mangelen
.
een geschenk geven
ook pejoratief
Ze is 50 jaar geworden en we hebben haar een schone (schoon) kado gedaan.
Ne farme kado dat ge mij gedaan hebt voor dat ge op verlof vertrok. Een chaotisch onafgewerkt dossier! En ik kon het maar oplossen.
Dat was genne (ginne, giene, genne) kado dat ge mij gedaan hebt.
specialist of specialiste op spoed in het leggen van plaasters of gipsverband
zie ook verzamellemma geneeskunde
Elk ziekenhuis, op spoedgevallen, heeft wel een plaasterspecialist(e) in dienst.
dichtsnokken, in een trek toe trekken of sluiten
Woordenboek der Nederlandsche Taal: in een deel van Zuid-Nederland
Snokt die zak maar toe met die koord, dat kan geen kwaad.
Snok en de deur is toe.
Ge snokt de tiret van uwe frak zo toe, moet gij dringend weg dan?
Grote broer snokte de deur van den auto dicht. Amai oef, dat was nipt of die klein zat er met haar vingerkes tussen.
hoegenaamd niet, hoegenaamd geen
De algemene uitspraak ligt waarschijnlijk in de buurt van /voor gene frang/in alle mogelijke fonetische variaties.
Die gast heeft nu eens voor gene frank gezond verstand se.
De politiekers van links naar rechts voor geen frank te vertrouwen (…) (Facebook)
vrouw, echtgenote
zie ook reacties bij wefke
In Vlaanderen was het woord “wijf” vroeger een neutraal woord in de taal van het gewone volk. Op een of andere manier (invloed van AN en de media?) is het sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw uitsluitend pejoratief en kwetsend geworden. In machotaal kan het dan weer positief zijn in uitdrukkingen zoals “lekker wijf”.
“De volkstaal wordt vaak als vulgair, boers, onbeleefd beschouwd. Zo komt het dat het woord ‘wijf’ door de meeste vrouwen als beledigend wordt ervaren en het neutrale ‘vrouw’ hen gepaster in de oren klinkt. Maar wat is er mis met de wijven?” Benny Vangelder en Jurgen Vandebotermet in het artikel “Wijf, een lelijk woord?”
zie ook wijf, het is goed aan tussen Flup en zijn ~
zie ook verzamellemma mensen
“Maar wie trouwt met een wijf voor het lijf behoudt het wijf en verliest het lijf.” (spreekwoord)
- tegenwoordig: deelnemer aan een roefeldag
- vroeger: iemand die snel maar slordig werkt
- Beste Roefelaars,
Op zaterdag 21 juni 2014 organiseren we opnieuw een Roefeldag! Zit je nog op de lagere school? Dan mag jij je één dag inleven in de wereld van de grote mensen. (Uitnodiging Roefelen Lovendegem)
- Die vloerder was ne roefelaar, hij was rap klaar maar de vloer ligt niet pas.
heel vlot verkopen
Van Dale kent wel de uitdrukkingen “zoete broodjes bakken” en (gewestelijk) platte broodjes bakken
Van Dale 2018 online: BE
“De Belgische ontwerpster tovert met wol en grafische motieven. Haar sjaals en truien gaan als zoete broodjes over de toonbank van haar Antwerpse pop-upwinkel. ‘Als ik aan het breien ben, staat de tijd stil.’” (DS 120414)
“Tickets België-Nederland verkopen als zoete broodjes” (Titel HLNBE 020115)
Buitengooien, naar buiten brengen, afvoeren, kwijtgeraken
Die oude koelkast kunt ge best meteen buitenwieteren!
Als je in een vergelijking aan 1 kant het omgekeerde van een getal aan de andere kant hebt staan, mag je die allebei buitenwieteren.
be.politics: “Wanneer gaat men hier nu eens orde op zaken stellen en een hoop van die lui buitenwieteren ?”
.
met iets te kampen hebben, met iets geconfronteerd worden
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2016 online: BE
Hij heeft af te rekenen met veel weerstand in de raad van bestuur.
(verouderd) medemens
De scout dient en helpt zijn evennaaste. De scout is een vriend van allen en een broeder van iedere andere scout. (scouts.be/nl/grondteksten)
waren volgens Y. Leterme, tijdens de verkiezingscampagne van 2004, voldoende om het kiesdistrict BHV te splitsen.
Sindsdien wordt de uitspraak gebezigd in andere contexten.
In het verleden werd ze ook gebruikt, zoals blijkt uit De Memoires van Gaston Eyskens: "Aan dezelfde krant (Le Peuple) verklaarde Achiel Van Acker dat “vijf minuten politieke moed voldoende zouden zijn geweest om voor ons land de devaluatie te voorkomen.”
Viroloog Van Ranst: “Belgische hulp voor ebola vraagt vijf minuten politieke moed”. (4nieuws.be)
Trends-hoofdredacteur: ‘Vijf minuten politieke moed nodig voor concurrentiekracht’ (knack.be)
Stad Antwerpen moet blijven investeren in cultuur
“Cultuur: vijf minuten politieke moed.” (stadantwerpens-p-a.be)
demorgen.be: Terwijl in eigen land “vijf minuten politieke moed” staat voor een administratieve knip in een ingebeelde kaart, doet de Duitse bondskanselier een uitspraak die de grondvesten van haar land doen daveren.
glas of fles bier met een inhoud van 25 cl
vergelijk: drieëndertiger
“Iedereen zag dat het goed was en na het ledigen van onze vijfentwintiger bestijgen wij terug ons “stalen, aluminiumen of carbonnen ros” om verder te fietsen.” (uit een blog)
een goed woordje doen om iemand aan een betrekking te helpen, aanbevelen
zie ook aandienen, zich ~
overgankelijk gebruikt, verschilt van VD: “(mbt. personen) de komst, de naam melden van –, synoniem: aanmelden”
uitspraak /aandenen/
/Onze Zjang werkt bie den baron en kan dich do aandenen./
Onze Jan werkt bij de baron en kan u daar aanbevelen
- doorzakken, ineenzakken, neerzakken
- neerploffen, zwaar neervallen
Van Dale online: gewestelijk
zie ook ineenkwakken, kwatsen, klotsen
zie andere definitie van kwakken
Hij is daar henne gekwakt gelijk ne zak patatten. De dokter heeft nog geprobeerd m bij te brengen maar het heeft niet mogen zijn.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
